Marek Thee

Marek Thee
Data i miejsce urodzenia

21 listopada 1918
Rzeszów

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 1999
Oslo

Narodowość

polska

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Marek Thee (ur. 21 listopada 1918 w Rzeszowie, zm. 20 kwietnia 1999 w Oslo) – polski dyplomata i badacz stosunków międzynarodowych, konsul generalny w Tel Awiwie (1949–1952), pracownik naukowy Międzynarodowego Instytutu Badania Pokoju w Oslo.

Życiorys

Syn Maurycego. Był polskim Żydem, którego rodzina zginęła w wyniku Holokaustu.

Przed II wojną światową był działaczem Komunistycznej Partii Polski oraz gdańskiej komórki Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom[1]. Przebywał w Związku Radzieckim, który opuścił z Armią Andersa[2]. Następnie znalazł się w Palestynie, gdzie działał w Komunistycznej Partii Palestyny. W lutym 1944 należał do organizatorów Związku Patriotów Polskich na Bliskim Wschodzie, kierował pismem ZPP Biuletyn Wolnej Polski, został jednak razem z innym działaczami narodowości żydowskiej odsunięty od działań ZPP na przełomie 1944 i 1945, jakkolwiek pozostał w zarządzie organizacji[3].

Po II wojnie światowej pozostał początkowo na Bliskim Wschodzie. Pracował jako referent prasowy, następnie p.o. attaché prasowego Konsulatu Generalnego RP w Jerozolimie, jednocześnie od 1947 przez cztery lata kierował siatką szpiegowską jako współpracownik Wydziału II Departamentu VII Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Jesienią 1949 został konsulem w Tel-Awiwie. Z tej ostatniej funkcji został odwołany w 1952 i powrócił do Polski. Prasa izraelska ujawniła wówczas jego kontakty z MBP[4].

Po powrocie do Polski pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych oraz Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, gdzie kierował Zakładem Krajów Azji[5][6]. Od maja 1962 był przedstawicielem Polski w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Laosie, w randze ministra pełnomocnego. W swoich działaniach sprzeciwiał się badaniu incydentów, o które obwiniano Pathet Lao i ostatecznie, po protestach amerykańskich został odwołany ze swojej funkcji pod koniec 1963[7].

W 1967 opublikował wybór dokumentów i materiałów dotyczących konfliktu arabsko-izraelskiego, który przez władze PRL został uznany za przejaw "tendencji syjonistycznych". W konsekwencji został zwolniony z pracy, a w 1969 usunięty z PZPR[5]. Wyjechał do Norwegii, w latach 1969-1989 pracował w Peace Research Institute Oslo, w latach 1981-1983 był dyrektorem PRIO. Od 1989 pracował w Norweskim Instytucie Praw Człowieka[8].

Specjalizował się m.in. w międzynarodowej regulacji i kontroli zbrojeń. Był założycielem i redaktorem naczelnym pisma „Bulletin of Peace Proposals” (następnie pod nazwą „Security Dialogue”).

Wybrane publikacje

  • Arabski Wschód, Książka i Wiedza, Warszawa 1963
  • Niespokojny Laos: z dziejów kryzysu 1954-1964, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1965
  • Konflikt izraelsko-arabski: wybór dokumentów i materiałów. Z. 1 (wstęp), Polska Agencja Prasowa PAP, Warszawa 1967
  • Notes of a Witness. Laos and the Second Indochinese War, Nowy Jork 1973
  • Arms and disarmament: SIPRI findings, SIPRI - Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1986.
  • Armament and disarmament in the post-Cold War period, PIIA, Warsaw 1993

Odznaczenia i ordery

Przypisy

  1. ↑ Jacek Pietrzak Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki, instytucje, organizacje, wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012, s. 395
  2. ↑ Tadeusz Wolsza Dziennikarze w PRL. Rozważania na temat czterech porcji wolności, w: Yesterday. Studia z historii najnowszej, wyd. IH im. Tadeusza Manteuffla i IPN, Warszawa 2017, s. 328
  3. ↑ Jacek Pietrzak Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki, instytucje, organizacje, wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012, s. 395, 396, 399-400, 407
  4. ↑ Barbara Szaynok Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944-1968, wyd. IPN przy współpracy z IH Uniwersytetu Wrocławskiego, Warszawa 2007, s. 59, 117, 182, 244, 253
  5. ↑ a b Barbara Szaynok Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944-1968, wyd. IPN przy współpracy z IH Uniwersytetu Wrocławskiego, Warszawa 2007, s. 59
  6. ↑ Michał Komar, Czas wielkiej anegdoty (wywiad ze Stefanem Mellerem), „Gazeta Wyborcza” z 22 grudnia 2007
  7. ↑ Jakub Tyszkiewicz Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski w okresie rządów Johna F. Kennedy’ego, wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 2011, s. 48-54
  8. ↑ Sylwetka na stronie PRIO
  9. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1107.
  10. ↑ M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 415.

Bibliografia

  • Nekrolog autorstwa Asbjørn Eidesover w piśmie „Aftenposten” z 29 kwietnia 1999
  • Sylwetka na stronie Peace Research Institute Oslo
  • Jacek Pietrzak Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki, instytucje, organizacje, wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012
  • Bożena Szaynok, Z historią i Moskwą w tle: Polska a Izrael 1944-1968, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Historyczny, Warszawa–Wrocław 2007, passim)
  • Jakub Tyszkiewicz Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski w okresie rządów Johna F. Kennedy’ego, wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 2011, s. 48-54
  • (wybór i oprac. Szymon Rudnicki, Marcos Silber), Stosunki polsko-izraelskie (1945-1967): wybór dokumentów, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Archiwum Państwowe Izraela, Warszawa 2009, s. 133

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie