Neorenesans

Neorenesans – nurt w architekturze XIX-wiecznego historyzmu, nawiązujący formalnie do architektury renesansowej. W krajach Europy Środkowej nawiązywano przede wszystkim do tzw. renesansu północnego.

Teoretyczny grunt dla rozwoju neorenesansu został przygotowany już na początku XIX w. przez publikacje Jeana-Nicholasa-Louisa Duranda (Précis des leçons d’architecture données à l’École royale polytechnique, lata 1802–1805) oraz Auguste-Henri-Victora Grandjean de Montigny’ego (Architecture toscane: palais, maisons, églises et autres édifices publics et privés principalement des 15e, 16e et 17e siècles). Do najwcześniejszych budowli wzorowanych na renesansie rzymskim należy zabudowa Rue de Rivoli w Paryżu, projektu Charlesa Perciera i Pierre’a Fontaine’a.

W Monachium od drugiego dziesięciolecia XIX w. zaczął powstawać szereg budynków projektu Leo von Klenzego, w większości nawiązujących do renesansu florenckiego i rzymskiego (np. pałac książąt Leuchtenberg, wzorowany na rzymskim Palazzo Farnese). Liczne nawiązania do renesansu pojawiły się również w zabudowie Ludwigstraße w Monachium, uważanej jednak za realizację w stylu arkadowym.

Kolejne wczesne realizacje w tym stylu powstały w Londynie. Są to siedziby dwóch klubów: Traveller’s Club (budowa ukończona w 1832 r.) i Reform Club (1837–1841), obie zaprojektowane przez Charlesa Barry’ego.

Neorenesans osiągnął największe znaczenie między 1870 i 1890. Formy neorenesansowe były uważane przez architektów ścisłego historyzmu za wiążące, w odróżnieniu od historyzmu romantycznego, który dopuszczał swobodną interpretację. Odwołanie do stylu historycznego odnosiło się jednak najczęściej jedynie do elewacji. Neorenesans był propagowany m.in. przez niemieckiego architekta Gottfrieda Sempera.

W stylu neorenesansowym wznoszono przede wszystkim obiekty użyteczności publicznej, takie jak banki, ratusze czy szkoły, jak również wiele kamienic czynszowych. Styl dotyczył także urządzania wnętrz. Największy zespół architektury neorenesansowej znajduje się w Wiedniu, m.in. większa część budowli Ringu.

Równolegle z neorenesansem rozwijał się neobarok, który około 1885 osiągnął równe mu znaczenie. Około 1900 neorenesans wychodzi ostatecznie z mody. Przykładem architektury okresu schyłkowego jest powstały w latach 1906–1911 w Szczecinie budynek rejencji szczecińskiej, obecnie użytkowany jako urząd województwa zachodniopomorskiego.

Galeria

Świat

Polska

Bibliografia

  • M. Zgórniak, Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku : podstawy teoretyczne i realizacje, Wyd. 2, Kraków 2013.
  • Słownik terminów artystycznych i architektonicznych, Historia sztuki, tom 19, Biblioteka Gazety Wyborczej, Kraków 2011, ISBN 978-83-62095-59-9, s. 280.


Media użyte na tej stronie

Reform Club 02.JPG
Autor: Philafrenzy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Reform Club
Starogard Ratusz 1.JPG
Autor: Cz@rniok , Message, Talk 19:23, 14 August 2007 (UTC), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ratusz Miejski w Starogardzie Gdańskim od strony północno-wschodniej.
Paris 75001 Rue de Rivoli no 232 facade 20110530.jpg
Gift and souvenir shop Marechal, facade 232 rue de Rivoli (Percier and Fontaine, architects), Ier arrondissement, Paris, France.
Bielsko-Biała Town Hall.jpg
Ratusz w Bielsku-Białej. Widok z ul. Ratuszowej.
Hotel Europejski w Raffles Warszawie 2019.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Budynek Hotelu Europejskiego w Warszawie
Collegium Heliodori Święcicki.jpg
Autor: Krzysztof Duda, Licencja: CC BY 3.0
AMU Collegium Heliodori Święcicki, Poznan, Poland
Budynek Miejskiej Kasy Oszczędnościowej w Tarnowie - 1.jpg
Autor: Kacper Szymański, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek Miejskiej Kasy Oszczędnościowej w Tarnowie, ob. bank. Wrzesień 2022.
Vienna rail station, Warsaw.jpg
Dworzec Wiedeński w Warszawie, Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska, około 1850 roku
Schlossbruecke Schwerin 01 09.jpg
Autor: Хрюша, Licencja: CC BY-SA 3.0

Castle bridge Schwerin with castle; Mecklenburg-Vorpommern, Germany.
Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie 2019.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie
Prudnik Lipy, Pałacyk Fipperów.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Prudnik, siedziba Stadniny Koni. Dawny dworek rodziny Fipper z pocz. XVIII wieku przy ulicy Księcia Józefa Poniatowskiego nr 3A.
Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie 2021a.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie
Ratusz w Opolu z 1864 r.jpg
Autor: Szymon Mazurczak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Położony w Śródmieściu Ratusz miasta Opole. Wzniesiony w 1864 roku w stylu neorenesansowym obecnie jest siedzibą władz miasta wraz z gabinetem Prezydenta miasta.
WaddesdonManor.JPG
(c) Mattlever at the English Wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Waddesdon Manor, built between 1874 and 1889
Palais Leuchtenberg.jpg
Autor: ich, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Palais Leuchtenberg, München
Dworzec Sosnowiec Główny - panoramio.jpg
(c) geo573, CC BY 3.0
Dworzec Sosnowiec Główny