Niepokalanek pospolity
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | niepokalanek |
| Gatunek | Niepokalanek pospolity |
| Nazwa systematyczna | |
| Vitex agnus-castus L. Sp. Pl. 2. 638. 1753 | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 brak danych | |
Niepokalanek pospolity, niepokalanek zwyczajny (Vitex agnus-castus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Występuje dziko w północnej Afryce, zachodniej i środkowej Azji (Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan) oraz wschodniej i południowej Europie. Rozprzestrzenia się również gdzieniegdzie poza tymi obszarami[4]. W Polsce dziko nie rośnie.
Morfologia
- Owoce[5]
- Owoc niepokalanka jest owalny lub prawie kulisty, o średnicy do 5 mm. Pozostający na owocu kielich jest zielonawoszary, delikatnie owłosiony,z akończony 4–5 krótkimi ząbkami i obejmuje ⅔ do ¾ powierzchni owocu. Na przekroju poprzecznym widoczne są 4 komory, każda zawiera podłużne nasienie.
Zastosowanie
Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski[5]
- Owoc niepokalanka zwyczajnego (Fructus Agni casti fructus) – całe, dojrzałe, wysuszone owoce. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 0,08% kastycyny. Owoc zawiera diterpeny typu labdanu (głównie rotundifuran), irydoidy glikozydowe, flawonoidy.
- Działanie
- Składniki, głównie diterpeny, wykazują działanie dopaminergiczne przez wiązanie się z receptorami dopaminowymi, w wyniku którego zmniejsza się wydzielanie prolaktyny, będące często przyczyną zaburzeń miesiączkowania. Surowiec ma również działanie estrogenne, które wykorzystuje się w łagodzeniu dolegliwości związanych z przekwitaniem u kobiet[6].
Bezpieczeństwo
Stosowany w umiarkowanych ilościach jest dobrze tolerowany, efekty uboczne są nieliczne. Unikać go powinny osoby, stosujące leki dopaminowe, anty-psychotyczne, przeciw chorobie Parkinsona, kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, hormonalną terapię zastępczą lub cierpiące na chorobę wrażliwą na hormony (np. rak piersi)[7].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ Vitex agnus-castus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-05-27].
- ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
- ↑ Marcin Molski: Nowoczesna Kosmetologia. Warszawa: Naukowe PWN, 2014, s. 40. ISBN 978-83-01-17976-2.
- ↑ Chasteberry, NCCIH [dostęp 2018-05-10] (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
Media użyte na tej stronie
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.