Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu

Muzeum Etnograficzne
im. Marii Znamierowskiej
-Prüfferowej w Toruniu
Ilustracja
Budynek Arsenału
Państwo Polska
Województwo kujawsko-pomorskie
MiejscowośćToruń
AdresWały Generała Władysława Sikorskiego 19
Data założenia1 stycznia 1959
Wielkość zbiorówPonad 65 tys. obiektów, 3 parki etnograficzne
Dyrektordr Hubert Czachowski
Oddziały
Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Etnograficzneim. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°00′52,55″N 18°36′15,69″E/53,014597 18,604358
Strona internetowa
Młyn wodny
Kwitnąca magnolia przed muzeum
Wnętrze chaty z Kaszub
Remiza strażacka
Chata rybaka
Chata bogatego chłopa

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniumuzeum etnograficzne założone w 1959 roku z inicjatywy Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.

Prezentuje ono wystawy stałe i czasowe z kolekcji zabytków liczącej ponad 65 tysięcy obiektów z całej Polski, udostępnia także trzy parki etnograficzne: skansen w centrum Torunia, Park Etnograficzny w Kaszczorku oraz Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce.

Lokalizacja

Muzeum znajduje się w centrum miasta, przy ul. Wały gen. Sikorskiego, w sąsiedztwie Zespołu Staromiejskiego.

Historia

Muzeum otwarto 1 stycznia 1959 roku, a inicjatorką jego powstania i twórczynią była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, etnograf i muzeolog[1]. Muzeum to zostało wydzielone z Działu Etnografii ówczesnego Muzeum Miejskiego (obecnie Muzeum Okręgowe), który istniał w jego strukturach od 1946 roku[1]. Na siedzibę instytucji wybrano klasycystyczny arsenał artyleryjski z 1824 roku (jeden z elementów Twierdzy Toruń)[2].

W 1961 roku obok arsenału wybudowano nowoczesny pawilon (według projektu architektów Adama Falkiewicza i Janusza Jerki) połączony z arsenałem podziemnym przejściem. Nowy budynek muzealny pomieścił dużą Salę Rybacką, salę odczytowo - kinową oraz administrację Muzeum. Obok pawilonu znajduje się schron ziemny dawnej fortyfikacji pruskiej adaptowany na pracownie konserwatorskie i pomieszczenia gospodarcze[3].

Największą atrakcją Muzeum jest Park Etnograficzny o powierzchni 1,7 ha, jedyny w Europie skansen usytuowany w centrum miasta[4]. W 1989 roku Muzeum wzbogaciło się o amfiteatr, w którym odbywają się koncerty i przeglądy muzyki ludowej, m.in. Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych oraz Festiwal Folkloru Miejskiego[5]. W 1968 roku także z inicjatywy prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej otwarto w dzielnicy Kaszczorek Zagrodę Rybacko-Rolniczą[6]. 30 kwietnia 2004 roku w skansenie w centrum miasta w wyniku podpalenia spłonęły trzy dwustuletnie drewniane chaty kryte strzechą, które zostały w 2005 roku odbudowane, m.in. dzięki wsparciu samorządu województwa kujawsko-pomorskiego[7]. W maju 2018 roku Muzeum otworzyło swój nowy oddział – Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce[8].

Muzeum prowadzi również działalność edukacyjną, wydawniczą, organizuje koncerty muzyki tradycyjnej oraz kiermasze sztuki ludowej. Warto dodać, że z Muzeum związane są lub były wybitne osobowości polskiej etnologii: Roderyk Lange, Jan Rompski, Kalina Skłodowska-Antonowicz, Aleksander Błachowski, Jan Święch, Marian Pieciukiewicz.

Ekspozycja

Kolekcja

W 2018 roku kolekcja Muzeum liczyła ponad 65 tys. obiektów z całej Polski. Muzeum gromadzi zbiory i materiały dokumentacyjne z zakresu etnografii i etnologii oraz dziedzin pokrewnych, dotyczące:

  • kultur tradycyjnych i ludowych polskich regionów etnograficznych,
  • kultur mniejszości etnicznych i religijnych współegzystujących z kulturą polską w historycznych i obecnych granicach kraju,
  • kultur polskich mniejszości za granicą,
  • kultur popularnych i typu ludowego w Polsce.

Działy

Zbiory Muzeum obejmują wszystkie dziedziny życia i pogrupowane są w następujące działy: Gospodarki i Rzemiosł, Architektury i Parków Etnograficznych, Rybołówstwa i Zajęć Wodnych, Sztuki i Estetyki Ludowej, Folkloru i Kultury Społecznej. Dział Rybołówstwa i Zajęć Wodnych jest wydzielony ze względu na historię Muzeum, gdyż kolekcję tę (rozwijaną później przez jej następców) tworzyła osobiście prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa[9].

Wystawy stałe

  • Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950) – prezentuje życie codzienne ludzi zamieszkujących wsie i małe miasta regionów etnograficznych: Kujaw, ziemi chełmińskiej, Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Pałuk, ziemi dobrzyńskiej i Krajny[10]
  • Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej – wystawa poświęcona twórczyni muzeum. Zgromadzono tu przedmioty pochodzące z jej niewielkiego mieszkania, którego klimat starano się oddać na ekspozycji. Znalazły się tu meble, fortepian, księgozbiór, tkaniny, dokumenty, fotografie i obrazy (autorstwa m.in. Witkacego i Winifred Cooper).

Oprócz wystaw stałych władze Muzeum organizują również ekspozycje czasowe prezentujące różnorodne tematy z zakresu etnografii i antropologii.

Parki Etnograficzne

NazwaRok założeniaLokalizacjaUwagiZdjęcie
Park w centrum1959CentrumZnajduje się tu 19 obiektów architektury wiejskiej, które powstały głównie w XVIII i XIX wieku i zostały przeniesione na teren parku z Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Kujaw, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej. Swą architekturą, wyposażeniem wnętrz oraz okolicznościowymi aranżacjami ekspozycja oddaje obraz wsi z przełomu XIX i XX wieku.Toruń, Muzeum Etnograficzne, wiatrak z Wójtówki.jpg
Zagroda Rybacko-Rolnicza1968KaszczorekPołożona jest u ujścia Drwęcy do Wisły i prezentuje budownictwo ludowe ziemi chełmińskiej oraz obiekty architektury związane z rybołówstwem i zajęciami wodnymi. Można zobaczyć tutaj łodzie, barki, bat piaskarski, prom i rybackie budy. Skansen znajduje się na terenie istniejącej kiedyś zagrody, która należała do miejscowej, wielopokoleniowej rodziny rybacko-rolniczej.Park Etnograficzny w Kaszczorku Toruń.jpg
Olenderski Park Etnograficzny2018Wielka NieszawkaOddział poświęcony jest osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. wzdłuż Wisły. Na terenie parku znajdują się 3 zagrody, składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich, charakterystycznych dla osadników olenderskich. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. W obrębie parku znajduje się także menonicki cmentarz.Zagroda z Niedźwiedzia - Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce.jpg

Działalność wydawnicza

W ofercie wydawniczej Muzeum znajdują się zarówno katalogi wystaw czasowych i stałych, jak i opracowania naukowe oraz popularnonaukowe, a także czasopismo „Materiały Muzeum Etnograficznego w Toruniu”. Szczególną pozycję wśród muzealnych publikacji zajmuje seria „Etnografia Ocalona”, w której wydawane są prace polskich etnografów, etnologów i antropologów kulturowych, często zapomniane lub uznawane za zaginione lub nigdy nieprzetłumaczone na język polski.

Współpraca

Muzeum współpracuje na stałe z kilkoma organizacjami pozarządowymi: Towarzystwem Przyjaciół Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Polskim Towarzystwem Ludoznawczym, Fundacją Emic i Polską Akcją Humanitarną.

Ważniejsze wydarzenia odbywające się w Muzeum

Dyrektorzy

DyrektorzyOkres urzędowaniaUwagiŹródło
prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa1959 - 1972etnograf, prof. UMK w Toruniu, inicjatorka i twórczyni Muzeum[11]
Aleksander Błachowski1972 - 1980doktor etnologii, historyk sztuki i muzeolog[12]
Roman Tubaja1980 - 2008[13]
dr Hubert Czachowskiod 2008etnolog, doktor nauk humanistycznych, dziennikarz, wieloletni kierownik Działu Folkloru Muzeum[14]

Galeria

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej
Zagroda z Borów Tucholskich - chałupa ze stajnią z Suchej, 1. poł XIX w.
Chałupa ze Skórzenna na Kociewiu, poł. XIX w.,
Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, pocz. XX w., Pływaczewo, ziemia chełmińska
Chata bez komina biednego chłopa z Lasek, Bory Tucholskie, poł. XIX w.
Budynek inwentarski z Rakutowa, 2. poł. XIX w.


Nagrody i wyróżnienia

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Ewa Arszyńska, Hanna Muzalewska, Maria Znamierowska-Prüfferowa, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, Tom I, red. E. Fryś-Pietraszkowa, A. Kowalska-Lewicka, A. Spiss, Kraków 2002
  2. Arsenał artyleryjski, ob. Muzeum Etnograficzne. zabytek.pl. [dostęp 2018-12-02].
  3. Muzeum Etnograficzne  » Historia, etnomuzeum.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
  4. JW Web Development, Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń, www.turystyka.torun.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
  5. Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
  6. Muzeum Etnograficzne  » Ekspozycja w Kaszczorku, etnomuzeum.pl [dostęp 2018-12-02] (pol.).
  7. RMF FM, Pożar w Muzeum Etnograficznym w Toruniu [dostęp 2018-12-02] (pol.).
  8. tw: Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce. Wielkie otwarcie w 2018 roku! [ZDJĘCIA] (pol.). nowosci.com.pl. [dostęp 2018-12-02].
  9. A. Trapszyc, Badania nad rybołówstwem i zajęciami wodnymi w Muzeum Etnograficznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Muzeum Etnograficznym w Toruniu, [w:] Przeszłość etnologii Polskiej w jej teraźniejszości, red. Z. Jasiewicz, T. Karwicka, Poznań 2001.
  10. Tajemnice codzienności, /red./ H. Czachowski, H. M. Łopatyńska, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Toruń 2010
  11. prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa , laureat Nagrody im. Kolberga, 1976, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2018-12-05] (pol.).
  12. Aleksander Błachowski Aleksander Błachowski , laureat Nagrody im. Kolberga, 1984, www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2018-12-05] (pol.).
  13. ), Dyrektor na wylocie, pomorska.pl [dostęp 2018-12-04] (pol.).
  14. Twórcy Kultury Torunia, www.icimss.edu.pl [dostęp 2018-12-04].
  15. https://www.torun.pl/pl/thorunium-na-jubileusz-etnomuzeum

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Toruń location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa miasta Toruń, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Toruń Park Etnograficzny Kaszub-chata i wnętrze 01.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - Zagroda z Borów Tucholskich - chałupa ze stajnią z Suchej, 1. poł XIX w.
Toruń Park Etnograficzny-chata 03.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - chałupa, poł. XIX w., Skórzenno, Kociewie
Zagroda z Niedźwiedzia - Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce.jpg
Autor: Olebart, Licencja: CC BY-SA 4.0
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce
Toruń Park Etnograficzny-budynek gospodarczy 05.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - budynek gospodarczy
Toruń, Muzeum Etnograficzne, wiatrak z Wójtówki.jpg
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiatrak koźlak z Wójtówki na Kujawach, 1896 r.
Muzeum etnograficzne, Toruń 2.jpg
Autor: Qkiel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ethnographic museum, Toruń, Poland
Toruń Park Etnograficzny Kaszub-chata i wnętrze 03.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - wnętrze chaty
Budynek Arsenału - Muzeum Etnograficzne w Toruniu.jpg
Autor: Olebart, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Etnograficzne w Toruniu
Torun Muzeum Diecezjalne Madonna z Dzieciatkiem 1400.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Madonna z Dzieciątkiem, obraz z ok. 1400 r. wykonany w Czechach, pochodzący z kościoła św. Jakuba w Toruniu. Obecnie w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Toruniu.
Magnolia Toruń2.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kwitnąca magnolia
Toruń Park Etnograficzny- chata bogatego chłopa 04.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - chata bogatego chłopa, wnętrze
Toruń Park Etnograficzny-młyn wodny 01.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - młyn wodny, pocz. XX w., Strzygi, ziemia dobrzyńska
Toruń Park Etnograficzny-remiza strażacka 07.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, pocz. XX w., Pływaczewo, ziemia chełmińska
Toruń Park Etnograficzny-remiza strażacka 06.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, pocz. XX w., Pływaczewo, ziemia chełmińska
Park Etnograficzny w Kaszczorku Toruń.jpg
Autor: Kuba Kopczyński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Park Etnograficzny w Kaszczorku /Toruń/
Toruń Park Etnograficzny- chata biednego chłopa bez komina01.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - chata biednego chłopa, bez komina
Toruń Park Etnograficzny- chata rybaka 08.JPG
Autor: Dawid Galus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - Park Etnograficzny - chata rybaka, wnętrze