Marsz Równości w Krakowie

Tęczowa flaga rozpostarta na marszu równości w Krakowie 21 maja 2022.

Marsz Równości w Krakowie, najdłuższa w Polsce tęczowa flaga (2019)

Marsz Równości w Krakowie, Aleja 3 Maja (2018)

Pochód Marszu Tolerancji na Plantach

Marsz Równości w Krakowie – coroczna manifestacja w Krakowie w postaci przemarszu osób domagających się równouprawnienia mniejszości LGBT, sprzeciwiających się homofobii oraz dyskryminacji ze względu na tożsamość seksualną oraz płciową^[1].

Do 2009 był organizowany w ramach corocznego Krakowskiego Festiwalu Kultury Gejowskiej i Lesbijskiej „Kultura dla Tolerancji” pod nazwą Marsz Tolerancji przez Fundację Kultura dla Tolerancji, wraz z innymi organizacjami działającymi na rzecz osób LGBT. Pierwszy pochód odbył się w maju 2004 roku. Wzięło w nim udział ok. 1200 osób. Od 2009 roku marsz organizowany jest przez nieformalny Komitet Organizacyjny festiwalu Queerowy Maj, skupiający działaczy oraz krakowskie organizacje LGBT. Od 2010 roku odbywa się pod nazwą Marsz Równości.

Marsz Równości w Krakowie w porównaniu z innymi Marszami Równości w Polsce

Marsz Równości od samego początku swojej działalności, na przestrzeni lat był kontestowany przez środowiska skrajnej prawicy, nacjonalistycznych skinheadów i pseudokibiców. Corocznie w dniu Marszu Równości organizowana była kontrmanifestacja Młodzieży Wszechpolskiej, niejednokrotnie agresywna wobec pokojowego pochodu środowisk LGBT oraz osób będących ich sojusznikami.

Historia

Ta sekcja od 2019-10 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Uwagi: Opis marszów zatrzymał się na 2014 roku. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Marsz Tolerancji 2004

Pierwszy Marsz Tolerancji odbył się 7 maja 2004 roku. Oprócz samego marszu w ramach festiwalu miała miejsce konferencja naukowa zorganizowana przy współpracy Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, wizyta w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i złożenie tam hołdu homoseksualnym ofiarom nazizmu, a także pokazy filmów LGBT.

Na kilka tygodni przed rozpoczęciem, festiwalem zainteresowały się media. Niektóre prawicowe i ultrakonserwatywne organizacje usiłowały wywrzeć nacisk na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Franciszka Ziejkę, a także na władze Krakowa w celu niedopuszczenia do planowanych wydarzeń, a zwłaszcza do Marszu Tolerancji. Sprawa stała się głośna nie tylko w Krakowie i w całej Polsce, ale także zagranicą. W kraju rozgorzała dyskusja na temat sytuacji osób LGBT, ich miejsca w społeczeństwie oraz ich prawa do korzystania z przestrzeni publicznej^[2].

W samym marszu, który odbywał się pod hasłem „Zobaczcie nas”, wzięło według szacunków policji ok. 1200 osób^[3]. Manifestacja została zakłócona przez grupę pseudokibiców oraz sympatyków organizacji ultraprawicowych i nacjonalistycznych. Na uczestników Marszu poleciały jajka, kamienie i inne niebezpieczne przedmioty. Kilka osób zostało lekko rannych. Obrażenia odniósł także jeden z policjantów, po tym jak chuligani zdemolowali ogródki kawiarniane na Rynku Głównym i wdali się w walki z policją^[4].

Wydarzenia z pokojowego Marszu Tolerancji, zaatakowanego przez prawicowych przeciwników, upamiętnia film „Tolerancja” w reżyserii obserwatorki tamtych wydarzeń Diany Voxerbrant^[5].

Marsz Tolerancji 2005

Ze względu na śmierć papieża Jana Pawła II i okres żałoby w Krakowie, organizatorzy zdecydowali o odwołaniu Marszu Tolerancji.

Marsz Tolerancji 2006

W 2006 roku Marsz Tolerancji odbył się 28 kwietnia. W manifestacji wzięło udział ok. 2000 osób. Jednocześnie w tym samym dniu Młodzież Wszechpolska zorganizowała kontrmanifestację Marsz Tradycji i Kultury.

Marsz Tolerancji skrytykowała krakowska kuria. Rzecznik prasowy archidiecezji krakowskiej ks. dr Robert Nęcek powiedział: Z etycznego punktu widzenia nie można wyrazić aprobaty dla zachowań osób biorących udział w tzw. paradach równości. Podkreślił również, że tego typu parady są według kurii „niebezpieczną promocją homoseksualnego stylu życia”.

Marsz Tolerancji próbowało zakłócić kilkuset skinheadów i pseudokibiców, ale do konfrontacji nie dopuściła policja. Marsz ruszył spod Barbakanu, ale zamiast na Rynek Główny skierował się pod Wawel. Zaskoczeni uczestnicy Marszu Tradycji i Kultury, pseudokibice i narodowcy, m.in. z Narodowego Odrodzenia Polski oraz Obozu Narodowo-Radykalnego, ruszyli w pościg. Pod filharmonią Marsz Tolerancji został zaatakowany przez kilkuset chuliganów. Sygnałem do ataku był okrzyk: „Bij, kto w Boga wierzy!” zakomenderowany przez jednego z dowodzących skinheadami. Atak odparła policja. Od tamtej pory chuligani szli obok manifestantów i obrzucali ich wyzwiskami. Pod Wawelem próbowali zablokować przemarsz. Kiedy okazało się, że demonstracja okrąży Wawel bulwarami nad Wisłą, chuligani pobiegli na wzgórze zamkowe. Wyrwanymi z murów kamieniami ciskali w tłum^[6][7][8]

Policja zatrzymała 11 najbardziej agresywnych chuliganów, kilkadziesiąt osób zostało ukaranych mandatami. Jedna uczestniczka Marszu Tolerancji została ranna poprzez uderzone kamieniem w głowę, kilka pozostałych osób odniosło niegroźne urazy^[9].

23 maja 2007 Amnesty International w dorocznym raporcie na temat oceny przestrzegania praw człowieka w ok. 150 krajach zarzuciła Polsce nietolerancję w stosunku do mniejszości seksualnych. Jako jeden z przykładów zostało podane „nękanie uczestników kwietniowego Marszu Tolerancji w Krakowie przez członków Młodzieży Wszechpolskiej, mimo obecności policji”^[10].

Marsz Tolerancji 2007

Marsz Tolerancji odbył się w 21 kwietnia 2007 roku jako jeden z elementów programu Krakowskiego Festiwalu Kultury Gejowskiej i Lesbijskiej „Kultura dla Tolerancji” odbywającego się od 19 do 22 kwietnia. Według szacunków policji wzięło w nim udział ok. 2000 osób. Manifestanci z tęczowymi flagami i transparentami przeszli Plantami i ul. Grodzką, by następnie wejść na Rynek Główny^[11].

Jednocześnie w tym samym dniu odbyła się kontrmanifestacja Młodzieży Wszechpolskiej Marsz Tradycji i Kultury, w którym wzięło udział około 300 osób w tym członkowie Narodowego Odrodzenia Polski oraz Obozu Narodowo-Radykalnego. Uczestnicy kontrmanifestacji starali się wielokrotnie zakłócić przebieg Marszu Tolerancji, rzucając w stronę demonstrujących jajkami i wznosząc homofobiczne okrzyki i transparenty oraz blokując trasę pochodu. Próbowali również podrzeć tęczowe flagi.

Dzięki działaniom policji nie doszło do konfrontacji między marszami. Przy ul. Grodzkiej w stronę osłaniających Marsz Tolerancji policjantów poleciały kamienie, jajka i kufle. Policja użyła gazu łzawiącego i zatrzymała kilka osób, które chciały zablokować przejście Marszu Tolerancji. Ogółem zatrzymano 13 najbardziej agresywnych uczestników kontrmanifestacji. Wśród nich było pięć osób nieletnich, w tym dwóch 16-latków, przy których znaleziono materiały pirotechniczne^[12][13].

Marsz Tolerancji poprzedziła kampania plakatowa zachęcająca mieszkańców Krakowa do udziału w pochodzie. Jednocześnie swoje plakaty „Stop Dewiacji”, z obraźliwymi hasłami wobec osób homoseksualnych, zachęcające mieszkańców do protestu wobec organizowanego Marszu Tolerancji rozwiesiło „Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im ks. Piotra Skargi”^[14]. Również swoje plakaty nawołujące do protestu wobec Marszu Tolerancji próbowali rozwieszać działacze LPR i Młodzieży Wszechpolskiej, za które prokuratura postawiła zarzuty rozpowszechniania twardej pornografii^[15]. Zatrzymano 5 osób. Dodatkowo w samochodzie rozwieszających plakaty przeciwko Marszowi Tolerancji znaleziono broń gazową, dwa noże, karabinek pneumatyczny oraz drewnianą pałkę^[16]. Jedna z zatrzymanych osób, ówczesny przewodniczący Młodzieży Wszechpolskiej w Krakowie Maksymilian G., został skazany 23 lipca 2007 roku na dwa lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na pięć lat, 2,2 tys. zł grzywny oraz zwrot kosztów sądowych^[17][18].

Marsz Tolerancji 2008

Marsz Tolerancji, jako jeden z podpunktów programu Festiwalu Kultura dla Tolerancji^[19] odbył się 26 kwietnia 2008 roku. Kolorowy tłum uczestników zebrał się na Placu Matejki, stąd Plantami wzdłuż ulic Basztowej i Westerplatte przeszedł na Rynek Główny. W większości uczestnikami marszu byli ludzie młodzi. Były też osoby z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Czech, Belgii i Francji. Widać było tęczowe flagi i transparenty z hasłami: Moja córka jest lesbijką, Seksualizm radykalność rewolucja, Co dwie matki to nie jedna, Co dwóch ojców to nie jeden, Racjonaliści dla wolności nie tylko seksualnej, Tęczowa rodzina – szczęśliwa rodzina, Każdemu wolno kochać, Każdy inny-wszyscy równi, Żyć we własnej skórze, Miłość nie zna płci, Precz z faszyzmem!, kaczyzm stop, promuję homoseksualizm. Grupa studentek krakowskiej szkoły teatralnej przebrała się za bohaterów dziecięcych bajek, aby zamanifestować problem barier przed ujawnianiem orientacji homoseksualnej. Jedna z uczestniczek była przebrana za szpiega z Krainy Deszczowców z transparentem Jak długo mam się jeszcze ukrywać?, inna za kangurzycę z hasłem A co jeśli moje maleństwo będzie dyskryminowane?, jeszcze inna za pszczółkę Maję z hasłem nie mówcie mi, jak mam bzykać.

W oświadczeniu dla mediów prezes Fundacji Kultura dla Tolerancji Samuel Nowak powiedział: Marsz Tolerancji ma być forum obywatelskim, gdzie wszyscy opowiadamy się za pewnym modelem społecznym, który akceptuje różnorodność, jest otwarty na inność. Chodzi nam o takie społeczeństwo, w którym każdy może znaleźć swoje miejsce. Robimy ten marsz w ramach festiwalu kultury gejowsko-lesbijskiej, ale chodzi o stworzenie takiej platformy społecznej, gdzie każdy może wyrazić swoją inność, być sobą. Przedstawiciele Fundacji „Kultura dla Tolerancji” złożyli kwiaty na grobie Nieznanego Żołnierza, położonym na tym samym placu.

Pochodowi towarzyszyli kontrmanifestanci. Przy Barbakanie pochód uczestników Marszu Tolerancji przywitali obraźliwymi okrzykami ogoleni na łyso młodzi ludzie: Pederaści, lesby, geje, cała polska z was się śmieje. Niektórzy rzucali w tłum petardami i jajkami. W odpowiedzi uczestnicy marszu skandowali do nich: Kochamy was, Chodźcie z nami, Tu jest Polska, Homofobia da się leczyć. Dzięki zdecydowanej interwencji policji udało się odizolować agresywnych kontrmanifestantów.

Gdy Marsz Tolerancji dotarł na Rynek, jego uczestnicy wypuścili w górę kilkaset kolorowych baloników. Wówczas w stronę uczestników marszu oraz ochraniającej ich policji poleciały jajka i butelki rzucane przez kontrmanifestantów. Jednocześnie grupy przeciwników skandowały obraźliwe hasła: Kto nie skacze jest pedałem, podskakując przy tym w górę, zaś działacze NOPu skandowali: Każdy to powie, nie chcemy gejów w Krakowie, a także próbowali przedrzeć się przez kordon policji ochraniający uczestników parady, doszło do przepychanek z policją.

Marsz zakończył się po godzinie 13. Uczestnicy spokojnie rozeszli się do domów^[20].

W tym samym dniu miały miejsce na Rynku Głównym dwie zorganizowane kontrmanifestacje: pikieta Młodzieży Wszechpolskiej oraz nielegalny marsz Narodowego Odrodzenia Polski, którego uczestnicy skandowali: Każdy to powie nie chcemy gejów w Krakowie, Śmierć pedałom, Narodowy radykalizm, Zrobimy z wami to co Hitler z Żydami. Jednym z kontrmanifestantów był sedewakantysta ks. Rafał Trytek, który w swojej wypowiedzi dla dziennikarki stwierdził m.in. Jeszcze w średniowieczu ludzi o takich skłonnościach palono na stosach (...). Może to akurat nie na te czasy i może jeszcze powrócimy do tych wspaniałych czasów i jeszcze i tych ludzi będzie się palić na stosach, miejmy nadzieję^[21]. Policja zatrzymała i legitymowała kontrmanifestantów. Rzecznik małopolskiej policji Dariusz Nowak zapewnił, że zarówno organizatorzy, jak i uczestnicy nielegalnej manifestacji poniosą konsekwencje^{[22][23][24][25][26][27]}.

Według szacunków policji w Marszu Tolerancji wzięło udział ok. 1000 osób (według różnych źródeł od 600 do 1000), przeciwników było około 400. Zatrzymano sześć osób (w tym jednego mężczyznę za czynną napaść na funkcjonariusza). Trzystu kontrmanifestantów zostało wylegitymowanych. Nikt z uczestników Marszu Tolerancji nie został poszkodowany.

Na około tydzień przed zapowiadanym Marszem Tolerancji Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im ks. Piotra Skargi rozwiesiło kontrowersyjne plakaty w kilku większych miastach Polski. Nawoływały one do protestu pod tytułem Homoseksualne barbarzyństwo w Krakowie – Uwaga! 26 kwietnia znów przejdą ulicami Krakowa^[28]. W internecie pojawił się portal wzywający do nakręcania spirali nienawiści oraz kontrowersyjne wlepki m.in. z hasłem: Zapomnijcie o paradach – 26 kwietnia pokażemy kły. Sprawa została zgłoszona do prokuratury przez KPH oraz wykorzystana w monitoringu „Brunatna Księga” Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”^[29].

Marsz został potępiony przez krakowską Kurię metropolitarną Kościoła katolickiego, której rzecznik ks. Robert Nęcek nazwał przemarsz prowokacją i promocją homoseksualnego stylu życia, twierdząc, że zachowania promowane podczas marszu są wbrew tradycji religijnej i kulturalnej Krakowa i nie mieszczą się w kanonie przyjętych powszechnie norm^[30].

Marsz Tolerancji 2009

Piąty już Marsz Tolerancji, po raz pierwszy oddzielony od Festiwalu Kultura dla Tolerancji, miał miejsce 16 maja 2009 roku w ramach nowo powstałego Festiwalu Queerowy Maj^[31].

Kilkaset osób ruszyło z Placu Wolnica, gdzie odbył się krótki wiec i przemówienia organizatorów, w wydłużonej trasie pochodu ulicami Krakowską, Stradom i Grodzką na Rynek Główny. Uczestnikom niosącym kolorowe baloniki i transparenty towarzyszył zespół samby ulicznej Samba Ka, sam marsz trwał ok. 90 minut i odbył się pod eskortą policji, dzięki czemu nie został zatrzymany przez kontr-manifestantów związanych z Narodowym Odrodzeniem Polski i Młodzieżą Wszechpolską. Wśród przeciwników Marszu policjanci zatrzymali 19 osób pod zarzutami szczególnie agresywnych napaści^[32].

Marszowi towarzyszył festiwal Queerowy Maj w czasie którego odbyły się m.in. debaty na temat miejsca i roli mediów LGBTQ, sytuacji osób nieheteroseksualnych w szkole, pokazy filmów, wizyta w byłym obozie Auschwitz-Birkenau, warsztaty bezpieczniejszego seksu i historii LBTQ, imprezy sportowe (turniej bilardowy kobiet i mecz piłki kopanej kobiet) i klubowe. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się dyskusje panelowe z udziałem m.in. Anny Laszuk i Marzanny Pogorzelskiej oraz występ drag kings Da Boyz^[33]. Wśród współorganizatorów wydarzenia festiwalowe były UFA, Peweks, Lambda-Kraków, Fundacja Kultura dla Tolerancji, Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kampania Przeciw Homofobii – oddział krakowski, a swojego wsparcia udzieliło wiele prywatnych miejsc kultury.

Poza Narodowym Odrodzeniem Polski i Młodzieżą Wszechpolską swój protest wobec Marszu Tolerancji wyraził listownie rzecznik krakowskiej Kurii Kościoła katolickiego i dwudziestu dwóch senatorów RP (głównie PiS). Komitet Organizacyjny marszu wystosował także oświadczenie, w którym wyraził swój protest wobec homofobicznej polityki informacyjnej Telewizji Polskiej S.A^[34].

Marsz Równości 2010

Manifestacja odbyła się sobotę 15 maja 2010 r. pod zmienioną nazwą. Marsz stanowił częścią festiwalu kultury LGBT „Queerowy Maj” odbywającego się w tych dniach w Krakowie. Wzięło w nim udział około 400 uczestników^[35].

Decyzję zmiany nazwy organizatorzy uzasadniają potrzebą lepszego oddania idei Marszu i działań ruchu LGBT w Polsce^[36].

Marsz Równości 2011

Marsz odbył się 21 maja, według szacunków policji wzięło w nim udział ok. 400 osób. na Rynku kontrmanifestację zorganizowało Narodowe Odrodzenie Polski, którego członkowie zaatakowali policję – zostało zatrzymanych 14 osób^[37].

Marsz Równości 2012

19 maja ulicami Krakowa po raz kolejny przeszedł Marsz Równości, tym razem głównym hasłem marszu było „Różnorodność, solidarność, równość”. Marsz był częścią festiwalu Queerowy Maj, który trwał od 17 do 21 maja^[38].

Marsz Równości 2013

Marsz był jednym z punktów piątej edycji festiwalu Queerowy Maj. Przeszedł ulicami Krakowa 18 maja pod hasłem „Wszyscy jesteśmy homo”. Przez sześć dni festiwalu mieszkanki i mieszkańcy Krakowa mieli okazję wziąć udział m.in. w debatach, spotkaniach, warsztatach, wykładach, pokazach filmowych, imprezach, wystawach oraz w tęczowym pikniku na Błoniach^[38].

Marsz Równości 2014

Tradycyjnie już Marsz odbył się w ramach festiwalu Queerowy Maj. Przeszedł ulicami Krakowa 10 maja pod hasłem „Równość z nieba nie spadnie”. Organizatorzy i organizatorki Festiwalu oraz Marszu chcieli zachęcić przede wszystkim samą społeczność LGBTQ oraz sojuszników do aktywnej walki o równość w Polsce^[38].

Zobacz też

• parada równości
• gay pride

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Festiwalu Queerowy Maj
• Kobiety-kobietom: Fotorelacja: Marsz Tolerancji 2006 w Krakowie
• Onet.pl: Fotorelacja: Marsz Tolerancji 2007 w Krakowie. wiadomosci.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-23)].