Maximilian Bern

Maximilian Bern
Imię i nazwiskoMaximilian Bernstein
Data i miejsce urodzenia11 listopada 1849
Chersoń nad Dnieprem
Data i miejsce śmierci10 września 1923
Berlin
NarodowośćNiemiec
Dziedzina sztukiproza, poezja

Maximilian Bern (pierwotnie Bernstein, ur. 11 listopada 1849 w Chersoniu nad Dnieprem, zm. 10 września 1923 w Berlinie) – niemiecki pisarz i redaktor.

Syn lekarza i radcy dworu, który umarł gdy miał 12 lat. W r. 1862 przeprowadził się z matką i rodzeństwem do Wiednia. W latach 1869-1872 studiował filozofię i literaturoznawstwo[1]. Strata pieniędzy zmusiła go do zaniechania studiów w uniwersytecie[2] i objęcia w r. 1873 posady nauczyciela w firmie cyrkowej. Od 1875 był niezależnym autorem w Berlinie i Hamburgu, czasowo w Lipsku, Dreźnie, Frankfurcie i Monachium, w latach 1885-1887 w Paryżu, a od roku 1888 ponownie w Berlinie. W latach 1887-1897 Bern był mężem pisarki i aktorki Olgi Wohlbrück.[1]

Twórczość

Bern był autorem wierszy, opowiadań, nowel i sztuk teatralnych, a prócz własnych opublikował od 1878 także liczne, bo ponad 28, antologie[1]. Pisał też jako: Max Bernstein, Maxim Bernstein oraz Max Bern.[3]

  • Wczesne wiersze znamy z tłumaczeń Władysława Tarnowskiego zamieszczonych w tomiku „Nowe Poezye Ernesta Buławy” z r. 1872[4]
  • Gestrüpp: novellistische Skizzen: auf schwankem Grunde: aus dem Tagebuche eines Verbummelten. (1874[5] lub 1876[2])[6][7]
  • Deutsche Lyrik seit Goethe’s Tode. Ausgewählt., antologia <Niemiecka liryka od śmierci Goethego. Wybór.> (1878[8] lub 1877[9][10])[11]
  • Anthologie für die Kinderstube: eine Auswahl der besten Ammenscherze, Spielverse, Puppengedichte, Räthsel, Fabeln, Neckmärchen, Kindergebete altherkömmlichen Reime, sowie der neuesten Kinderlieder, antologia <Antologia do pokoju dziecinnego. Wybór najlepszych żartów piastunki, bajek itp.> (1879[1][2] lub 1880[12])
  • Sich selbst im wege: ein stimmungsbild, <Sobie samemu w drogach. Obraz nastrojowy.> (1877[2] lub 1883)[5]
  • Meine geschiedene Frau: einaktige Plauderei (1878[2] lub 1890[5])
  • Für junge Herzen Dichtungen der Neuzeit (1879)[5]
  • Zwei Diebe: Lustspiel (1879)[5]
  • Liliput. Belletrist. Miniatur-Bibl. (1879-80[1] lub 1879[2])
  • Ein stummer Musikant: die Geschichte einer Künstlerliebe, <Niemy muzyk: historia miłości artysty> (1879[2] lub 1880.)[5][13]
  • Illustrirter Hausschatz für die Jugend. Eine Ausw. d. besten Fabeln, Lieder, Sprüche ... <Ilustrowany skarb domowy dla młodzieży. Wybór najlepszych bajek, pieśni, sentencji ...>, antologia (1880)[1][2][5]
  • Aus der Gesellschaft. Ein Almanach, antologia (1882-1883[1] lub 1881-1882.[14])
  • Am eigenen Herd. Ein dt. Hausbuch, antologia <Przy własnym ognisku. Księga domowa> (1887[1] lub 1886.[15]),
  • Gedenkbuch für Frauen und Mädchen: mit Denksprüchen für alle Tage des Jahres, <Album dla pań i dziewcząt: z dewizami na wszystkie dni roku> (między 1880 a 1899)[5]
  • Ein Kuss: Plauderei in einem Aufzug; Ritter Blaubart: Lustspiel in einem Aufzug, <Pocałunek: Pogawędka w windzie; Rycerz Sinobrodego: Komedia w windzie> (między 1890 a 1910)[5]
  • Heimatklänge: ein nach Schlagwörtern alphabetisch geordnete poetisches Hausbuch, <Dźwięki ojczyste: po przebojowych tekstach, alfabetycznie uporządkowana poetyczna księga domowa> (1892)[5]
  • Für kleine Leute: eine mannigfaltige, sorgsame, aus alten und ganz neuen Quellen geschöpfte Auswahl der besten Gedichte für kindliche Leser, <Dla małych ludzi: różnorodny, staranny, ze starych i całkiem nowych źródeł czerpany wybór najlepszych wierszy dla dziecięcych czytelników> (1886)[5]
  • Deklamatorium. Eine Mustersammlung ernster und heiterer Vortragsdichtungen aus der Weltliteratur <Deklamatorium. Zbiór poważnych i wesołych relacji poet...>, antologia (1887)[1][2], lub ok. 1907[5])
  • Lustige Stunden. Eine reichhalt. Samml. heiterer Märchen, Geschichten ... , <Wesołe godziny. Bogaty zbiór wesołych bajek, historii ...", antologia (1887)[1][2]Lustige Stunden Eine Mustersammlung von heiteren Märchen und Schnurren aus der Weltliteratur, von Volksrätseln u. Scherzaufgaben; Für die Jugend (1914[5]
  • Himmelan! Eine Blutenlese christlicher Lyrik, antologia <Ku niebu! Chrestomatia chrześcijańska liryka.>, (1889)[1][2][5],
  • Christliches Gedenkbuch, antologia <Chrześcijańskie pamiętniki>, (1893)[1][2],
  • Evangelisches Deklamatorium. Eine Mustersamml. christl. Vortragsdichtungen, <Ewangelickie Deklamatorium. Zbiór chrześcijańskich relacji poet…>, antologia (1895)[1][2], lub 1909[5]
  • Neue Klänge: Eine Sammlung lyrischer Gedichte., antologia <Nowe dźwięki. Zbiór wierszy lirycznych.> (1897[1] lub ok. 1900.[16]),
  • Für junge Herzen: Dichtungen der Neuzeit, <Dla młodych serc poezje czasów nowożytnych> Maximilian Bern i Fidus (1897)[5]
  • Aus einem Leben; Gedichte, Fremdländische Sinnsprüche, Romanfragmente., <Z życia; Wiersze, Cudzoziemskie przypowieści, fragmenty powieściowe.> (1900)[5]
  • Geleitworte fürs Leben: Zurufe geistl. u. weltl. Dichter; Zu christl. Erbauung u. sittl. Veredelg, <Przedmowy dla życia: Wołanie duchowne i świeckie poetów; O chrześcijańskie pokrzepienie i moralne uszlachetnienie.> (1900)[5][17]
  • Ahoi! Dt. Meereslyrik: für alle Freunde deutscher Seefahrt und der deutschen Flotte, antologia <Ahoi! Liryka morska: dla wszystkich przyjaciół niemieckiej żeglugi i niemieckiej floty>, antologia (1899)[1][5],
  • Dichtergrüsse. Eine Ausw. dt. Poesien..., antologia <Pozdrowienia poety. Wybór poezji ...>, (1902)[1],
  • Die zehnte Muse. Dichtungen..., <Dziesiąta muza. Poezje.>, (1902)[18].
  • Es sagen die Leute: fremdländische Sinnsprüche Nationalsprichwörtern nachgebildet, <To ludzie mówią: odtworzenie cudzoziemskich sentencje przysłów narodowych.> (1905)[5]
  • Herzenstöne: lyrische Anthologie; mit besonderer Berücksichtigung der neuesten Dichter, <Tony serca: antologia liryczna; ze szczególnym względem najnowszych poetów.> (1905)[5]
  • Neue deutsche Lyrik, <Nowa niemiecka liryka> (1911)[5]
  • Deutschland, Deutschland über alles: ein vaterländisches Hausbuch für jung und alt zur Verherrlichung deutscher Heldenkraft und Herzensgüte, deutscher Kultur und Wesensart, <Niemcy, Niemcy ponad wszystko: ojczysta księga domowa dla młodych i starych…> (1916)[5]
  • Die zehn Gedichte: Dichtungen vom Brettl u. fürs Brettl: aus vergangenen Jahrhunderten u. aus unsere Tagen (1918)[5]
  • Gott und Welt: ein Hausbuch fürs christliche deutsche Volk. Gedichte wie Vortragsdichtungen (1922)[17]
  • Mit einer Anleitung zum Vortrage Maximilian Bern i Richard Zoozmann (1926)[19]
  • Neue Folge Maximilian Bern i Richard Zoozmann (1927)[20]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Marianne Jacob, Die Anfänge bibliographischer Darstellung der deutschen Literatur des 19. Jahrhunderts. Untersuchungen zur Vorgeschichte des “Deutschen Schriftsteller-Lexikons 1830–1880, Berlin, 2003, s. 55.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Jewish Encyclopedia.
  3. ↑ Karta autora w Niemieckiej Bibliotece Narodowej.
  4. ↑ „Nowe Poezye Ernesta Buławy”, Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. I. 46.651. lub I. 46.051.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Worldcat.
  6. ↑ Jak podaje Jewish Encyclopedia jego pierwsza powieść, „Auf Schwankem Grunde”, odniosła znaczny sukces, chociaż w niej, jak większości jego pism, Bern skłania się ku ponurej rozpaczy charakterystycznej dla większości słowiańskich pisarzy.”.
  7. ↑ Worldcat wymienia też wydanie pod tytułem: Auf Schwankem Grunde: aus dem Tagebuche eines Verbummelten. z roku 1932, tj. pośmiertne.
  8. ↑ I wydanie – Reclam, Lipsk, 1878; następne: 1879, 1880, 1881, ok. 1885, 1885, ok. 1886 – nowe wydanie, wydania poprawione 1887, ok. 1887, po 1887, ok. 1890, 1895, 1902, nowe istotnie poprawione wydanie pod tytułem „Deutsche Lyrik seit Goethe’s Tode bis auf unsere Tage.” <Niemiecka liryka od śmierci Goethego do dziś dnia.> 1909; 1922. Na podstawie: Marianne Jacob „Die Anfänge bibliographischer Darstellung der deutschen Literatur des 19. Jahrhunderts. Untersuchungen zur Vorgeschichte des “Deutschen Schriftsteller-Lexikons 1830 – 1880” Praca doktorska w Institut für Bibliothekswissenschaft der Philosophischen Fakultät I der Humboldt-Universität zu Berlin, Berlin, 2003, s. 16.
  9. ↑ 1877 podaje: Jewish Encyclopedia.
  10. ↑ Worldcat podaje jako najwcześniejsze dostępne wydanie z r. 1886.
  11. ↑ Deutsche Lyrik z r. 1911 w Bibliotece Narodowej w Warszawie, sygn. I 209.636; Deutsche Lyrik seit Goethes Tode bis auf unsere Tage z r. 1909 w Bibliotece Narodowej w Warszawie, sygn. I 81.526.
  12. ↑ 1880 podaje jako najwcześniejsze dostępne wydanie. Worldcat.
  13. ↑ Wśród Publikacji Maximiliana Berna w Katalogu Niemieckiej Biblioteki Narodowej wymienione wydanie dopiero z roku 1921.
  14. ↑ O rok wcześniejszy zakres datowania, tj. 1881-82 podaje: Jewish Encyclopedia.
  15. ↑ 1886 podaje Jewish Encyclopedia.
  16. ↑ Najwcześniejsze dostępne wydanie z ok. 1900 r. podaje Worldcat.
  17. ↑ a b Publikacje Maximiliana Berna w Katalogu Niemieckiej Biblioteki Narodowej.
  18. ↑ Marianne Jacob Die Anfänge..., s. 55-56.
  19. ↑ Worldcat Wydanie pośmiertne.
  20. ↑ Worldcat. Wydanie pośmiertne.

Linki zewnętrzne