Mir (osiedle typu miejskiego)

Mir

Zamek w Mirze
Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Prawa miejskie	1579
Populacja (2010) • liczba ludności	2 400[1]
Nr kierunkowy	1596
Kod pocztowy	231444
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Mir
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Mir
53°27′N 26°28′E/53,450000 26,466667
Portal Białoruś

Mir (biał. Мір, Mir) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, położone w obwodzie grodzieńskim, w rejonie korelickim, ok. 85 km na południowy zachód od Mińska; 2,4 tys. mieszkańców (2010).

Siedziba dwóch parafii prawosławnych (w dekanacie korelickim) – pw. Świętej Trójcy i pw. św. Jerzego Zwycięzcy^[2], a także parafii rzymskokatolickiej pw. św. Mikołaja.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego^[3]. Prawa miejskie na wzór prawa magdeburskiego nadał Mikołaj Krzysztof Radziwiłł w 1579 roku^[4].

Historia

Wioska Mir została założona przed 1345. Jej historia łączy się ściśle z zamkiem, wybudowanym na przełomie XV/XVI wieku przez starostę brzeskiego i kowieńskiego Jerzego Illinicza herbu Korczak. Po bezpotomnej śmierci jego wnuka Jerzego Illnicza dobra poprzez spadek objął Mikołaj Krzysztof Radziwiłł. Miejscowość w tym czasie była otoczona wałem i posiadała cztery bramy: Mińską, Wileńską, Słonimską, Zamkową. W 1579 miejscowość otrzymała prawa miejskie magdeburskie. W 1589 roku Mir stał się częścią należącej do Radziwiłłów Ordynacji nieświeskiej. W 1605 roku konsekrowano kościół katolicki. W 1677 w Mirze znajdowało się 109 sklepów. W 1700 roku zbudowano unicką cerkiew bazylianów. W 1706 miasteczko ucierpiało od wojsk szwedzkich Karola XII. W 1785 roku przez miasteczko przejeżdżał król Stanisław August Poniatowski.

11 czerwca 1792 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej 1792 pod miastem wojska Wielkiego księstwa litewskiego zostały pokonane przez wojska rosyjskie. W efekcie III Rozbioru Polski w 1795 roku Mir znalazł się na terytorium Rosji. Po śmierci Dominika Radziwiłła Mir odłączono z Ordynacji i przekazano jego córce Stefanii, która wyszła za Leona Wittgensteina.

10 lipca 1812 r. wojska polskie pod dowództwem gen. Aleksandra Rożnieckiego stoczyły pod Mirem przegraną bitwę z wojskami rosyjskimi^[5].

Miasto zyskało sławę także dzięki założonej tu instytucji Mir Jesziwa, która działała od 1815 do 1939, stanowiąc renomowane międzynarodowe centrum kultury żydowskiej. W trakcie I wojny światowej miasteczko zostało zajęte przez wojska niemieckie. Po wycofaniu się Niemców w grudniu 1918 roku miejscowość została zajęta bez walki przez bolszewików^[6]. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Mir. W 1939 roku Mir liczył około 5500 mieszkańców z czego połowę stawiła ludność żydowska. We wrześniu 1939 roku na mocy Paktu Ribbentrop-Mołotow Mir został zajęty przez wojska sowieckie. Wkrótce zaczęto wprowadzać kolektywizację. W 1940 roku studenci z mirskiej Jesziwy i ich wykładowcy skorzystali z wiz holenderskich i uciekli do Wilna, następnie do Chin, Jerozolimy i Nowego Jorku, gdzie założyli jesziwy noszące nazwę „mirskie”. W 1941 roku po ataku Niemiec na ZSRR Mir został zajęty przez Wehrmacht. W dniu 9 listopada 1941 r. ponad 1500 Żydów rozstrzelano w piaskowni na końcu parku zamkowego. W tym samym roku Niemcy zabili 700 Żydów przy ulicy Oktiabrskoj. Wkrótce utworzono w jednej z dzielnic miasta getto, które w maju 1942 roku przeniesiono do zamku, który otoczono drutem kolczastym i karabinami maszynowymi. W lipcu 1942 r. w uroczysku Jabłonowścina Niemcy rozstrzelali 750 Żydów. W nocy 9 sierpnia 1942 około 200 młodych Żydów uciekło z zamku do lasu. Pozostali zostali zamordowani przez Niemców na terenie zamku 13 sierpnia 1942 r.^[7]

W Mirze można odnaleźć wiele miejsc upamiętniających historię Żydów, a także historię ZSRR. Po II wojnie światowej miejscowość została odebrana Polsce i weszła w skład Białoruskiej SRR jako siedziba władz rejonu.

Zabytki

• Zamek w Mirze
• Kościół katolicki pw. św. Mikołaja gotycko-renesansowy, zbudowany w l. 1599-1605. Świątynia jest trójnawową bazyliką z półkoliście zamkniętym prezbiterium i dwiema półokrągłymi zakrystiami. Od frontu, na osi nawy głównej, znajduje się czworoboczna wieża, pierwotnie czterokondygnacyjna (zachowały się dwie kondygnacje), o elewacjach ozdobionych profilowanymi gzymsami i głębokimi niszami. Na przedłużeniu niskich naw bocznych znajdowały się niegdyś okrągłe wieżyczki, flankujące centralną wieżę. Pod kościołem znajduje się krypta grobowa.
• Cerkiew unicka bazylianów (obecnie prawosławna) pw. Św. Trójcy, fundowana ok. 1700 r. przez kanclerza litewskiego ks. Karola Stanisława Radziwiłła jako cerkiew klasztoru bazylianów, po kasacie unii w 1839 r. zamieniona na prawosławną, po pożarze w 1865 r. przebudowana w stylu rosyjsko-bizantyjskim. Czwórdzielna; składa się z trójkondygnacyjnej wieży-dzwonnicy dobudowanej w 2 poł. XIX w., babińca, nawy na planie kwadratu i części ołtarzowej. Wieżę wieńczy spiczasty dach namiotowy z kopułką, nawę – pięć większych kopuł nadbudowanych w 2 poł. XIX w.
• Stary cmentarz katolicki
• Cmentarz żydowski
• Cerkiew prawosławna św. Jerzego z 1910

Galeria

Urodzeni

• Zalman Szazar – izraelski polityk, przez dwie kadencje był prezydentem Izraela

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia z Miru
• Mir, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 485 .
• Краўцэвіч А. К., Якшук Г. М., Стары Мір