Macedoński Kościół Prawosławny

Macedoński Kościół Prawosławny – Arcybiskupstwo Ochrydzkie
Македонска православна црква – Охридска архиепископија
ilustracja
(c) Diego Delso, CC BY-SA 3.0
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Prawosławie
Obrządek

bizantyjski

Siedziba

Skopje
Ochryda

Zwierzchnik
• tytuł zwierzchnika

Stefan (Wojanowski)
Arcybiskup ochrydzki, metropolita Macedonii

Zasięg geograficzny

 Macedonia Północna
diaspora macedońska

Strona internetowa

Macedoński Kościół Prawosławny – Arcybiskupstwo Ochrydzkie – kanoniczny autokefaliczny Kościół prawosławny, obejmujący swoją jurysdykcją terytorium Macedonii Północnej.

Funkcjonował od 1958 jako autonomiczny Kościół w jurysdykcji Serbskiego Kościoła Prawosławnego. W 1967 r. ogłosił jednostronnie autokefalię, przez co był od tego momentu uważany przez wszystkie kanoniczne Kościoły prawosławne za niekanoniczny.

9 maja 2022 r. Patriarchat Konstantynopolitański uznał Macedoński Kościół Prawosławny za kanoniczny, autonomiczny Kościół lokalny[1]. W tym samym miesiącu Serbski Kościół Prawosławny wznowił kontakty i łączność eucharystyczną z Cerkwią macedońską, ponownie uznając ją za kanoniczną Cerkiew autonomiczną[2]. 5 czerwca 2022 r. Serbski Kościół Prawosławny udzielił Cerkwi macedońskiej autokefalii[3].

Historia

Pismo zarządu inicjatywy skierowane do Prezydium ASNOM, z prośbą o zorganizowanie niezależnej macedońskiej cerkwi, luty 1945

Powstanie Kościoła było związane z działaniami władz Jugosławii po 1945, popierającymi dążenia części prawosławnego duchowieństwa i wiernych narodowości macedońskiej do powołania autokefalicznego Kościoła, niezależnego od patriarchatu Serbii, nawiązującego do wczesnośredniowiecznych tradycji metropolii Ochrydy. W 1958 Kościelny i Narodowy Sobór, w którym wzięło udział 220 delegatów zarówno kleru, jak i świeckich, ogłosił odnowienie tejże metropolii w postaci autonomicznego Macedońskiego Kościoła Prawosławnego. Ten sam sobór powołał do życia trzy nowe eparchie oraz wybrał ich zwierzchników (łącznie nowa struktura miała dzielić się na 4 eparchie). W końcowej uchwale sobór zapewniał o pozostaniu w łączności z Serbskim Kościołem Prawosławnym i uznaniu zwierzchnictwa patriarchy serbskiego. W czerwcu roku następnego, mimo zastrzeżeń co do kanoniczności soboru (obecność tylko 1 biskupa w momencie jego otwarcia), Serbski Kościół Prawosławny zadeklarował aprobatę wobec jego postanowień. Ponadto biskupi serbscy zgodzili się na wyświęcenie kolejnych 3 biskupów.

Już jesienią 1966 zwierzchnik Macedońskiego Kościoła Prawosławnego arcybiskup Dosyteusz II wystąpił do patriarchy Serbii o nadanie Kościołowi Macedońskiemu autokefalii, która to prośba została odrzucona w maju następnego roku. Wobec odmowy patriarchy Serbii Kościół Macedoński postanowił ogłosić niezależność jednostronnie, mając cały czas wsparcie władz państwowych. W czasie synodu w dniach 17-19 lipca 1967 w Ochrydzie Święty Synod Kościoła ogłosił autonomiczny Kościół Macedonii Kościołem autokefalicznym z metropolitą Ochrydy i całej Macedonii jako zwierzchnikiem. Decyzje Synodu Serbski Kościół Prawosławny uznał za nieważne. We wrześniu 1967 ogłosił Macedoński Kościół Prawosławny za niekanoniczną strukturę, wykluczając z Kościoła wszystkich jej hierarchów, nie rozciągając jednak tej decyzji na wiernych. Po uzyskaniu niepodległości przez Macedonię władze państwowe w dalszym ciągu popierają autokefalię Kościoła. Nie została ona jednak uznana przez żaden kanoniczny Kościół prawosławny. Było to rezultatem wpływów znacznie większego i silniejszego Serbskiego Kościoła Prawosławnego[1].

Po 1992 zostały podjęte rozmowy pomiędzy Macedońskim Kościołem Prawosławnym a Serbskim Kościołem Prawosławnym w sprawie ewentualnego zjednoczenia, do którego ostatecznie nie doszło. Przyjęcia Kościoła Macedońskiego pod swoją jurysdykcję odmówił również patriarcha Konstantynopola. Kanoniczne Kościoły uważają za legalną strukturę prawosławną działającą w Macedonii działające od 2002 Prawosławne arcybiskupstwo Ochrydzkie. Obecnie liczbę wiernych Kościoła szacuje się na ok. 1 200 000 osób. Poza Macedonią Kościół posiada parafie w Australii i Stanach Zjednoczonych.

13 grudnia 2009 przedstawiciele Kościoła zadeklarowali, że zgodziliby się na powrót w jurysdykcję patriarchy Serbii jako Kościół autonomiczny, co oznaczałoby przywrócenie kanoniczności Kościoła przy rezygnacji z jego autokefalii[4].

W związku ze zwolnieniem z więzienia arcybiskupa Jana (Wraniszkowskiego) (zwierzchnika Prawosławnego arcybiskupstwa Ochrydzkiego), na posiedzeniu Świętego Soboru Biskupów Serbskiego Kościoła Prawosławnego (maj 2015) postanowiono przywrócić dialog z Macedońskim Kościołem Prawosławnym, mający na celu zjednoczenie obu struktur[5].

W 2022 r. Patriarchat Konstantynopolitański ogłosił uznanie Macedońskiego Kościoła Prawosławnego za kanoniczną strukturę autonomiczną[1]. W tym samym miesiącu Serbski Kościół Prawosławny wznowił kontakty i łączność eucharystyczną z Cerkwią macedońską, ponownie uznając ją za kanoniczną Cerkiew autonomiczną[2]. Natomiast 5 czerwca 2022 r. Serbski Kościół Prawosławny ogłosił uznanie Cerkwi macedońskiej za autokefaliczną[3].

Podział administracyjny i hierarchia

Macedoński Kościół Prawosławny dzieli się na następujące eparchie:

  • Eparchia skopska, zwierzchnik: arcybiskup Stefan (Welanowski), równocześnie zwierzchnik całego Kościoła
  • Eparchia prespansko-pelagonijska, zwierzchnik: metropolita Piotr (Karewski)
  • Eparchia debarsko-kiczewska, zwierzchnik: metropolita Tymoteusz (Jowanowski)
  • Eparchia strumicka, zwierzchnik: metropolita Naum (Ilijewski)
  • Eparchia powardarska, zwierzchnik: metropolita Agatangel (Stankowski)
  • Eparchia bregalnicka, zwierzchnik: metropolita Hilarion (Serafimowski)
  • Eparchia tetowsko-gostiwarska, zwierzchnik: metropolita Józef
  • Eparchia kumanowsko-osogowska, zwierzchnik: metropolita Józef
  • Eparchia amerykańsko-kanadyjska, zwierzchnik: metropolita Metody
  • Eparchia europejska, zwierzchnik: metropolita Pimen (Ilijewski)
  • Eparchia australijsko-nowozelandzka, zwierzchnik: vacat[6]

Bibliografia

  • R.G. Roberson, Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, Homini, Bydgoszcz 1998.

Przypisy

  1. ↑ a b c Constantinople Ends Schism with North Macedonia Church, Balkan Insight, 10 maja 2022 [dostęp 2022-05-10] (ang.).
  2. ↑ a b Саопштење Светог Архијерејског Сабора | Српскa Православнa Црквa [Званични сајт], spc.rs [dostęp 2022-05-16] (serb.).
  3. ↑ a b Патријарх српски Порфирије уручио архиепископу Стефану Томос којим се потврђује аутoкефалност Македонске Православне Цркве - Охридске Архиепископије, spc.rs [dostęp 2022-06-08] (serb.).
  4. ↑ Macedoński Kościół Prawosławny chce zakończyć schizmę.
  5. ↑ Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Posiedzenie soboru biskupów Serbskiej Cerkwi Prawosławnej – ważne decyzje [dostęp: 04.06.2015.]
  6. ↑ МПЦ денес
Kanoniczne Kościoły prawosławne
Kościoły autokefaliczne
Kościoły autonomiczne
  • Kościoły oznaczone * nie są uznawane za autokefaliczne lub autonomiczne przez wszystkie inne kanoniczne struktury prawosławne.

Media użyte na tej stronie

INICIJATIVEN ODBOR ZA mpc 1945.jpg
Letter from Initiative board addressed to Presidium of ASNOM, asking to organize independent Macedonian orthodox church, February 1945
DARM logo.jpg This media file is produced by Wikipedian in Residence in Category:Wikipedian in Residence at DARM in 2016. Arheo Muz SK (69).JPG
Iglesia de San Clemente, Skopie, Macedonia del Norte, 2014-04-17, DD 03.jpg
(c) Diego Delso, CC BY-SA 3.0
Elewacja frontowa soboru św. Klemensa z Ochrydy w Skopje, stolicy Macedonii. Sobór został zaprojektowany przez Slavko Brezovskiego i był konsekrowany w 1990 roku, po 18 latach budowy. Rotunda składająca się tylko z kopuł i łuków na planie kwadratu o boku 36 m jest jednym z najbardziej interesujących przykładów współczesnej macedońskiej architektury i największym soborem Macedońskiego Kościoła Prawosławnego.