Melisa (roślina)
| ||
 Morfologia (melisa lekarska) | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | astropodobne | |
| Rząd | jasnotowce | |
| Rodzina | jasnotowate | |
| Rodzaj | melisa | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Melissa L. Species Plantarum 2 1753 | ||
Melisa (Melissa L.) – rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych. Należą do niego cztery gatunki[3][4]. Występują one na obszarze od Azji Środkowej, poprzez Azję Zachodnią, południową Europę i północną Afrykę po wyspy Makaronezji[5][6]. W Europie rośnie jeden gatunek[5][4], uprawiany także w Polsce – melisa lekarska M. officinalis. W naturze rośliny te rosną w widnych zaroślach[5]. Melisa lekarska uprawiana jest ze względu na liście o silnie cytrynowym, aromatycznym zapachu. Są one używane do wykonywania potpourri[5], w ziołolecznictwie, do aromatyzowania napojów, w tym likierów[4].
Łacińska nazwa rodzaju (Melissa) pochodzi od greckiego określenia pszczoły (stgr. μέλισσα, mélissa)[7] – rośliny tego rodzaju wydzielają bowiem dużo nektaru i są często odwiedzane przez pszczoły[5]. Przyciągają je także terpenoidy wydzielane przez roślinę, analogiczne do tych produkowanych u pszczół w gruczołach Nasonowa[4].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny osiągające do 1,5 m wysokości[5] o łodydze czworokątnej, jak u innych przedstawicieli rodziny[6].
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Liście silnie aromatyczne, krótkoogonkowe, o blaszce owalnej[5], silnie pomarszczonej[6], na brzegu karbowanej[5].
- Kwiaty
- Zebrane w nibyokółkach skupionych w szczytowej części pędu. Kielich zrosłodziałkowy, z 13 żyłkami przewodzącymi, dwuwargowy – z górną wargą z trzema ząbkami i dolną z dwoma. Korona jasnożółta, biała lub jasnoróżowa. U nasady zrośnięte płatki tworzą wygiętą rurkę rozszerzającą się ku gardzieli. Warga górna zakończona jest dwiema łatkami, a dolna trzema. Cztery pręciki w dwóch parach, nie wystają z rurki korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o niemal równych ramionach[5].
Systematyka
- Pozycja taksonomiczna
Rodzaj z plemienia Mentheae z podrodziny Nepetoideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)[8].
- Wykaz gatunków[3]
- Melissa axillaris (Benth.) Bakh.f.
- Melissa flava Benth.
- Melissa officinalis L. – melisa lekarska
- Melissa yunnanensis C.Y.Wu & Y.C.Huang
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ a b Melissa. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-03-10].
- ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 577. ISBN 978-1-107-11502-6.
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 281. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Jerzy Kreiner: Słownik etymologiczny łacińskich nazw i terminów używanych w biologii oraz medycynie. Wyd. drugie uzupełnione. Wrocław / Warszawa / Kraków: Ossolineum, 1963, s. 131.
- ↑ Genus: Melissa L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-10].