Nawrot polny
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | nawrot polny | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Buglossoides arvensis L. | |||
| Synonimy | |||
| |||
Nawrot polny[3] (Buglossoides arvensis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych. Pierwotnie gatunek śródziemnomorsko-irano-turański[4]. Współcześnie występuje w południowej i środkowej Europie oraz w Azji Zachodniej[5]. W Polsce jest pospolity w całym kraju[6].
Morfologia
- Pokrój
- Bylina, szarawa, szorstko przylegająco owłosiona[4].
- Łodyga
- Wysokości 20–60 cm, pojedyncza lub słabo rozgałęziona, z podłużnymi listewkami[4] posiada 2–3 rozgałęzień, jest krótko i szorstko owłosiona, stosunkowo rzadko ulistniona.
- Liście
- Dolne – krótkoogonkowe, łopatkowate lub podługowatolancetowate; wyższe – skrętoległe, siedzące, lancetowate, całobrzegie[4], zaostrzone, szorstko przylegająco owłosione, jasnozielone[7], posiadają wyraźnie widoczny nerw centralny. Liście bez wystających nerwów bocznych.
- Kwiaty
- Kwiatostan w postaci 1–2 ulistnionych skrętków, wydłużających się podczas kwitnienia. Kwiaty krótkoszypułkowe. Kielich rozcięty prawie do nasady; działki wydłużają się w czasie owocowania[4]. Kwiaty promieniste[7]. Korona kwiatu drobna, lejkowata, o białej lub żółtawobiałej[7] koronie; rurka korony biała lub fioletowa: z zewnątrz miękko owłosiona[4], wewnątrz 5 omszonych aksamitnych fałdów[7], włoski wzdłuż nerwów pomiędzy pręcikami; 10 bardzo drobnych łuseczek u nasady rurki[4]. Pręcików 5, słupek 1, zalążnia górna, 4-dzielna[7].
- Owoc
- Brązowoszare rozłupki, guzkowate, 4 lub mniej, wielkości 3,5 mm, jajowatotrójgraniaste[4], bardzo twarde[7]. Z czterech rozłupek zwykle trzy opadają, a jedna pozostaje w kielichu; w czasie młócenia przedostaje się do ziarna[4].
Biologia i ekologia
Roślina roczna; jara lub ozima[4]. Bylina, hemikryptofit[6]. Występuje na niżu i rzadziej w niższych partiach gór. Rośnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia, także piaszczystym[4].
Kwitnie od kwietnia do sierpnia[4]. Roślina synantropijna[4].
Siedlisko
W obszarze pierwotnego zasięgu występuje w murawach kserotermicznych i na skałach. Rozprzestrzeniony (w Europie Środkowej jest archeofitem znanym od neolitu) rośnie na polach, w ogrodach, na przydrożach, nieużytkach, jako chwast w uprawach zbóż ozimych i w uprawach okopowych[4]. Gatunek charakterystyczny dla rzędu Centauretalia cyani (klasa Stellarietea mediae)[4].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 83-7073-514-2.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: PWN, 2016.
- ↑ a b c d e f Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: PWN, 1986. ISBN 83-01-00129-1.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Bernd Haynold, Licencja: CC BY 2.5
Buglossodies arvensis, Tauberland, Germany
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Buglossoides arvensis in Żydowo near Barlinek, NW Poland