Meteor

Meteor

Meteor na tle Drogi Mlecznej

Bolid z roju Perseidów o jasności -9^m, który pojawił się podczas maksimum w nocy z 11 na 12 sierpnia 2016 roku o godzinie 23:59 UT

Meteor – świecący ślad, jaki zostawia po sobie meteoroid poruszający się w atmosferze ziemskiej^[1]. Jasny ślad powstaje w wyniku świecenia par ulatniających się z powierzchni meteoroidu oraz z nagrzanych i zjonizowanych gazów atmosfery wzdłuż trasy jego przelotu. Niektóre meteoroidy pozostawiają za sobą ślad złożony z „dymu”, który powstaje z jego cząstek oderwanych od jego powierzchni w procesie ablacji^[2]. Meteory są potocznie nazywane „spadającymi gwiazdami”.

Definicja

Według oficjalnej definicji Międzynarodowej Unii Astronomicznej meteor to świecący ślad, ale bardziej ogólnie także obiekt, który jest związany z tym zjawiskiem:

• „in particular, the light phenomenon which results from the entry into (usually the Earth's) atmosphere of a solid particle from space; more generally, as a noun or an adjective, any physical object or phenomenon associated with such an event” (ściśle jest to zjawisko świetlne spowodowane wejściem z przestrzeni kosmicznej do atmosfery (zazwyczaj ziemskiej) ciała stałego; bardziej ogólnie, jako rzeczownik lub przymiotnik, jest to fizyczny obiekt lub zjawisko towarzyszące takiemu wydarzeniu)^[3][4].

Encyklopedia PWN definiuje meteor tylko jako „świetlny ślad”:

• „świetlny ślad przelotu meteoroidu przez atmosferę ziemską”^[1].

Pochodzenie nazwy

Nazwa „meteor” pochodzi z greckiego słowa μετέωρος meteōros oznaczającego „zawieszony w powietrzu” (μετά metá, 'poza' i ἀείρω aeírō, 'zawieszać').

Powstawanie zjawiska

Meteory powstają po wejściu w atmosferę Ziemi meteoroidu. Już na wysokości około 300 km, w wyniku dużej prędkości ruchu, powietrze w pobliżu meteoroidu rozgrzewa się. Po osiągnięciu temperatury około 2000 °C, do czego zazwyczaj dochodzi na wysokości około 115 km, oderwane z powierzchni meteoroidu cząstki tworzą „ogon” składający się z jonów i elektronów. W tej fazie lotu meteoroid zaczyna spowalniać i tracić masę. Zjonizowane atomy w plazmowym ogonie meteoroidu tracą energię w procesie emisji fotonów, ogon spadającego obiektu staje się widzialny z powierzchni ziemi jako jasny meteor^[5].

Prędkość meteoroidów wchodzących w atmosferę Ziemi mieści się w przedziale od około 12 do 72 km/s^[6].

Większość meteoroidów zostaje spalonych w atmosferze w procesie ablacji wywołanej tarciem; nieliczne, które spadają na powierzchnię naszej planety, określane są mianem meteorytów^[6][7].

Szacuje się, że codzienne w atmosferę Ziemi wpada około 274 ton materiałów kosmicznych (10⁸ kg w skali rocznej), ale większość tego typu wydarzeń pozostaje niezauważona, ponieważ są to bardzo małe ziarenka skalne. Większe meteoroidy o średnicy do dziesięciu metrów zderzają się z Ziemią co około godzinę, ale i te wydarzenia zazwyczaj pozostają niezauważone, chyba że następują nad gęsto zamieszkanymi terenami^[8]. Zderzenia meteoroidów o wielkości około dwudziestu metrów zdarzają się co kilkadziesiąt do 100 lat^[9][10], a o rozmiarach większych niż 100 metrów – nie częściej niż co tysiąc lat^[8].

Bardzo jasne meteory znane są jako bolidy, w zależności od ich jasności dzielone są na trzy typy:

• bolidy;
• bolidy dzienne;
• superbolidy.

Różnią się one od siebie jasnością. Bolidy przekraczają jasność -4^m. Bolid dzienny widoczny jest w dzień. Superbolid ma jasność przekraczającą -15^m, więc jest o wiele jaśniejszy od Księżyca w pełni. Niektórym bolidom towarzyszą efekty akustyczne, najczęściej przypominające grzmot lub pisk opon.

W mitologii

Spartanie uznawali meteor za znak mówiący o tym, że król zgrzeszył i po­winien abdykować. Rzymianie zaś za wysłanego przez Jowisza zwiastuna bu­rzy, zapowiedź narodzin dziecka lub in­nych doniosłych wydarzeń. W folklorze chrześcijańskim stanowi znak, że dusza opuściła czyściec, ostrzeżenie przed najazdem lub śmiercią. W folklorze muzułmańskim spadające gwiazdy to kamienie ciskane przez anioły, aby odpędzić dżinny od nieba.

Zobacz też

• meteor muskający atmosferę
• meteoryt
• rój meteorów
• lista rojów meteorów

Przypisy