Mozaika maliny

Mozaika maliny (ang. Raspberry mosaic virus, Raspberry mosaic) – wirusowa choroba malin wywołana przez 3 gatunki wirusów:

• wirus cętkowanej plamistości liści maliny (Raspberry leaf mottle virus, RLMV),
• wirus plamistości liści maliny (Raspberry leaf spot virus, RLSV),
• wirus żółtaczki nerwów maliny (Raspberry yellow net virus, RYNV)^[1].

Przynależność systematyczna wirusów RLMV i RSLV nie została dotąd określona i wirusy te nie są oficjalnie uznawane^[1].

Występowanie i szkodliwość

Mozaika maliny zalicza się do grupy mozaik i jest najwcześniej opisaną wirusową chorobą malin. Występuje we wszystkich rejonach jej uprawy. W Polsce jest jedną z najczęściej występujących wirusowych chorób malin. Porażone nią krzewy wytwarzają mniej pyłku, co skutkuje gorszą jakością owoców. Straty w plonie mogą dojść do 60%^[1]. Owoce z porażonych krzewów są kruche, łatwo rozpadają się i mają gorszy smak^[2]. Krzewy tworzą także o 5% mniej pędów^[1]. Brak odmian odpornych na tę chorobę, ale odmiany o czarnych i fioletowych owocach są bardziej na nią podatne, niż odmiany o owocach czerwonych. U odmian tych wierzchołki porażonych pędów zwijają się w dół, zmieniają barwę na czarną i zamierają^[2].

Choroba atakuje tylko niektóre gatunki malin. Jak dotąd opisano jej występowanie głównie u gatunków malina właściwa (Rubus idaeus), malina zachodnia (Rubus occidentalis) i sporadycznie u Rubus procerus^[1].

Objawy

Na liściach porażonych malin pojawiają się chlorotyczne plamy, zwłaszcza wzdłuż nerwów. Następuje także zniekształcenie blaszki liściowej^[1]. Objawy te szczególnie dobrze widoczne są podczas zimnej i wilgotnej pogody, w czasie upalnej i słonecznej pogody są słabo widoczne, a na starszych liściach mogą nawet całkowicie zanikać. Mimo okresowego zaniknięcia objawów choroba nie zanika, porażony nią pęd pozostaje trwale zakażony. Porażone pędy rozwijają się zazwyczaj nieco gorzej, są krótsze^[2], a przy silnym porażeniu zamierają po 2–3 latach^[1].

Podobne są objawy drugiej, również dość częstej wirusowej choroby – chlorozy nerwów liści maliny^[3].

Etiologia i epidemiologia

Wirusy wywołujące mozaikę maliny przenoszone są głównie przez mszycę malinową (Amophorophora agathonica), która żeruje na dolnej części liści w szczytowej części pędu. Może ona przenosić chorobę nawet na odległość 0,5 km^[2]. Mniejsze znaczenie odgrywają mszyce Amphorophora idaei, Amphorophora agathonica, Amphorophora rubi, Aulocorthum solani, Macrosiphum euphorbiae, Illinoia rubicola i Myzus ozatus. Choroba rozprzestrzenia się także przez rozmnażanie metodą sadzonkowania z wykorzystaniem chorych roślin^[1].

Ochrona

Porażonych roślin nie można już uratować. Można jedynie zapobiegać chorobie poprzez:

• produkcję sadzonek wyłącznie ze zdrowych roślin,
• zachowanie dużej odległości plantacji od dziko rosnących malin i plantacji zaniedbanych,
• staranna ochrona plantacji przed mszycami,
• lustracja plantacji i bezwzględne usuwanie roślin z najmniejszymi nawet objawami porażenia przez choroby wirusowe^[1].

Wszystkie te działania tylko ograniczają rozwój choroby, nie dopuszczając do epidemii, nie są jednak w stanie całkowicie chorobę wyeliminować^[1].

Przypisy