Msza
Msza – w części wyznań uobecnienie ofiary krzyżowej Jezusa Chrystusa w sposób bezkrwawy na ołtarzu. Część wyznań protestanckich określa tym terminem nabożeństwo rozumiane jako sama tylko uczta.
Słowo msza jest ściśle związane z celebracją w tradycji łacińskiej i słowami diakona kończącymi liturgię (Ite, missa est). W tradycjach wschodnich, zarówno prawosławnej, jak i katolickiej, powszechniejszym jest określenie liturgia Boża. Po reformacji Kościoły luterańskie zachowały termin msza i w wielu Kościołach luterańskich na świecie do dziś się go używa. W Kościołach będących pod wpływem Kościołów niemieckich, szczególnie po Unii Pruskiej z roku 1817, ze względu na fakt, że w Kościele katolickim słowo to stało się przez lata synonimem ofiarniczego charakteru Eucharystii, który przez reformację został odrzucony, zastąpiono mszę innymi pojęciami (Nabożeństwo główne, Pamiątka Wieczerzy Pańskiej)[a]. Inne nurty reformacji, m.in. Kościoły reformowane, prezbiteriańskie i baptystyczne, bezwzględnie odrzuciły termin msza jako sugerujący ofiarny charakter Eucharystii, zastępując go terminami nabożeństwo komunijne lub nabożeństwo z sakramentem Wieczerzy Pańskiej (lub: Wieczerzy Świętej). Takich określeń używa także większość współczesnych Kościołów protestanckich.
Etymologia
Słowo msza pochodzi – podobnie jak w języku angielskim Mass i niemieckim die Messe – od używanego od IV w. łacińskiego określenia missa. Wśród badaczy nie ma zgody co do jego pierwotnego znaczenia, wymienia się następujące[1]:
- od rzymskiego zwyczaju rozwiązywania zgromadzenia (dimissio) – w tym kontekście słowo to pojawia się w formule kończącej celebrację (rozesłanie wiernych): Ite, Missa est, czyli Idźcie, ofiara spełniona;
- modlitwy wysyłane ku Bogu (missae), składanie Bogu ofiary;
- specjalna czynność wykonywana przez osobę posłaną (być może latynizacja hebrajskiego missah).
Ustanowienie Eucharystii
Według doktryn ewangelickich i katolickiej Eucharystia została ustanowiona przez Jezusa Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy spożytej z apostołami w Wielki Czwartek[2]. W trakcie wieczerzy Chrystus łamał i rozdawał chleb ze słowami "Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje" (Mt 26,26). Po wieczerzy podał apostołom kielich wypełniony winem ze słowami "Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów" (Mt 26,27-28).
Wiele osób ponad to podkreśla, że zawarte w słowach to czyńcie na moją pamiątkę słowo pamiątka oznacza w języku biblijnym ofiarę.
Chleb i wino jako ciało i krew Chrystusa
Według katolików i starokatolików ofiarowane podczas mszy chleb i wino zostają przeistoczone w ciało i krew Chrystusa. Postacie eucharystyczne nie uobecniają Chrystusa w sposób symboliczny, lecz substancjalnie, zachowując jedynie przypadłości chleba i wina. Luteranie natomiast uważają, że w wyniku konsekracji, pod postaciami chleba i wina jest realnie obecne ciało i krew Chrystusa, chleb pozostaje jednak chlebem, a wino winem (konsubstancjacja).
Według katolików Chrystus ustanawiając mszę powołał się wprost na przykład najwyższego kapłana Melchizedeka, który według Księgi Rodzaju był królem Salemu i przywitał Abrama chlebem i winem. Ponieważ z psalmu 110 wynika, że Mesjasz będzie Kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka, ustanowienie Eucharystii jest wypełnieniem przepowiedni mesjańskiej.
W języku biblijnym ciało i krew oznacza człowieka (jak w Mt 16, 17; 1 Kor 15, 50; Ekl 18, 30). Rozdzielenie ciała i krwi oznacza symbolicznie śmierć. Dlatego też chleb i wino są osobno konsekrowane i zmieniają się sakramentalnie w ciało i krew Chrystusa, który mówił o sobie, że Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem (J 6, 55).
Uczestnictwo we mszy
Powinność uczestnictwa
Katolicy są na mocy pierwszego z przykazań kościelnych, które brzmi: W niedzielę i inne nakazane dni świąteczne wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy świętej i powstrzymać się od prac służebnych., zobowiązani do uczestnictwa we mszy w niedzielę i święta nakazane. Powinność uczestnictwa we mszy według katolików i luteran wynika ponadto z 3. przykazania Dekalogu.
Uczestnictwo aktywne
Łacińskie określenie participatio actuosa, przełożone na język polski jako aktywne uczestnictwo, oznacza raczej świadome, uobecniające uczestnictwo. Realizuje się ono w wewnętrznej kontemplacji tajemnic mszy świętej, do czego służy słuchanie, stąd określenie: słuchać mszy.
Porządek liturgiczny
Kościół łaciński
Od 1969 roku w Kościele katolickim obrządku łacińskiego istnieją oficjalnie dwie formy rytu rzymskiego: Novus Ordo Missae oraz przedsoborowa (tzw. trydencka). Na zawsze ustanowił przedsoborowy ryt mszy św. Pius V w swojej konstytucji apostolskiej Quo primum tempore. Oficjalnie potwierdził to papież Benedykt XVI w swoim motu proprio Summorum Pontificum.
W każdym obrządku można wyróżnić część przygotowawczą (msza katechumenów lub obrzędy wstępne i liturgia Słowa) oraz właściwe sprawowania ofiary (msza wiernych lub liturgia eucharystyczna i obrzędy końcowe). Sobór Watykański II w Konstytucji o liturgii Sacrosanctum concilium podkreślił równą wartość obu tych części, niezwykle cennych dla życia chrześcijańskiego.
Główna msza parafialna w niedziele i uroczystości nazywana jest sumą. Główna msza w uroczystość odpustu nazywana jest sumą odpustową[3].
Cerkiew prawosławna i katolickie Kościoły wschodnie
Protestantyzm
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Np. luteranie w Szwecji, w USA, w Krajach Bałtyckich, do dziś nazywają nabożeństwo z Sakramentem Ołtarza mszą lub wielką mszą (Högmässa). Terminu msza używano na określenie nabożeństwa, a przede wszystkim liturgii eucharystycznej, także w porządku kościelnym Księstwa Cieszyńskiego. Zob. Jan Gross: Podobieństwa i różnice pomiędzy Nabożeństwem Głównym Kościoła Luterańskiego a Mszą Świętą Kościoła Katolickiego. Luteranie.pl. [dostęp 2010-10-30].
Przypisy
- ↑ Bogusław Nadolski: Liturgika. T. IV: Eucharystia
- ↑ Msza święta, angelus.pl [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (pol.).
- ↑ suma, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-05-09].
Linki zewnętrzne
- Archidiecezjalny Kalendarz Liturgiczny. ordo.archidiecezja.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-23)].
- Baza Mszy świętych w Polsce
- Baza Mszy świętych w dużych miast w Polsce
- Parafie w Polsce wraz z godzinami mszy świętych
| Obrzędy liturgiczne | |
|---|---|
| Paramenty liturgiczne | |
| Księgi liturgiczne | |
| Bielizna kielichowa | |
| Szaty liturgiczne | |
| Strój chórowy | |
| Szaty papieskie | |
| Zobacz też |
Media użyte na tej stronie
Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys
Autor: James Bradley, Licencja: CC BY 2.0
Msza w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego.
Liturgy in Orthodox church, Dusseldorf
Autor: Fabio Pozzebom/ABr, Licencja: CC BY 3.0 br
Cerimônia de canonização do frade brasileiro Frei Galvão celebrada pelo papa Bento XVI no Campo de Marte em São Paulo, Brasil.