Napadowy ból odbytu

Kurcz odbytu
Proctalgia fugax
ICD-10

K59.4

Napadowy ból odbytu (łac., ang. proctalgia fugax) – choroba z grupy zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego objawiająca się napadowym, krótkotrwałym bólem w okolicy odbytu, występującym głównie w nocy, po narażeniu na stres oraz po defekacji.

Historia

Zaburzenie jako pierwszy opisał w roku 1883 Andrew S. Myrtle, który zwrócił uwagę na krótkotrwały intensywny ból w okolicy odbytnicy, pojawiający się z nieregularnymi przerwami i występujący głównie w nocy. Autor tę nieprawidłowość wiązał z ekspozycją na zimno i sugerował, że jest to zaburzenie o "czysto neurotycznej naturze"[1].

Epidemiologia

Napadowy ból odbytu dotyczy od 8 do 14% populacji, częściej to zaburzenie obserwuje się u młodych mężczyzn – w wieku średnim zaburzenie to samoistnie mija[2].

Etiologia

Według najnowszej klasyfikacji zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego zwanej kryteriami rzymskimi III, napadowy ból odbytu jest umieszczony w grupie zaburzeń czynności odbytu i odbytnicy[3].

Dotychczas nie określono przyczyny tego zaburzenia. Prawdopodobnie udział w powstawaniu napadowego bólu odbytu może mieć: nieprawidłowa czynność zwieracza wewnętrznego odbytu, napadowy skurcz tego mięśnia oraz zwieracza zewnętrznego, narażenie na stres[4][5]. Pacjenci z napadowym bólem odbytu częściej chorują na nerwicę lękową, mają skłonności do hipochondrii albo do drobiazgowości i perfekcjonizmu[1]. Istnieje rodzinna postać tej choroby, za którą jest odpowiedzialna dziedziczona autosomalnie dominująco miopatia przerostowa zwieracza wewnętrznego odbytu (wrodzona miopatia zwieracza wewnętrznego odbytu), w której przebiegu obserwuje się przerost tego mięśnia, a w badaniu histopatologicznym nieprawidłowo ułożone włókna mięśniowe z obecnością w nich wakuoli[2][6][7].

Objawy i rozpoznanie

Ból odbytu jest silny, napadowy, nawracający, trwa od kilku sekund do kilku minut. Objawy mają związek ze stresem, częściej pojawiają się w nocy oraz po oddaniu stolca. Zgięcie nóg w stawach biodrowych zmniejsza dolegliwości. Epizody bólu mogą powtarzać się co kilka godzin, ale również co kilka miesięcy. W okresie między incydentami bólu u niektórych chorych może pojawiać się zaparcie. W badaniu przedmiotowym oraz manometrycznym odbytu zwykle nie występują odchylenia. W diagnostyce przydatne może być badanie endosonograficzne, które pozwala wykluczyć choroby organiczne i rozpoznać przerost wewnętrznego zwieracza odbytu[8].

Rozpoznanie zgodne z Kryteriami Rzymskimi III

Do rozpoznania napadowego bólu odbytu powinny być spełnione przez okres 3 miesięcy wszystkie poniższe warunki[3]:

  1. nawracające epizody bólu zlokalizowanego w odbycie lub dystalnej odbytnicy;
  2. czas bólu w zakresie od kilku sekund do kilku minut;
  3. między napadami nie występuje ból w okolicy odbytu i odbytnicy.

Leczenie

Pacjentom należy wytłumaczyć, że napadowy ból odbytu jest zaburzeniem niegroźnym. Zaleca się ciepłe kąpiele. W przypadku częstych ataków bólowych stosuje się nifedypinę, nitraty, klonidynę[6][9]. Stosuje się również salbutamol w postaci wziewnej[10][11], a także miejscowe wstrzyknięcia toksyny botulinowej[12][13]. Niekiedy stosuje się blokadę górnego splotu podbrzusznego[14] albo leczenie chirurgiczne polegające na nacięciu zwieracza wewnętrznego odbytu[2].

Przypisy

  1. a b Pilling LF., Swenson WM., Hill JR. The psychologic aspects of proctalgia fugax.. „Diseases of the colon and rectum”. 5 (8). s. 372–6. PMID: 5830661. 
  2. a b c Krzysztof Bielecki, Adam Dziki (red.): Proktologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, s. 208–9. ISBN 83-200-2412-9.
  3. a b Rome III Diagnostic Criteria for Functional Gastrointestinal Disorders (ang.). romecriteria.org, 2006. s. 893. [dostęp 2009-06-09].
  4. Rao SS., Hatfield RA. Paroxysmal anal hyperkinesis: a characteristic feature of proctalgia fugax.. „Gut”. 4 (39), s. 609–12, październik 1996. PMID: 8944574. 
  5. Potter MA., Bartolo DC. Proctalgia fugax.. „European journal of gastroenterology & hepatology”. 11 (13), s. 1289–90, listopad 2001. PMID: 11692052. 
  6. a b Guy RJ., Kamm MA., Martin JE. Internal anal sphincter myopathy causing proctalgia fugax and constipation: further clinical and radiological characterization in a patient.. „European journal of gastroenterology & hepatology”. 2 (9), s. 221–4, luty 1997. PMID: 9058640. 
  7. de la Portilla F., Borrero JJ., Rafel E. Hereditary vacuolar internal anal sphincter myopathy causing proctalgia fugax and constipation: a new case contribution.. „European journal of gastroenterology & hepatology”. 3 (17), s. 359–61, marzec 2005. PMID: 15716662. 
  8. Gracia Solanas JA., Ramírez Rodríguez JM., Elía Guedea M., Aguilella Diago V., Martínez Díez M. Sequential treatment for proctalgia fugax. Mid-term follow-up.. „Revista española de enfermedades digestivas : organo oficial de la Sociedad Española de Patología Digestiva”. 7 (97), s. 491–6, lipiec 2005. PMID: 16262528. 
  9. Swain R. Oral clonidine for proctalgia fugax.. „Gut”. 8 (28), s. 1039–40, sierpień 1987. PMID: 3666555. 
  10. Eckardt VF., Dodt O., Kanzler G., Bernhard G. Treatment of proctalgia fugax with salbutamol inhalation.. „The American journal of gastroenterology”. 4 (91), s. 686–9, kwiecień 1996. PMID: 8677929. 
  11. Wright JE. Inhaled salbutamol for proctalgia fugax.. „Lancet”. 8456 (2), s. 659–60, wrzesień 1985. PMID: 2863643. 
  12. Sánchez Romero AM., Arroyo Sebastián A., Pérez Vicente FA., Serrano Paz P., Candela Polo F., Calpena Rico R. [Treatment of proctalgia fugax with botulinum toxin: results in 5 patients]. „Revista clínica española”. 3 (206), s. 137–40, marzec 2006. PMID: 16597379. 
  13. Katsinelos P., Kalomenopoulou M., Christodoulou K., Katsiba D., Tsolkas P., Pilpilidis I., Papagiannis A., Kapitsinis I., Vasiliadis I., Souparis T. Treatment of proctalgia fugax with botulinum A toxin.. „European journal of gastroenterology & hepatology”. 11 (13), s. 1371–3, listopad 2001. PMID: 11692065. 
  14. Waldman SD., Wilson WL., Kreps RD. Superior hypogastric plexus block using a single needle and computed tomography guidance: description of a modified technique.. „Regional anesthesia”. 5 (16). s. 286–7. PMID: 1958609. 

Bibliografia

  • Agata Mulak, Ewa Waszczuk: Zaburzenia czynnościowe odbytu i odbytnicy. W: Leszek Paradowski (red.): Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Wrocław: Cornetis sp. z o.o., 2007, s. 155–6. ISBN 83-919540-8-0.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.