Niue

Niue
Niue
Niuē
Flaga Niue
Herb Niue
Flaga NiueHerb Niue
Hymn:
Ko e Iki he Lagi

((z niue) Pan w Niebie)
Położenie Niue
Język urzędowy

angielski, niue

Stolica

Alofi

Ustrój polityczny

monarchia parlamentarna

Typ państwa

państwo unitarne

Status terytorium

samorządne terytorium stowarzyszone

Zależne od

Nowej Zelandii

Głowa terytorium

król Karol III

W imieniu króla

Wysoki Komisarz Helen Tunnah

Szef rządu

premier Dalton Tagelagi

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


260 km²
0%

Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
 • narody i grupy etniczne


1626[1]
6 osób/km²
Niue: 78,2%

Waluta

dolar niue, dolar nowozelandzki (NZD)

Rok utworzenia

wydzielenie z Wysp Cooka
1903

Strefa czasowa

UTC -11

Kod ISO 3166

NU/NIU/570

Domena internetowa

.nu

Kod telefoniczny

+683

Mapa Niue
¹ Dane szacunkowe podane za CIA The World Factbook[1]

Niue (ang. wym. [ˈnjuːeɪ]) – terytorium stowarzyszone Nowej Zelandii, położone na wyspie koralowej na Oceanie Spokojnym w Polinezji. Nazwa pochodzi od dwóch słów: niu („palma kokosowa”) oraz e („oglądać, patrzeć”).

Położona jest ok. 2400 km na północny wschód od Nowej Zelandii, w trójkącie utworzonym przez Wyspy Cooka, Tonga oraz Samoa.

Terytorium ma powierzchnię 260 km² i zamieszkuje go 1626 osób (2017). Stolicą jest Alofi. Na wyspie wychodzi gazeta Niue Star.

Niue dysponuje domeną internetową .nu.

Warunki naturalne

Zdjęcie satelitarne Niue

Niue jest znacznych rozmiarów wyspą koralową (jest to tzw. atol wyniesiony, charakteryzujący się wysokimi brzegami i obniżeniem po dawnej lagunie wewnątrz wyspy). Jej powierzchnia jest nizinna, osiąga wysokość do 68 m n.p.m. (w pobliżu osady Mutalau). Położona jest w odległości 2400 km od Nowej Zelandii. Wybrzeże wyspy to zazwyczaj klif. Długość linii brzegowej wynosi 64 km. Wyspa jest otoczona przez rafę koralową. Na wyspie brak stałych rzek i wód powierzchniowych. Około 13% powierzchni wyspy porastają lasy tropikalne. Na Niue rosną palmy kokosowe. Na obszarze wyspy żyją liczne gatunki ptaków, owadów i ryb.

Klimat

Na Niue występuje klimat zwrotnikowy wilgotny, równomiernie ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi 25 °C, a roczna suma opadów to w granicach 2000 – 2200 mm. Od grudnia do kwietnia nad wyspą wieją tajfuny, które przynoszą gwałtowne opady deszczu i powodują duże zniszczenia. Okresowo występują również susze.

Ustrój polityczny

Niue jest autonomicznym terytorium stowarzyszonym z Nową Zelandią. Na jego terenie obowiązuje konstytucja z 19 października 1974 roku. Głową terytorium jest król Karol III, a jego przedstawicielem na wyspie jest, nominowany przez generalnego gubernatora Nowej Zelandii, wysoki komisarz (ambasador Nowej Zelandii).

Władza ustawodawcza należy do 20-osobowego Zgromadzenia (Assembly), które wyłaniane jest w wyborach powszechnych co 3 lata. Władzę wykonawczą sprawuje 4-osobowy rząd z premierem na czele.

Za politykę zagraniczną i obronność odpowiada nowozelandzki rząd. Stali mieszkańcy wyspy są również pełnoprawnymi obywatelami Nowej Zelandii.

Historia

Niue zostało zasiedlone przez Polinezyjczyków z Samoa około 900 roku. Według miejscowej legendy inna grupa przybyła z wysp Tonga około XVI w., co stało się powodem długotrwałych walk. Około 1700 roku grupa z Tonga podbiła całą wyspę i wprowadziła instytucję króla z jednoczesnym zachowaniem Rady Wodzów. Instytucja króla działała z w latach 1700–1774 i 1875-1917.

W 1774 roku wyspa została odkryta przez przedstawiciela Starego Świata Jamesa Cooka, co automatycznie uczyniło ją brytyjską kolonią. Cook nazwał nową kolonię Savage Island (pol. Dzika Wyspa). W połowie XIX w. działało na wyspie Londyńskie Towarzystwo Misyjne, które postawiło sobie za cel nawrócenie tubylców na chrześcijaństwo oraz rozpropagowanie europejskich zwyczajów i osiągnięć technicznych. W latach 60. XIX w. tubylcy często padali ofiarą łowców niewolników. W roku 1900 Niue została protektoratem brytyjskim, rok później administrację wyspy przejęła Nowa Zelandia w ramach protektoratu Wysp Cooka. W 1903 roku wyspa Niue stała się odrębnym terytorium. 19 października 1974 roku Niue uzyskała pełną autonomię od Nowej Zelandii i została państwem stowarzyszonym z tym krajem. Tego samego dnia uchwalono konstytucję.

W styczniu 2004 roku Niue przeżyło atak cyklonu Heta, określanego jako najsilniejszy w całej historii kraju. Był to cyklon kategorii V w skali Saffira-Simpsona, podczas którego wiatr wiejący z prędkością przekraczającą 250 km/h (wg innych ocen prędkość wiatru przekraczała 300 km/h) kompletnie zniszczył niemal wszystkie budynki i całą infrastrukturę. Wskutek kataklizmu zginęła też jedna osoba, a kilkadziesiąt zostało rannych[2]. Po tym zdarzeniu mieszkańcy Niue masowo zaczęli wyjeżdżać z wyspy.

Kolejne cyklony uderzyły w wyspę w latach 2016 (cyklon Winston, również V kategorii), 2018 (Gito, kat. IV) i 2020 (Tina, prędkość wiatru nie przekraczała 155 km/h)[3].

Demografia

Stolicą kraju jest Alofi, zamieszkane przez 581 osób (IX 2006). Na wyspie znajduje się 12 innych miejscowości:

  • Avatele – 164 mieszk. (dane szacunkowe z IX 2006)
  • Hakupu – 162
  • Tamakautoga – 157
  • Tuapa – 120
  • Mutalau – 85
  • Lakepa – 72
  • Liku – 62
  • Makefu – 62
  • Vaiea – 59
  • Hikutavake – 56
  • Toi – 31
  • Namukulu – 14

Gospodarka

Produkt narodowy brutto – $7393/osobę (2003)[1].

Struktura użytkowania ziemi:

  • grunty orne 61%
  • użytki zielone 4%
  • lasy 19%
  • inne (w tym nieużytki) 16%

Ze względu na niski poziom gospodarczy i brak perspektyw część mieszkańców emigruje w poszukiwaniu pracy, głównie do Nowej Zelandii. Pozostający trudnią się plantacyjną uprawą palmy kokosowej i bananów, które są towarem eksportowym. Na własne potrzeby uprawia się jams i taro. Niewiele hoduje się bydła, trzody chlewnej i drobiu. Powoli zaczyna rozwijać się turystyka.

Kontakty miejscowej ludności możliwe są dzięki obwodnicy biegnącej wzdłuż wybrzeża, natomiast transport zewnętrzny, towarowy i pasażerski, zapewnia linia lotnicza łącząca stolicę z Nową Zelandią.

Kontrahentami w wymianie gospodarczej z Niue są: Fidżi, Wyspy Cooka, Australia, Nowa Zelandia, Japonia i Stany Zjednoczone.

Religijność

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[4][5]:

  • Katolicyzm: 9,9%
  • Brak religii: 3,3%
  • Inne religie: 0,3%.

Zobacz też

  • flaga Niue
  • wybory parlamentarne na Niue w 2005 roku
  • Hakupu, Tamakautoga – miejscowości

Przypisy

  1. a b c The World Factbook – Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2017-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-31] (ang.).
  2. Serwis informatyczny branży turystycznej (pol.). [dostęp 2008-05-18].
  3. Zuzanna Kuffel: Niue, małe wyspiarskie państwo na Pacyfiku, chroni 100 proc. oblewającego je oceanu (pol.). wyborcza.pl, 2022-06-24. [dostęp 2022-06-24].
  4. Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].
  5. Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].

Źródła

  • Praca zbiorowa Encyklopedia Geograficzna Świata t. I Australia, Oceania, Antarktyda, red. nacz prof. Adam Jelonek, AW Opres i PPWK, Kraków 1995, ISBN 83-85909-14-1.
  • Praca zbiorowa Encyklopedia „Świat w przekroju 1991”, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1991, ISSN 0137-6799.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Oceania (orthographic projection).svg
Autor: Ch1902, Licencja: CC BY-SA 3.0
Orthographic map of the Australasian part of Oceania: Australia, New Guinea, Island Melanesia, New Zealand the Maluccas east of the Weber Line.
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Niue anthem.ogg
Autor: N/A. its a MIDI, Licencja: CC BY-SA 4.0
Niue Anthem
LL-Q1860 (eng)-Vealhurl-Niue.wav
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Plik audio z wymową.
Coat of arms of Niue.jpg
Autor: Zetpe0202, Licencja: CC0
Herb Niue
Niue ISS004.jpg
NASA astronaut image of Niue Island in the Pacific Ocean