Niewiadoma (wieś)

Niewiadoma

wieś
Główna ulica wsi
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sokołowski
Gmina	Sabnie
Liczba ludności (2011)	98[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-331[3]
Tablice rejestracyjne	WSK
SIMC	0685647[4]
Położenie na mapie gminy Sabnie Niewiadoma
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Niewiadoma
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Niewiadoma
Położenie na mapie powiatu sokołowskiego Niewiadoma
52°28′14″N 22°18′36″E/52,470556 22,310000

Niewiadoma – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sokołowskim, w gminie Sabnie^[4][5]. Leży nad rzeką Cetynią.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wierni wyznania rzymskokatolickiego zamieszkali w miejscowości należą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Niecieczy.

Położenie

Miejscowość znajduje się w Polsce, we wschodniej części województwa mazowieckiego, na Południowym Podlasiu, w północno-zachodniej części Wysoczyzny Siedleckiej. Leży w dolinie rzeki Cetynii.

Jest położona w odległości:

• 10 km od Sokołowa Podlaskiego (kierunek południowo-zachodni)
• 110 km od Warszawy (kierunek południowo-zachodni)
• 38 km od Siedlec (kierunek południowy)
• 37 km od Drohiczyna (kierunek wschodni)
• 90 km od Łomży (kierunek północny).

„Wały Jaćwingowskie”

Na terenie wsi leżą zabytkowe tzw. „Wały Jaćwingowskie”^[6] będące pozostałością średniowiecznego grodziska z ok. XI-XII wieku. Wykopaliska archeologiczne wykluczyły obecność Jaćwingów na terenie grodziska i jedyne znaleziska należy łączyć z ludnością słowiańską. Z funkcjonowaniem grodu związane były pobliskie nieobronne osady oraz cmentarzysko z grobami w obstawie kamiennej.

W pierwszej fazie gród najprawdopodobniej nie był zamieszkany i pełnił jedynie funkcję schronienia dla mieszkańców okolicznych osad otwartych w sytuacji zagrożenia, o czym świadczy brak bardziej intensywnych śladów osadniczych. Ślady użytkowania grodziska w tej fazie uchwytne są na terenie wysuniętej najbardziej na zachód części cypla bronionej przez fosę o szerokości ok. 2,5 m i głębokości zachowanej do ponad 1 m.

W drugiej fazie zniwelowano powierzchnię starego grodu zasypując fosę od strony pól i zbudowano nowe wały szczególnie potężne od strony wschodniej pozbawionej naturalnych walorów obronnych. Tutaj istniał podwójny wał oddzielony dwoma fosami od wału okalającego. Wały wzniesiono w konstrukcji rusztowej, a po kolejnym pożarze szczyt wału podwyższono kamieniami, a całość oblepiono od zewnątrz gliną. U podstawy wału znajdowała się wzmocniona pojedynczymi kamieniami ława. Wejście na gród znajdowało się po stronie południowej i miało szerokość ok. 2 m. Wymiary tego powiększonego grodu wynosiły 175 m x 140 m.

W badanych nawarstwieniach widoczne są ślady wielokrotnych pożarów. Osadnictwo skupiało się na wysuniętym ku rzece cyplu. Podczas badań odkryto relikty budynków o konstrukcji zrębowej, w nich zaś paleniska układane z kamieni polnych, relikty podłogi z dranic oraz ślady pożarów. Na grodzisku odkryto też piec, wiązany przez badaczy z hutnictwem żelaza.

Kres funkcjonowania grodu nastąpił w XII wieku. Badacze wiążą go z najazdem Jaćwingów lub walkami toczonymi o te tereny pomiędzy książętami polskimi i ruskimi. Inna teoria wskazuje na stopniowe oddalanie się szlaków handlowych i wydarzeń politycznych. Grodzisko było badane przez archeologów w latach 1968, 1974 oraz 1976^[7].

Obecnie na terenie Wałów znajduje się las, który często służy za miejsce odpoczynku i rekreacji. Do dziś można tam znaleźć szczątki osady (np. fragmenty glinianych naczyń). Niedaleko Wałów znajdują się tzw. "mogiłki", miejsce uważane za cmentarzysko z czasów średniowiecznych.

Zabytki

• Kuźnia z XIX wieku, która została przeniesiona z folwarku w Grodzisku.
• Młyn - dawniej wodny - nad rzeką Cetynią.
• Grodzisko

Niewiadomscy

W miejscowości korzenie ma rodzina Niewiadomskich, pieczętująca się herbem "Prus" o przydomku "Goleń", której historia sięga XVI wieku, znanym jej przedstawicielem był Eligiusz Niewiadomski.

Zbiornik Niewiadoma

Na terenie wsi Niewiadoma, Nieciecz Włościańska, Kupientyn-Kolonia i Kupientyn na rzece Cetynii znajduje się Zbiornik Niewiadoma.

• Przyroda w okolicy Niewiadomej'
• 

  "Wały Jaćwingowskie"

• 

  Starorzecze Cetyni

• 

  (c) Wnasilow z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

  Most na Cetyni

• 

  "Mogiłki"

• 

  Zabytkowa kuźnia

• 

  Tama bobrów na Cetyni

• 

  Cetynia, Wały Jaćwingowskie

• 

  Zbiornik Niewiadoma widok z zapory

Zobacz też

• Zbiornik Niewiadoma
• Nieciecz Włościańska
• Nieciecz-Dwór

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Niewiadoma, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 131 .
• Artykuł "Wczesnośredniowieczne grodziska" na stronie www.zsokolowa.com