Miscellanea Curiosa Medico-Physica

Miscellanea Curiosa Medico-Physica

Miscellanea curiosa medico-physica seu Ephemerides medico-physicae Germanicae curiosae

Strona tytułowa tomu I
Państwo	Monarchia Habsburgów
Tematyka	medycyna
Pierwszy numer	1670

Miscellanea Curiosa Medico-Physica – pierwsze na świecie pismo medyczne zainicjowane w 1670 roku we Wrocławiu^[1]. Było jednym z pierwszych w Europie – obok Journal des Scavans i Philosophical Transactions – czasopism naukowych i pierwszym w Europie czasopismem przyrodniczo-medycznym. Pełny tytuł brzmiał Miscellanea curiosa medico-physica seu Ephemerides medico-physicae Germanicae curiosae.

Historia

Wydawane było przez powstałe w 1651 w Schweinfurcie towarzystwo naukowe Academia Naturae Curiosorum.

Jego inicjatorem i pierwszym redaktorem był wrocławski lekarz i przyrodnik Philipp Jakob Sachs von Löwenheim^[1] (1627–1672), członek Akademii od roku 1658 (przydomek Phosphorus). Sachsa uważa się za drugiego ojca Akademii. W roku 1661 nawiązał on współpracę z wrocławskim księgarzem Veitem Jakobem Trescherem^[1], który pokrył koszty druku dwóch dzieł Sachsa Ampelographii i Gammarologii, ale i dzieł innych członków Akademii – De Haematite et Aetite i De unicornu fossili Lorenza Bauscha (1605–1665) oraz „Scorzonera” Johanna Michaela Fehra (1610–1688). Rok później za radą Sachsa Akademia wydała Salve Academicum – druk, który miał zachęcić uczonych do wstępowania w jej szeregi.

Równocześnie wśród członków Akademii rozgorzała dyskusja na koniecznością jej zreformowania. Jej zwolennikami obok Sachsa byli Leonhard Ursinus (1618–1664) i Christian Friedrich Garmann (1640–1708), którzy za wzór obrali londyńskie Royal Society. W roku 1665 Sachs nawiązał korespondencję z Henrym Oldenburgiem (1619–1677), sekretarzem Royal Society. Za jego wpływem podjęto starania o patronat cesarski, reformę statutu i wydawania czasopisma. W roku 1670 przyjęto w poczet członków Akademii trzech cesarskich lekarzy – Johanna Ferdinanda Hertodta (1645–1714), Johanna Georga Greisela (?–1684) i Georga Sebastiana Junga (?–1682) – oraz dedykowano cesarzowi pierwszego tomu nowego czasopisma.

W jego pierwszym tomie znalazło się 160 doniesień z obszaru anatomii, patologii, botaniki, zoologii, fizyki i chemii nadesłanych przez 36 autorów, z których tylko 9 było członkami Akademii.

Wykaz autorów pierwszego tomu

• Thomas Bartholin
• Nicolaus Wilhelm Becker(niem.)
• Peter von Castro
• Alhard Hermann Cumme
• Jacob Johann Wenceslaus Dobrzensky
• Joachim Georg Elsner(niem.)
• Johann Michael Fehr(niem.), Argonauta I, drugi prezes Akademii
• Christian Friedrich Garmann(niem.), Pollux I
• Regnerus de Graaf
• Sigmund Grassen
• Johann Georg Greisel(niem.) (przydomek nieznany)
• Johann Paterson Hayn
• Johann Ferdinand Hertodt von Todenfeld(niem.), Orpheus
• Mathäus Franciscus Hertod
• Friedrich Ferdinand von Illimer von Wartenberg
• Johannes Jänisch(niem.), Arcturus
• Georg Sebastian Jung(niem.), Podalirius I
• Julius Wilhelm Mannagetta
• Zacharias Mannagetta
• Justin Ortolf Marold
• Valentin Andreas Moellenbrock(niem.), Pegasus I
• Christian Nitschke
• Friedrich Ortlob(niem.)
• Johann Jacob Pisani
• Carl Rayger
• Salomon Reisel(niem.)
• Wilhelm Riva
• Jacob Philipp Sachs von Lewenheimb(cz.), Phosphorus I
• Johann Theodor Schenken
• Georg Seger
• David Spilenberger
• Gottfried Thilesius
• Heinrich Vollgnad(niem.), Sirius I
• Georg Hieronymus Welsch(niem.)
• Johann Jakob Wepfer(niem.)
• Lorenz Wolfstiegel

Łącznie ukazały się trzy decurie czasopisma: Decuria I, Annus 1–10, 1670–1679, Decuria II, Annus 1–10, 1682–1691, Decuria III, Annus 1–10, 1694–1705.

Po śmierci Sachsa redakcję założonego przez niego czasopisma przejęli dwaj wrocławscy lekarze – Johannes Jänisch (1636–1707) i Heinrich Vollgnad (1634–1682). Byli oni za swą pracę wielokrotnie nagradzani przez cesarza Leopolda I Habsburga, co wywołało rywalizację i spory między śląskim a frankońskim ośrodkiem Akademii. Ostatecznie w roku 1683 Frankończykom udało się przejąć czasopismo, którego redagowanie rozpoczął pierwszy Director Ephemeridum, Johann Georg von Volckamer (1616–1693) z Norymbergi, późniejszy trzeci prezes Akademii.

Dwie pierwsze decurie Miscellanea Curiosa w latach 1755–1771 zostały wydane w przekładzie niemieckim jako Der Römisch-Kaiserlichen Akademie der Naturforscher auserlesene medizinisch-chirurgisch-anatomisch-chymisch- und botanische Abhandlungen.

Tradycje Miscellanea Curiosa kontynuowały czasopisma:

• Academiae Caesareo-Leopoldinae Naturae Curiosorum Ephemerides sive observationum medico-physicarum (1712–1722),
• Acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum exhibentia Ephemerides sive observationes historias et experimenta (1727–1754),
• Nova Acta physico-medica Academiae Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum exhibentia Ephemerides (1757–1928).

Dziś odwołuje się do nich czasopismo Nova Acta Leopoldina (od 1932).

Przypisy

Bibliografia

• Neigebaur J. D. F., Geschichte der Kaiserlichen Leopoldino-Carolinischen Deutscher Akademie der Naturforscher während des zweiten Jahrhunderts ihres Bestehens, Jena 1860.
• Parthier B., Engelhardt D. v., 350 Jahre Leopoldina, Anspruch und Wirklichkeit, Halle 2002.
• Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20090912104414/http://www.leopoldina-halle.de/broscheng.pdf