Niepewność językowa

Niepewność językowa, schizoglosja (ang. linguistic insecurity, schizoglossia) – powszechne[1] zjawisko powstające jako wynik negatywnego stosunku do własnej mowy i niemożności emulowania prestiżowych norm społecznych[2].

Schizoglosja objawia się tym, że niektórzy użytkownicy języka (należący np. do niższych warstw społecznych[2]) postrzegają swój sposób wypowiedzi jako niepoprawny[3] bądź nieadekwatny do pewnych sytuacji społecznych: do kontekstów formalnych lub do komunikacji z grupami o wyższymi statusie[2]. W sytuacjach tych oczekuje się bowiem stosowania kodu o większym poważaniu, tj. języka standardowego[2]. Osoby nieznające dobrze zasad prestiżowej odmiany języka przejawiają wówczas niepewność językową, która może wywoływać zjawisko hiperkorektyzmu[2]. Zjawisko schizoglosji wykazuje związek z preskryptywizmem i koncepcjami poprawności językowej, negatywnie nastawionymi do różnic w języku[4].

Niepewność językowa występuje również wśród użytkowników gwar terytorialnych i języków kreolskich, którzy wchodzą w interakcje społeczne wymagające posługiwania się dialektem ogólnym[2]. Schizoglosja polega na nieugruntowanym przeświadczeniu o „niepoprawności” używanego języka[3]. Pojęcie niepewności językowej odnosi się do negatywnych wyobrażeń na temat własnej mowy, choć użytkownicy języka mogą również preferować mniej prestiżowe odmiany języka i mieć krytyczny stosunek do form poważanych społecznie[2].

Termin „niepewność językowa” został wprowadzony przez socjolingwistę Williama Labova, który określał tym mianem postawy językowe przyjmowane przez użytkowników danej mowy, gdy ta podlega stałej dewaloryzacji[5]. Określenie „schizoglosja” zaproponował zaś Einar Haugen[4][6]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Hedy Lee Miller, I Would’a Went: A Sociolinguistic Look at Verbs in Nonstandard English, U. of Calif., Davis, 1988, s. 112 (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Swann 2004 ↓, s. 189.
  3. ↑ a b Wilma Bucci, Milton Baxter, Problems of Linguistic Insecurity in Multicultural Speech Contexts., [w:] Annals of the New York Academy of Sciences 433.1 Discourses in (1984), s. 185–200 (ang.).
  4. ↑ a b 'DA SMO ZNALI HRVATSKI, ONDA BISMO ZDENKA SIR NAZVALI ZDENKO SIR’ Polemički obračun s čuvarima i popravljačima hrvatskog jezika, Jutarnji List [dostęp 2019-11-25] (chorw.).
  5. ↑ Jennifer Jenkins, World Englishes: A Resource Book for Students, Psychology Press, 2003, s. 154, ISBN 978-0-415-25805-0 [dostęp 2019-10-16] (ang.).
  6. ↑ Einar Haugen: In two hemispheres, about two languages, of two minds – Center for Multilingualism in Society across the Lifespan, www.hf.uio.no [dostęp 2019-11-05] (ang.).

Bibliografia