New Jersey
| stan | |||||
| 3. stan od 18 grudnia 1787 | |||||
| |||||
| Dewiza: Liberty and prosperity | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 | US-NJ | ||||
| Gubernator | Philip Murphy (D) | ||||
| Powierzchnia | 22 591 km²[1] | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 438 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie USA.svg) | |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone | |||||
New Jersey (wymowa:/nju:ˈdʒɜrzi/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, nad Oceanem Atlantyckim.
Stolica Trenton (82,8 tys. mieszkańców, 2008). Największe miasta: Newark (277,7 tys. mieszkańców, 2012), Jersey City (247,5 tys. mieszkańców, 2010) i Paterson (149,2 tys. mieszkańców, 2000) należące do regionu metropolitalnego Nowego Jorku.
W New Jersey znajduje się jeden z trzech największych portów lotniczych metropolii nowojorskiej: Newark Liberty International Airport.
Historia
Około 1524 roku do wybrzeży New Jersey dotarł, pozostający w służbie króla Francji, podróżnik włoski Giovanni da Verrazzano. W 1609 roku dolny bieg rzeki, nazwanej później jego imieniem, badał Anglik Henry Hudson. Od ok. 1620 roku obszar dzisiejszego New Jersey zasiedlali Holendrzy i Szwedzi. W 1625 roku tereny te weszły w skład kolonii Nowa Szwecja, przyłączonej w 1655 roku do Nowych Niderlandów.
W 1664 roku zajęte przez Brytyjczyków, weszły w skład kolonii Nowy Jork, zostały jednak wkrótce wydzielone administracyjnie jako odrębna kolonia (Prowincja New Jersey). W 1776 roku New Jersey proklamowało niezależność od Anglii. W 1787 roku prowincja była jednym ze stanów-założycieli Unii.
Od początku XIX w. intensywny napływ imigracji europejskiej, m.in. z Polski.
W 2013 w stanie New Jersey zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci[3].
Gospodarka
Powierzchnia stanu w większości nizinna, jedynie w północno-wschodniej części pagórkowata i wyżynna.
New Jersey należy do najsilniej uprzemysłowionych stanów Stanów Zjednoczonych. Rozwinięty przemysł chemiczny, elektromaszynowy, odzieżowy, środków transportu. Intensywne rolnictwo i hodowla.
Wzdłuż wybrzeża oceanu są zlokalizowane liczne kąpieliska i ośrodki wypoczynkowe (najbardziej znane – Atlantic City).
Znajduje się tu w parku rozrywki Six Flags największy rollercoaster na świecie, który osiąga prędkość 206 km/h, wspinając się do 104 m n.p.m.
Podział administracyjny
Stan New Jersey podzielony jest na 21 hrabstw.
Demografia
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan New Jersey liczy 8 791 894 mieszkańców, co oznacza wzrost o 377 597 (4,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 22,0% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,2% ludności stanu stanowią kobiety[4].
Język
Najpowszechniej używanymi językami są[5]:
- język angielski – 71,31%,
- język hiszpański – 14,59%,
- język włoski – 1,06%,
- język portugalski – 1,06%.
Rasy i pochodzenie
Według spisu z 2010 roku, 72,1% mieszkańców stanowiła ludność biała (55,1% nie licząc Latynosów), 15,0% to Afroamerykanie, 10,1% to Azjaci, 2,2% miało rasę mieszaną, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 20,4% ludności stanu[4].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia włoskiego (16,1%), irlandzkiego (14,1%), afroamerykańskiego (13,5%), niemieckiego (10,6%), polskiego (5,7%) i portorykańskiego (5,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 100 tys.) osób pochodzenia latynoskiego z Ameryki Południowej i Środkowej, osób pochodzenia angielskiego, „amerykańskiego”, hinduskiego, meksykańskiego, rosyjskiego, chińskiego, francuskiego, szkockiego, filipińskiego i arabskiego[6].
New Jersey ma największą populację Hindusów (370 tys.) wśród wszystkich stanów amerykańskich[7].
W kilku rejonach New Jersey, m.in. w Garfield, Wallington, Linden, Bayonne, Elizabeth, Clifton i Jersey City znajdują się duże skupiska Polonii amerykańskiej.
Religie
Dane z 2014 r.[8]:
- katolicy – 34%,
- protestanci – 31% (głównie: baptyści, metodyści, bezdenominacyjni, kalwini, zielonoświątkowcy, luteranie, anglikanie i uświęceniowcy),
- brak religii – 18% (w tym: 3% agnostycy i 2% ateiści),
- żydzi – 6%,
- muzułmanie – 3%,
- pozostałe religie – 8% (w tym: prawosławni, hinduiści, New Age, mormoni, buddyści, świadkowie Jehowy, unitarianie uniwersaliści i bahaiści[9]).
Sport
Sydney McLaughlin, mistrzyni olimpijska (2021) i rekordzistka świata w biegu na 400 metrów przez płotki, pochodzi i mieszka w New Jersey[10].
Galeria
Przypisy
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: New Jersey, census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ Court: Same-sex marriages can start Monday in New Jersey (ang.). CNN. [dostęp 2015-04-29].
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: New Jersey; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-01-27] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-27].
- ↑ U.S. Census Bureau, 2012-2016 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-29] (ang.).
- ↑ US States By Population of Hindus, WorldAtlas [dostęp 2019-01-27] (ang.).
- ↑ Adults in New Jersey. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ Tom Schad, Sydney McLaughlin sets world record; Dalilah Muhammad wins silver in 400 hurdles, The Enquirer [dostęp 2021-08-12] (ang.).
Linki zewnętrzne
- New Jersey – galerie zdjęć i informacje dotyczące najciekawszych miejsc w New Jersey
- Portal:Stany Zjednoczone
- Wikiprojekt:Stany Zjednoczone
- ISNI: 0000 0004 0424 706X
- VIAF: 157102040
- LCCN: n80046086
- GND: 4042004-8
- BnF: 11941594g
- SUDOC: 027356132
- NLA: 35680168
- NKC: ge291850
- BNE: XX458495
- BIBSYS: 14012449
- CiNii: DA04856003
- Open Library: OL121000A, OL4763999A
- J9U: 987007564324705171
- NSK: 000568356
- BLBNB: 001011511
- LIH: LNB:V*10780;=BC
- WorldCat: lccn-n80046086
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Autor: John Phelan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Elm Drive, Princeton University, Princeton New Jersey
Autor: Nick Harris, Licencja: CC BY 2.5
The beach in Spring Lake, New Jersey at 7 AM EDT, one of the more upscale Jersey Shore towns.
Autor: TUBS
,
Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of state of New Jersey in United States (zoom) in the United States
Cooper Library in Johnson Park on the NRHP since March 11, 1980. At 2nd and Cooper Sts. in Camden, New Jersey. Now used by Rutgers University, Camden
Autor: Jeffrey Phillips Freeman - Debeo Morium, Licencja: CC BY-SA 3.0
A shot from the Pyramid Club of the Benjamin Franklin Bridge at night. First posted at: Brozzetti Gallery
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Piramida wieku dla stanu New Jersey w USA na podstawie spisu ludności z 2000 roku