Maksymilian Ciężki
 | |
 podpułkownik łączności | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 listopada 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 listopada 1951 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      | |
Maksymilian Ciężki (ur. 24 listopada 1898 w Szamotułach, zm. 9 listopada 1951 w Londynie) – powstaniec wielkopolski, major łączności Wojska Polskiego II RP (podpułkownik Polskich Sił Zbrojnych), jako wykładowca kształcił uczestników prac nad złamaniem szyfrów maszyny szyfrującej Enigma.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Józefa, przedsiębiorcy budowlanego, i Weroniki z Zarzyńskich. Miał trzech braci i pięć sióstr. Uczęszczał do szkoły rolniczej w rodzinnym mieście[1].
16-letni Maksymilian Ciężki w życie publiczne wkroczył po raz pierwszy w 1914 r, w chwili wybuchu I wojny światowej. W rodzinnym mieście utworzył oddział skautów i stanął na jego czele. Organizacja ta służyła jako „zasłona maskująca” werbunek ochotników do Legionów Polskich. 2 czerwca 1917 roku powołany został do armii niemieckiej i przeszedł drogę „Kaczmarek-Regimentów”, walcząc na froncie francuskim. Od 9 lutego do 19 listopada 1918 roku pełnił służbę w Oddziałach Zapasowych Łączności w Ohrdruf. Przebywając na urlopie zorganizował grupę konspiracyjną, skupującą broń od żołnierzy niemieckich. Przydała się wkrótce po demobilizacji i powrocie do rodzinnych Szamotuł.
Na pierwszy sygnał o wybuchu powstania w Poznaniu, Maksymilian Ciężki uzbroił robotników fabrycznych i na ich czele usunął miejscową administrację niemiecką, zastępując ją Polakami, następnie połączył siły z innym oddziałem powstańczym i w nocy z 30 na 31 grudnia opanował pobliskie Wronki. Ciężka choroba płuc sprawiła, że musiał opuścić służbę liniową.
2 kwietnia 1919 roku, po wyzdrowieniu, ujawnił swoje kwalifikacje wojskowe wstępując do Oddziałów Radio w poznańskiej Cytadeli. W okresie od 30 listopada 1919 roku do 14 marca 1920 roku był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Łączności w Zegrzu. Po ukończeniu szkoły przydzielony został do 2 batalionu telegraficznego w Poznaniu. W okresie od 5 stycznia 1921 roku do 23 marca 1923 roku dowodził radiostacją w dowództwie: 6 Armii, 2 Armii, 18 Dywizji Piechoty i Wojska Litwy Środkowej oraz w Centralnej Radiostacji w Warszawie. W 1922 roku zdał maturę w Gimnazjum Stanisława Augusta w Wilnie[2]. 24 marca 1923 roku został przydzielony do Oddziału II Sztabu Generalnego i wyznaczony na stanowisko referenta.
W styczniu 1929 roku, zgodnie z sugestią Sztabu Głównego Wojska Polskiego, profesor Zdzisław Krygowski z Instytutu Matematyki Uniwersytetu Poznańskiego, zorganizował kurs kryptologów, na który skierowano grupę najzdolniejszych studentów, biegle mówiących po niemiecku. Na wykładowców wyznaczono kryptologów cywilnych i wojskowych ze Sztabu Głównego Wojska Polskiego: kpt. Maksymiliana Ciężkiego, mjr. Franciszka Pokornego i inż. Antoniego Pallutha. Wyróżniającymi się adeptami kryptologii byli trzej młodzi matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Jesienią 1930 r. dla ośmiu studentów, którzy ukończyli kurs z najlepszymi wynikami, utworzono w Poznaniu filię Biura Szyfrów Sztabu Głównego WP. W lecie 1932 r. filia została rozwiązana, a Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski od dnia 1 września 1932 r. zatrudnieni zostali w Warszawie jako kryptolodzy Biura Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Rozpoznanie przez Mariana Rejewskiego tajemnicy Enigmy nastąpiło ostatecznie w grudniu 1932 roku, a praktyczne zastosowanie - z udziałem Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego - w styczniu 1933 roku. Odtąd, aż do jesieni 1939 r. polski Sztab Główny i Ministerstwo Spraw Zagranicznych, otrzymywały wielkiej wagi informacje o niemieckich siłach zbrojnych i innych resortach III Rzeszy (ale bez ujawnienia Enigmy jako ich źródła).
19 marca 1937 roku awansował na majora w korpusie oficerów łączności.
W 1946 został pozbawiony polskiego obywatelstwa, które przywrócono mu dopiero po śmierci.
Polskie władze emigracyjne 1 stycznia 1946 roku awansowały go na podpułkownika[3]. Nigdy nie dowiedział się o śmierci swoich dwóch z trzech synów – te informacje żona Maksymiliana utrzymywała przed nim w tajemnicy w obawie o stan jego zdrowia. W 1949 roku przeniósł się z Londynu do Par w Kornwalii. W lokalnej szkole artystycznej uczęszczał na kurs tkactwa. Zmarł 9 listopada 1951 roku w Londynie na nowotwór płuc. Pochowany na cmentarzu Tywardreath[4].
23 listopada 2008 roku prochy Maksymiliana zostały przewiezione do Szamotuł i ponownie pochowane. Na drugi pogrzeb pułkownika Ciężkiego przyszło wiele osób, w tym najbliższa rodzina. Po uroczystej Mszy Św. pogrzebowej w Szamotulskiej Kolegiacie, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Szamotułach, w kwaterze Powstańców Wielkopolskich. W tym samym dniu odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika Maksymiliana Ciężkiego, który znajduje się na skwerze jego imienia.[5]
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 6 lutego 2009)[6]
- Krzyż Niepodległości (25 lipca 1933)[7]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[8]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Upamiętnienie
20 czerwca 2015 r. imię ppłk. Maksymiliana Ciężkiego otrzymała Szkoła Podstawowa w Baborowie, nieopodal rodzinnych Szamotuł. W dniu 14 maja 2021 roku ppłk. Maksymilian Ciężki został patronem Regionalnego Centrum Informatyki Olsztyn[9].
W 2015 roku Bogusław Wołoszański nakręcił 4-odcinkowy cykl „Sensacje XX wieku - Enigma”. Postać Maksymiliana Ciężkiego zagrał w nim aktor Michał Czernecki[10].
Przypisy
- ↑ Ciężka Grajek ↓, s. 9-10, 15.
- ↑ Ciężka Grajek ↓, s. 16.
- ↑ Ciężka Grajek ↓, s. 47.
- ↑ Ciężka Grajek ↓, s. 46.
- ↑ Skwer Maksymiliana Ciężkiego - Szamotuły, www.mapofpoland.pl [dostęp 2022-11-11] (pol.).
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 30, poz. 444 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ ppłk Maksymilian Ciężki Patronem RCI Olsztyn, Regionalne Centrum Informatyk Olsztyn, 18 maja 2021 [dostęp 2021-09-15] (pol.).
- ↑ Sensacje XX Wieku - Enigma część IV #Historia. [dostęp 2022-11-10].
Bibliografia
- Barbara Ciężka, Marek Grajek: Maksymilian Ciężki 1898–1951. Szamotuły: Fundacja Kultury Zamek Górków, 2008.
Media użyte na tej stronie
Standarte seiner Majestät des Deutschen Kaisers
„Die Standarte, 4 m im Quadrat, besteht aus goldgelber Seide und zeigt das eiserne Kreuz, belegt mit dem kleineren Wappen Sr. Majestät. In den Winkeln des Kreuzes erscheinen je eine Kaiserkrone und drei rotbewehrte, schwarze Adler. Auf dem Kreuz steht "GO TT MIT UNS 18 70". Sobald Se. Majestät sich an Bord eines Schiffes begibt, wird die Kaiserstandarte am Topp des Grossmastes gehisst und alle anderen Kommando- und Unterscheidungszeichen gestrichen“.(Ströhl: Deutsche Wappenrolle, S. 80)
.png){kind=link}
Naramiennik podpułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Officers of the Biuro Szyfrów (Cipher Bureau) - Polish General Staff's Second Department's organizational unit charged with SIGINT and both cryptography (the use of ciphers and codes) and cryptanalysis (the study of ciphers and codes, particularly for the purpose of "breaking" them). From the left: Jakub Plezia, Jerzy Suryn, Yamawaki Masataka, Paweł Misiurewicz, Franciszek Pokorny, Maksymilian Ciężki
(c) pl, CC BY-SA 3.0
Szamotuły, Pomnik Maksymiliana Ciężkiego przy ul. Dworcowej
Maksymilian Ciężki (1898-1951) – Major or the Polish Army. He was the head of the Polish Cipher Bureau's German section (BS–4) in the 1930s, during which time—from December 1932—the Bureau decrypted German Enigma messages.