Nimfajon (miasto na Krymie)

Nimfajon i inne greckie kolonie na wybrzeżu Morza Czarnego

Nimfajon, Nimfaion, Nymfaion, Nymfaion (gr. Νυμφαιων, łac. Nymphaeum, ros. Нимфей) – starożytne miasto greckie we wschodniej części Krymu.

Położenie

Znajdowało się nad Cieśniną Kerczeńską (zwaną wówczas Bosporem Kimmeryjskim), 17 km na południowy zachód od Kerczu (antycznego Pantikapajonu). Obecnie pochłonięte jest częściowo przez morze, od strony północnej opiera się o jezioro (w starożytności zalew morski) Czurubasz.

Historia

Wykopaliska w Nimfajonie

Przed osiedleniem się przesiedleńców z Jonii w początkach VI wieku p.n.e. istniało tam osiedle scytyjskie. Miasto prosperowało dzięki kontroli nad handlem zbożem, biło własne monety. W czasach wojen peloponeskich ok. 444 p.n.e. miasto i port w Nimfajonie zostały wybrane przez Ateńczyków na ich główną bazę wojenną w tym rejonie. Przyłączone w końcu V wieku p.n.e. do Królestwa Bosporańskiego, wskutek czego Chilona (dziadka Demostenesa) wygnano z Aten pod zarzutem zdrady i sprzedania miasta Bosporańczykom, od których w nagrodę otrzymał Kepoi. Od czasu przyłączenia do Bosporu miasto stopniowo zaczęło podupadać. Ponowny rozkwit nastąpił w pierwszych wiekach n.e. W tym okresie Nimfajon zaczął ulegać stopniowej sarmatyzacji. Miasto zostało zniszczone w połowie III wieku n.e. podczas najazdu Gotów.

Zabytki i wykopaliska

Malowidło z wyobrażeniem triery ze świątyni w Nimfajonie, obecnie w Ermitażu

Z połowy VI wieku p.n.e. pochodzi położona poniżej akropolu, wielokrotnie przebudowywana świątynia Demeter. Znaleziono w niej wiele fragmentów masek kultowych, rytonów i form do produkcji wyrobów terakotowych. Na akropolu odsłonięto także pozostałości świątyni Kabirów i Afrodyty z licznymi fragmentami kolorowych tynków ściennych i kamiennych elementów wystroju architektonicznego oraz wiele kultowych figurek terakotowych. Z IV wieku p.n.e. pochodzi fragment muru obronnego. Na początku IV wieku p.n.e. zbudowano tam jedną z najwcześniejszych tłoczni wina w Nadczarnomorzu, od VI wieku p.n.e. poświadczona jest produkcja ceramiczna.

W jednym z pomieszczeń hellenistycznej budowli kultowej znaleziono na podłodze tysiące fragmentów barwnych tynków. W sumie udało się zrekonstruować 15 m² z malowidłami (m.in. z wyobrażeniem triery o nazwie „Izyda”, o długości 1,2 m), rysunkami i napisami. Pomieszczenie to zostało zrujnowane w połowie III wieku p.n.e.

W pobliżu znajduje się nekropolia ziemna i kurhanowa z pochówkami od V wieku p.n.e. W kurhanach grzebano przedstawicieli plemion scytyjskich z bogatym wyposażeniem. Część nekropoli ziemnej stanowią grobowce wyciosane w skale, bogato dekorowane, m.in. reliefami.

Wykopaliska archeologiczne w Nimfajonie są prowadzone systematycznie od 1933.

Bibliografia

• Encyklopedia sztuki starożytnej. WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 436, ​ISBN 83-01-12466-0​ (PWN), ​ISBN 83-221-0684-X​ (WAiF).
• The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (eds. Stillwell, Richard. MacDonald, William L. McAlister, Marian Holland). Princeton University Press, 1976, ​ISBN 0-691-03542-3​ (za anglojęzyczną Wikipedią, wersja 2007-10-21)