Maciej Mielżyński (powstaniec śląski)
 Maciej Mielżyński (ok. 1920) | |
 podpułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1894–1898, 1914–1921 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | poseł do Reichstagu |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg){kind=small}  | |
Maciej Ignacy Mielżyński, ps. „Nowina-Doliwa” (ur. 13 października 1869 w Chobienicach, zm. 9 stycznia 1944 w Wiedniu) – hrabia, podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego, polski działacz narodowy w Wielkopolsce i na Górnym Śląsku. Naczelny wódz III powstania śląskiego, współzałożyciel Stronnictwa Polskiego na Górnym Śląsku.
Życiorys
Jego ojciec, hr. Karol Ignacy Mielżyński, był ziemianinem z Chobienic w powiecie wolsztyńskim, w Wielkopolsce. Matka Emilia pochodziła z rodu hrabiów Bnińskich. Jego rodzina należała do najbogatszych w Wielkopolsce. Ukończył szkołę średnią w Lesznie, potem studiował prawo i malarstwo w Monachium. Odbył służbę wojskową w armii niemieckiej w latach 1894–1898, a następnie w latach 1898–1914 odbywał praktyki rolnicze w Będlewie i Dakowach Mokrych. W latach 1903–1914 był posłem do Reichstagu. W okresie 1904–1910 był prezesem Klubu Wioślarskiego z roku 1904 w Poznaniu[1].
21 grudnia 1913 w Dakowach Mokrych zastrzelił zdradzającą go żonę Felicję z Potockich (córkę hr. Bolesława Eligiusza Potockiego z Będlewa i Józefy z Mycielskich) oraz jej siostrzeńca i kochanka – hr. Alfreda Miączyńskiego (syna Władysława Miączyńskiego i Heleny z Potockich – siostry przyrodniej Felicji)[2]. Niesnaski w małżeństwie trwały od 1902, oboje dłuższy czas żyli osobno z uwagi na zdrady żony[3]. W trakcie pozornej poprawy sytuacji Mielżyński odkrył odwiedzającego żonę Miączyńskiego i zabił kochanków[3]. W lutym 1914 przed sądem przysięgłych stwierdzono, że popełnił czyn w stanie największego rozdrażnienia i działał w szale[3]. Werdyktem ławy przysięgłych było to zabójstwo w afekcie, w związku z czym Mielżyński został uniewinniony i natychmiast zwolniony[3]. Mimo tego stosowany był wobec niego w Wielkopolsce bojkot towarzyski.
W 1909 posiadał wsie rycerskie: Chobienice, Godziszewo, Grońsko i Nieborze w powiecie babimojskim rejencji poznańskiej w Wielkim Księstwie Poznańskim[4].
W 1909 zaczął interesować się sprawami górnośląskimi, politycznie związał się z endecją. Kupił też wydawnictwo Karola Miarki seniora w Mikołowie. I wojnę światową spędził w szeregach armii niemieckiej. W 1920 wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu majora. W styczniu 1921 został oddelegowany na Górny Śląsk (już jako podpułkownik kawalerii). Początkowo zastępca dowódcy, a od kwietnia 1921 dowódca tajnej organizacji wojskowej Dowództwo Obrony Plebiscytu (DOP). W chwili wybuchu III powstania śląskiego DOP został przekształcony w Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych, a Mielżyński stanął na czele III powstania śląskiego. O wybuchu III powstania śląskiego, zadecydowali wojskowi związani z II Oddziałem Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Decyzję taką podjął szef „dwójki” i wiceminister ppłk Bogusław Miedziński, za przyzwoleniem Piłsudskiego[5]. 31 maja 1921 został odwołany z zajmowanego stanowiska i pod koniec 1921 przeniesiony w stan spoczynku.
W 1924 był oficerem pospolitego ruszenia kawalerii 5 pułku ułanów w Ostrołęce, w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W 1927 objął majątek ziemski Gołębiewko pod Tczewem na Pomorzu Gdańskim, gdzie przebywał do 1939.
Długoletni prezes Zjednoczonych Związków Powstańczych i Wojackich, honorowy członek Związku Powstańców Śląskich.
W czasie II wojny światowej mieszkał najpierw w Warszawie (1939–1940), a od 1940 w Wiedniu, pod nadzorem gestapo. Tam też zmarł w 1944 i został pochowany. Jego syn, Karol Maciej Mielżyński (1906–1994), artysta malarz, zamieszkał po wojnie w Kłodzku, zmarł w Poznaniu.
Ordery i odznaczenia
Twórczość
- Wspomnienia i przyczynki do historji III-go powstania górnośląskiego. Mikołów: nakładem autora, 1931.
Przypisy
- ↑ 25 lecie Klubu Wioślarskiego z r. 1904 w Poznaniu, „Sport Wodny” wydanie specjalne, R. 1929 Nr 21, s. 1, Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [dostęp 2019-03-13].
- ↑ Tragedya rodzinna. „Nowości Illustrowane”. Nr 1, s. 3, 3 stycznia 1914.
- ↑ a b c d Uwolnienie hr. Mielżyńskiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 9, s. 2, 28 lutego 1914.
- ↑ Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzglednieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca, Poznań 1909, s. 6.
- ↑ W. Dąbrowski, Trzecie Powstanie Śląskie, 1973.
Bibliografia
- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 79, 80. ISBN 83-60353-11-5.
- Tragedya rodzinna. „Nowości Illustrowane”. 1, s. 3, 3 stycznia 1914.
- Uwolnienie hr. Mielżyńskiego. „Nowości Illustrowane”. 9, s. 1–2, 28 lutego 1914.
- Maciej Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historji III-go powstania górnośląskiego. Mikołów: nakładem autora, 1931.
- Franciszek Szymiczek, Maciej Mielżyński, w: Śląski słownik biograficzny, tom I (pod redakcją Jana Kantyki i Władysława Zielińskiego), Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1977
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 552, 635.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
.png){kind=link}
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Maciej Mielżyński
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Maciej Mielżyński