Moda (styl)

Ten artykuł od 2018-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Moda – podsystem komunikacyjny charakterystyczny dla danej epoki lub struktury macierzystej, który reguluje wewnętrzne i zewnętrzne przejawy ekspresji członków danej zbiorowości. Ze względu na presję grupy jest narzucana jednostkom, które ją bezrefleksyjnie powielają. Może mieć wpływ na identyfikację jednostek z grupą, bądź na mimikrę tych, którzy chcieliby zwiększyć swój status społeczny poprzez naśladowanie osób „modnych”. W węższym znaczeniu moda odnosi się do sztuki i działalności designerskiej, także do projektowania ubioru (haute couture)^[1]. Pierwszy dom projektowania odzieży pojawił się w 1858 roku w Paryżu^[2].

Koncepcje mody w naukach społecznych

Moda występuje we wszystkich kulturach, w których ubiór ma dodatkowe funkcje poza użytecznością. Źródłem mody jest potrzeba ozdabiania i wyróżniania się. Jej genezę wywodzi się z protokapitalistycznych miast włoskich z okresu wczesnego renesansu. Na jej upowszechnienie wpływ miało rywalizujące z arystokracją mieszczaństwo. Jako czynniki wpływające na wykształcanie się mody Thorstein Veblen i Georg Simmel wskazywali stratyfikację społeczną nowoczesnego społeczeństwa, ponieważ moda stawała się w nim elementem dystynkcji statusowej. W podejściu Pierre’a Bourdieu uwrażliwienie na modę w wyższych klasach społecznych związane było z dziedziczeniem kapitału kulturowego^[3].

Różni autorzy w odmienny sposób opisują modę w zakresie jej niezależności od innych podsystemów kulturowych. W ujęciu Ingrid Loschek moda nie jest systemem autonomicznym. Jest natomiast systemem sprzężonym z innymi obszarami rzeczywistości, takimi jak ekonomia, polityka, sztuka lub sport. Według Doris Schmidt, odwrotnie, może rozwijać się autonomicznie, mimo symbiotycznych związków z różnymi kontekstami społecznymi^[4]. Także René König opisywał modę jako samoistną instytucję społeczną mającą funkcje regulowania sposobów zachowania^[3]. Według Herberta Blumera stopień wpływu mody na jakąś dziedzinę jest odwrotnie proporcjonalny do stopnia obiektywizmu i otwartości testów stosowanych wobec różnorodnych modeli stosowanych w tej dziedzinie^[2].

Moda a styl

Przykład projektu ubioru zgodnego z modą jako sztuki użytkowej

Moda wiąże się z pojęciem stylu, ale nie jest jego synonimem, podobnie jak nie jest tym samym co elegancja, snobizm, bądź obyczaj^[2]. Modny może być ubiór, fryzura, sposób zachowania, lecz także styl muzyczny, styl artystyczny, światopogląd czy pewien sposób postępowania, czyli ogólnie rzecz biorąc styl życia, który jest popularny w jakimś czasie w jakimś środowisku. Moda zawsze tworzona jest przez grupę, która pierwsza inicjuje naśladownictwo czegoś, najczęściej form ubioru. Natomiast styl w modzie jest związany z indywidualnym, przystosowanym do potrzeb psychicznych określonego użytkownika sposobem wyrażania siebie poprzez formę ubioru.

Konkretna moda jako zjawisko krótkotrwałe jest konsekwencją coraz krótszych epok generujących określone style w sztuce. O ile styl romański i gotyk trwały kilkaset lat, o tyle secesja i art déco mniej niż 30 lat. W okresach, w których nie dochodzi do zmian rewolucyjnych (w polityce, moralności), relatywnie szybko zmienia się tylko moda w odniesieniu do detali (drobnych akcesoriów) np. w architekturze lub konfekcji^[5].

Modna kobieta z maoryskiego plemienia Ngāti Kahungunu, nosząca hei-tiki(ang.) na szyi, jeden kolczyk z pounamu(ang.) a drugi z zęba rekina, dwa pióra kurobroda różnodziobego we włosach, płaszcz z czarną obwódką i frędzlami, i moko na brodzie, 19. wiek

Moda w ubiorze

Cele

1. Cel praktyczny − osłona przed zimnem, ochrona przy pracy;
2. Cel obyczajowości (etyczny) − szanowanie intymności własnej i innych, nieprowokowanie;
3. Cel ozdobny − zdobi człowieka, podnosi jego godność;
4. Cel seksualny − zwraca uwagę u potencjalnego partnera seksualnego;
5. Cel reprezentacyjny − dana moda reprezentuje pozycję lub stanowisko człowieka, jego poglądy, ideologię, światopogląd.

Przypisy

Bibliografia

• Elżbieta Kwade. Mody, meble i memy. O fluktuacjach memów i systemów mody w kulturze (zarys problematyki). „Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny”. 17, 2016. ISSN 2081-397X. 
• Anna Kapciak: Moda. W: Encyklopedia socjologii. T. I: K-N. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999. ISBN 83-85505-96-2.

Linki zewnętrzne

• Historia mody – kolekcja w bibliotece Polona