Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej[1]
Ilustracja
Budynek muzeum
Państwo

 Polska

Miejscowość

Markowa

Adres

37-120 Markowa 1487

Data założenia

17.03.2016

Zakres zbiorów

Upamiętnia Polaków ratujących Żydów skazanych na zagładę

Dyrektor

Waldemar Rataj

Położenie na mapie gminy Markowa
Mapa konturowa gminy Markowa, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej”
Położenie na mapie powiatu łańcuckiego
Mapa konturowa powiatu łańcuckiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej”
Ziemia50°01′23″N 22°19′03″E/50,023056 22,317500
Strona internetowa
Mezuza przy wejściu do Muzeum

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej – muzeum w Markowej. Otwarte 17 marca 2016 roku[2].

W dniu 30 czerwca 2017 r., na podstawie umowy z dnia 23 czerwca 2017 r. zawartej między Województwem Podkarpackim a Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego nastąpiło wydzielenie Muzeum jako samodzielnej jednostki, współprowadzonej przez obie strony umowy. Muzeum posiada osobowość prawną i wpisane jest do rejestru instytucji kultury (nr RIK 103/2017).

Opis

Decyzja o budowie muzeum została podjęta przez Sejmik Województwa Podkarpackiego w czerwcu 2008 roku. Na powierzchni 500 m² zaplanowano odtworzenie domu rodziny Ulmów, i stworzenie sali wystawowej, wykładowej i pracowni naukowej[3]. Szacowany koszt budowy to ok. 6,5 mln zł[4]. Budowane od roku 2013 przez Muzeum – Zamek w Łańcucie[5]. Otwarte 17 marca 2016 roku[2].

Muzeum upamiętnia Polaków ratujących z narażeniem życia Żydów skazanych na zagładę. Zostało nazwane imieniem rodziny Ulmów (Józef Ulma, jego żona Wiktoria i ich szóstka dzieci zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów 24 marca 1944, wraz z ośmioma Żydami, których ukrywali)[6][3][4][7]. Innym Polakom w Markowej udało się uratować 21 Żydów[8].

Od otwarcia do września 2018 r. placówkę odwiedziło ponad 100 000 zwiedzających[9].

Budynek i otoczenie

Założeniem twórców było ukrycie w pół-przeszklonej formie fasady tajemnicy, którą odbiorca odkryje dopiero podczas zwiedzania. Struktura budynku wcina się w plac. Front muzeum to uniwersalny symbol domu, przypominający zwiedzającym dzieje przedwojennej Markowej. Odnosi się zarówno do czasów Shoah jak i wskazuje na niezmienną postać i trwanie, mimo przeciwności losu i historii. Sama ekspozycja zajmuje jedynie około 120 m2[10].

Na ścianie przed muzeum umieszczone są tabliczki z nazwiskami Polaków, którzy ratowali Żydów, na placu znajdują się podświetlone tabliczki z imionami i nazwiskami tych, którzy ratując Żydów, stracili życie. Z racji szczupłości miejsca wymieniono tylko działających na terenie dzisiejszego województwa podkarpackiego[11].

Obok muzeum powstał Sad Pamięci będący nawiązaniem do ogólnopolskiego charakteru muzeum - umieszczono w nim podświetlane tablice z nazwami polskich miejscowości, w których ludność żydowska była ratowana przez polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W chwili obecnej, według kompilacji sporządzonej przez Muzeum, takich miejscowości jest ok. 1500. W Sadzie znalazł się lokalny akcent - w jego centrum stanął przeniesiony spod markowskiego skansenu pomnik Rodziny Ulmów z 2004 r.[12] Uroczyste otwarcie Sadu zaplanowano na 19 października 2018 r.[13] Ceremonia ta była finałowym elementem III Zjazdu Polaków Ratujących Żydów, wzięli w niej udział polscy Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata i ich potomkowie[14][15].

Działalność

Placówka od swojego powstania angażuje się w cykliczne, ogólnopolskie (np. Noc Muzeów) i regionalne (np. obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Podkarpaciu) wydarzenia kulturalne[16][17]. Z jej inicjatywy w Rzeszowie powstał mural Ireny Sendlerowej[18], a także odbył się happening jej poświęcony[19]. W przestrzeni tego miasta markowskie muzeum promuje również wiedzę o żydowskich mieszkańcach Podkarpacia: wystawa plenerowa poświęcona wybitnym przedstawicielom tej społeczności prezentowana była na rzeszowskim rynku[20].

Przestrzeń muzeum stała się miejscem spotkań ze znanymi postaciami zaangażowanymi w dialog polsko-żydowski i propagowanie pamięci o Polakach ratujących Żydów[21][22]. Uzupełniają one misję edukacyjną realizowaną poprzez ofertę warsztatową[23] i projekty specjalne (np. współpracę ze Służbą Więzienną i Policją)[24][25].

Przypisy

  1. ↑ Sejm podjął uchwałę towarzyszącą otwarciu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
  2. ↑ a b Podkarpacie 2016, Inwestycje. 2016. [dostęp 2016-01-03].
  3. ↑ a b Warszawska firma zaprojektuje muzeum w Markowej. [w:] Gazeta.pl Rzeszów [on-line]. 2010-11-18. [dostęp 2014-10-07].
  4. ↑ a b Rozstrzygnięto konkurs na Muzeum Polaków Ratujących Żydów –. [w:] fakty.interia.pl [on-line]. PAP, 2010-11-18. [dostęp 2014-10-07].
  5. ↑ Już wkrótce ruszą prace przy budowie Muzeum Polaków ratujących Żydów na Podkarpaciu im. Rodziny Ulmów w Markowej. Muzeum – Zamek w Łańcucie, 2013. [dostęp 2014-10-07].
  6. ↑ Trwa budowa Muzeum im Rodziny Ulmów w Markowej. Polskie Radio Rzeszów, 2014-05-05. [dostęp 2014-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-11)].
  7. ↑ Muzeum Sprawiedliwych – projekt wybrany. Telewizja Polska SA, 2010-11-17. [dostęp 2014-10-07].
  8. ↑ Czyje te bezdroża? Polemika z tekstem 'Markowa. Żydowska śmierć, polska wina, wspólny strach', „wyborcza.pl” [dostęp 2017-10-05] (pol.).
  9. ↑ GADA.pl, 100 000 turysta, „www.lancut.gada.pl” [dostęp 2018-10-25].
  10. ↑ Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej | Nizio Design International, nizio.com.pl [dostęp 2017-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-10].
  11. ↑ Muzeum Rodziny Ulmów w Markowej, „Onet Podróże”, 13 maja 2016 [dostęp 2017-10-09] (pol.).
  12. ↑ TiO interactive :: e-business solutions - www.tiointeractive.pl, Przy Muzeum Ulmów w Markowej powstaje Sad Pamięci, Biznes i Styl - Podkarpacki portal opinii [dostęp 2017-10-09] (pol.).
  13. ↑ Telewizja Polska S.A, Ostatni dzień Zjazdu Polaków Ratujących Żydów. Otwarcie Sadu Pamięci, rzeszow.tvp.pl [dostęp 2018-10-25] (pol.).
  14. ↑ W Markowej odsłonięto Sad Pamięci. Nawiązuje do Ogrodu Sprawiedliwych w Jerozolimie, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2018-10-25].
  15. ↑ Marcin Kalita, W Markowej uroczyście otworzono Sad Pamięci [dostęp 2018-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-26] (pol.).
  16. ↑ To była wyjątkowa noc dla miłośników muzeów, rzeszow.tvp.pl [dostęp 2018-04-02].
  17. ↑ Muzeum im. Ulmów: objazd studyjny śladami markowskich Żydów, „Onet Rzeszów”, 23 stycznia 2018 [dostęp 2018-04-02] (pol.).
  18. ↑ Wyborcza.pl, rzeszow.wyborcza.pl [dostęp 2018-10-25].
  19. ↑ Anna Kutrzeba, Rocznica śmierci I. Sendlerowej. Happening na rzeszowskim Rynku [dostęp 2018-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-26] (pol.).
  20. ↑ W Rynku otwarto wystawę i instalację artystyczną poświęconą twórczości Freda Zinnemanna [ZDJĘCIA] - zdjęcie nr 1, „rzeszow.wyborcza.pl” [dostęp 2018-10-25] (pol.).
  21. ↑ GADA.pl, Zygmunt Rolat w Markowej, „www.lancut.gada.pl” [dostęp 2018-04-02].
  22. ↑ Szewach Weiss: Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej to świątynia pamięci! [dostęp 2018-04-02].
  23. ↑ Oferta Warsztatowa – Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, muzeumulmow.pl [dostęp 2018-04-02] (pol.).
  24. ↑ Wspólny projekt Służby Więziennej i Muzeum w Markowej, rzeszow.tvp.pl [dostęp 2018-04-02].
  25. ↑ JSK Internet, Warsztaty dla policjantów w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, „Informacyjny Serwis Policyjny” [dostęp 2018-04-02] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Mezuza przy wejściu do Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.jpg
Autor: Mrkubaz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mezuza przy wejściu do Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej
The Ulma Family Museum of Poles Saving Jews in World War II.jpg
Autor: Mathiasrex, Maciej Szczepańczyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
The Ulma Family Museum of Poles Saving Jews in World War II