Medusagyne oppositifolia

Medusagyne oppositifolia
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

ołdzianowate

Rodzaj

Medusagyne

Gatunek

Medusagyne oppositifolia

Nazwa systematyczna
Medusagyne oppositifolia Baker
Fl. Mauritius 17 1877[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 CR pl.svg
Medusagyne oppositifolia w lewym dolnym rogu – widok z naturalnego stanowiska

Medusagyne oppositifoliagatunek endemiczny dla wyspy Mahé w archipelagu Seszeli, reprezentujący monotypowy rodzaj Medusagyne. Dawniej roślina ta wyodrębniana była w randze własnej rodziny Medusagynaceae, jednak w systemie APG III (2009) włączona została do rodziny ołdzianowatych (Ochnaceae)[5]. Przez długi czas gatunek ten uważany był za wymarły, aż do ponownego odnalezienia pojedynczych roślin w latach 70. XX wieku. Obecnie znanych jest ok. 40 drzew rosnących w naturze[6].

Morfologia

Pokrój
Drzewo z kulistą koroną, osiągające 10 m wysokości i 30 cm średnicy pnia.
Liście
Ułożone są naprzeciwlegle. Mają blaszkę eliptyczną, skórzastą i całobrzegą, do 8 cm długą i 4 cm szeroką. Ogonek liściowy jest krótki – osiąga do 5 mm.
Kwiaty
Zebrane są w luźne wierzchotki wyrastające na końcach pędów. W obrębie kwiatostanu znajdują się kwiaty obupłciowe, w górnej części obecne są kwiaty pręcikowe. Poszczególne kwiaty są promieniste, osiągają do 1,3 cm średnicy. Szerokojajowate działki kielicha są odgięte. Wolne płatki korony są także szerokojajowate, do zaokrąglonych, białe, a w przypadku jednej z populacji także różowe. Pręciki w kwiatach męskich występują w liczbie 200–300, podczas gdy w kwiatach obupłciowych są mniej liczne i wyrastają w 3–4 okółkach znajdujących się poniżej górnej zalążni o beczułkowatym kształcie. Zalążnia tworzona jest przez ok. 20–23 owocolistki połączone wokół centralnej kolumny na kształt cząstek pomarańczy. Każda komora zalążni zawiera po 2 zalążki. Górne końce owocolistków wyrastają w tęgie, główkowate znamię tworząc pierścień wokół górnej krawędzi zalążni.
Owoce
Podczas owocowania zalążnia drewnieje, a poszczególne zalążki rozpościerają się wokół centralnej kolumny na kształt parasola, połączone w górnej części owocu. Nasiona znajdujące się w poszczególnych komorach mają do 3 mm średnicy i są oskrzydlone[6].

Ekologia

Rośliny tego gatunku znane są z kilku stanowisk, na których rosną pojedyncze okazy lub niewielkie ich grupy. Wyrastają w skalistych szczelinach w masywach granitowych[4].

Systematyka

Gatunek wyodrębniany był w monotypową rodzinę Medusagynaceae Engl. & Gilg, Syllabus, ed. 9-10: 280. 6 Nov 1924[7] zaliczaną do herbatowców (Theales) w systemie Cronquista (1981) lub wyodrębnianą w randze własnego rzędu Medusagynales w systemie Takhtajana (1997)[2]. Dowody molekularne świadczą o bliskim pokrewieństwie tej rośliny z rodzinami ołdzianowatych (Ochnaceae sensu stricto) i Quiinaceae, przy czym relacje pokrewieństwa między tymi grupami pozostają niejasne. W systemie APG III (2009) taksony te złączono w jedną rodzinę ołdzianowatych (Ochnaceae sensu lato) wchodzącą w skład rzędu malpigiowców (Malpighiales)[2].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek znalazł się na krawędzi wymarcia ze względu na skrajnie nieliczne zasoby. Długi czas uważany był już za wymarły, aż do odnalezienia pojedynczych roślin w latach 70. XX wieku. Do 1989 znano tylko 10 drzew tego gatunku. Później odnaleziono kolejne, tak że znanych jest 40 okazów naturalnego pochodzenia[6]. Prawdopodobnie optymalne siedliska tego gatunku (bardziej wilgotne) zostały zniszczone, bowiem rośliny rosnące obecnie w naturze wydają owoce, w których nasiona nie dojrzewają. Słabo ukorzeniające się i wolno rosnące sadzonki ograniczały skuteczność ochrony ex situ. Przełom ogłoszono w 2006 roku, kiedy to po zastosowaniu hodowli hydroponicznej uzyskano dość sadzonek, by wzmocnić populacje rosnące w stanie dzikim[4].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-08-01] (ang.).
  3. Medusagyne oppositifolia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-08-01].
  4. a b c D. Matatiken, M.J. Huber, S. Ismail, Medusagyne oppositifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2021-02-20] (ang.).
  5. Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
  6. a b c Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 204-205. ISBN 1-55407-206-9.
  7. James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-08-01]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Jellyfishview2.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mbz1 (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

A view from where Jellyfish trees grow. The hike there was really hard. You could see a Jellyfish tree in the left lower corner

Photograped by Brocken Inaglory at Mahe Seychelles
Jellyfishtreefruits.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mbz1 (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jellyfish tree with fruits
Status iucn3.1 CR pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5