Marian Orzechowski

Marian Orzechowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 października 1931
Radom

Data i miejsce śmierci

29 czerwca 2020
Wrocław

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 12 listopada 1985
do 17 czerwca 1988

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Poprzednik

Stefan Olszowski

Następca

Tadeusz Olechowski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal jubileuszowy „Czterdzieści lat zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”

Marian Odon Orzechowski (ur. 24 października 1931 w Radomiu, zm. 29 czerwca 2020[1] we Wrocławiu) – polski polityk, historyk, politolog i nauczyciel akademicki, profesor, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego (1972–1975) i Akademii Nauk Społecznych przy KC PZPR (1984–1986), zastępca członka i następnie członek Biura Politycznego KC PZPR (1983–1990), minister spraw zagranicznych w latach 1985–1988, poseł na Sejm X kadencji.

Życiorys

Syn Tomasza i Wacławy. W 1950 został absolwentem Liceum Ogólnokształcącego nr III we Wrocławiu[2]. W 1955 ukończył studia na Uniwersytecie w Leningradzie, po czym został pracownikiem naukowym Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktoryzował się w 1961[3] na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UWr. Publikował w tym czasie i w latach następnych prace m.in. związane z historią Śląska[4] (w tym także Śląska Cieszyńskiego[5]) i działalnością Wojciecha Korfantego na Śląsku[6]. W 1964 habilitował się, w 1971 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1977 tytuł profesora zwyczajnego[3] nauk politycznych[7].

W latach 1969–1972 był dyrektorem Instytutu Nauk Politycznych, a następnie w latach 1972–1975 był rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego[1], oraz od 1984 do 1986 rektorem Akademii Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR. Był długoletnim członkiem komitetu redakcyjnego kwartalnika KC PZPR „Z Pola Walki”. W latach 80. był także członkiem rady redakcyjnej organu teoretycznego i politycznego KC PZPRNowe Drogi[8].

W 1947 wstąpił do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, a wraz z nią do Związku Młodzieży Polskiej, do którego należał do rozwiązania. W 1952 przyjęty do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był członkiem i sekretarzem władz uczelnianych PZPR. Działał także w zespołach i komisjach Komitetu Wojewódzkiego PZPR we Wrocławiu. Od 1981 w centralnych władzach PZPR: w latach 1981–1983 i 1988–1989 pełnił funkcję sekretarza KC, od 1983 do 1986 był zastępcą członka, a w latach 1986–1990 członkiem Biura Politycznego KC PZPR[3]. Był także przewodniczącym Komisji Międzynarodowej KC PZPR[9]. W 1982 powołany w skład prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego[10], był jej sekretarzem generalnym, a następnie pełnił tę samą funkcję w Radzie Krajowej PRON[11]. W 1981 został członkiem komisji KC PZPR powołanej dla wyjaśnienia przyczyn i przebiegu konfliktów społecznych w dziejach Polski Ludowej[12].

W latach 1985–1988 zajmował stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie Zbigniewa Messnera.

W okresie 1976–1979 był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Kadr Naukowych działającej przy prezesie Rady Ministrów. Od 1977 był członkiem Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk. W 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR[13]. W 1989 był członkiem BP PZPR i KC PZPR odpowiedzialnym za oświatę[14].

W 1989 został posłem na Sejm kontraktowy z okręgu koszalińskiego, zasiadał w Komisji Konstytucyjnej oraz Komisji Spraw Zagranicznych. W latach 1989–1990 był ostatnim w historii przewodniczącym Klubu Poselskiego PZPR.

Po 1989 wykładał m.in. w Społecznej Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi (kierownik Katedry Międzynarodowych Stosunków Politycznych i Dyplomacji), Wyższej Mazowieckiej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu, Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie. Wypromował ponad 30 doktorów.

7 lipca 2020 został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[1].

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim (1984) i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej[15]. W 1985 otrzymał medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”[16].

Wybrane publikacje

  • Szkice z dziejów Polonii wrocławskiej, Wrocław 1959.
  • Ludność polska na Dolnym Śląsku w latach 1918–1939, Wrocław 1960.
  • Narodowa demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku), Wrocław 1965.
  • Odra-Nysa Łużycka-Bałtyk w polskiej myśli politycznej okresu drugiej wojny światowej, Wrocław 1969.
  • Rewolucja, socjalizm, tradycje, Warszawa 1978.
  • Naród, ojczyzna, państwo w myśli politycznej Juliana Bruno-Brunowicza, Warszawa 1980.
  • Spór o marksistowską teorię rewolucji, Warszawa 1984.

Przypisy

  1. a b c Zmarł Profesor Marian Orzechowski, Rektor UWr w latach 1972–1975. uni.wroc.pl, 2 lipca 2020. [dostęp 2020-07-02].
  2. Agnieszka Lewańska, Marian Bednarek, Anna Kosmulska, Irena Barycka (red.), Księga Pamiątkowa Jubileuszu 50-lecia III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu, Komitet Organizacyjny Jubileuszu 50-lecia III LO, Wrocław 1996, s. 99, 201, ISBN 83-906581-5-1.
  3. a b c Informacje w BIP IPN. [dostęp 2022-11-16].
  4. M.in.: Z dziejów polskiej ludności autochtonicznej na Dolnym Śląsku 1945–1949, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 1957; Z dziejów ruchu akademickiego i walki o wytworzenie inteligencji polskiej na Śląsku Opolskim w latach 1922–1939, „Studia i Materiały z Dziejów Śląska” nr 4/1962, s. 268–366.
  5. W tym w opublikowanej wraz z Romanem Heckiem Historii Czechosłowacji, Wyd. Ossolineum, Warszawa 1969.
  6. M.in.: O Wojciechu Korfantym, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 1960; Napieralski i Korfanty, „Zaranie Śląskie” nr 3/1959; Działalność polityczna Wojciecha Korfantego w latach I wojny światowej, „Zaranie Śląskie” nr 4/1963; Wojciech Korfanty: biografia polityczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa 1975.
  7. Prof. zw. dr hab. Marian Orzechowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2022-11-16].
  8. „Nowe Drogi” nr 4/1989, s. 2.
  9. Trybuna Robotnicza” nr 156 (13 927), 5–6 lipca 1986, s. 4.
  10. „Dziennik Polski” nr 223 (11 807), 20 grudnia 1982, s. 2.
  11. Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 2020-05-17].
  12. „Trybuna Robotnicza” nr 177 (11 529), 4–6 września 1981, s. 2.
  13. „Trybuna Robotnicza” nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
  14. Zbigniew Osiński, Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989: uwarunkowania organizacyjne oraz ideologiczno-polityczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, s. 90.
  15. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 951.
  16. Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4 (114), październik-grudzień 1985, s. 265.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

40 years of victory rib.png

Ribbon bar for the Soviet medal "40 Years of Victory"

Source: Drawn by User:Zscout370
1981-02-27 uczestnicy Orzechowski.jpg
Autor: Ryszard Świtacz - Pracownia Reprografii Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Marian Orzechowski na jubileuszu 60-lecia (i 40-lecia pracy naukowej) prof. Henryka Zielińskiego na Uniwersytecie Wrocławskim
Uniwersytet Wrocławski.png
Uniwersytet Wrocławski
Zbigniew Messner 1988.jpg
Zbigniew Messner, Premier Polski 1985-1988