Nosorożec północny

Nosorożec północny
Ceratotherium simum cottoni[1]
Lydekker, 1908
Ilustracja
Angalifu, samiec nosorożca północnego z zoo w San Diego. Padł 14 grudnia 2014 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

nieparzystokopytne

Rodzina

nosorożcowate

Rodzaj

Ceratotherium

Gatunek

nosorożec biały

Podgatunek

nosorożec północny

Synonimy

Ceratotherium cottoni

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 CR pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania
Kolorem pomarańczowym zaznaczono zasięg występowania nosorożca północnego

Nosorożec północny[3] (Ceratotherium simum cottoni[4] lub Ceratotherium cottoni[1]) – podgatunek nosorożca białego, obecnie krytycznie zagrożony wyginięciem. Od grudnia 2015 roku pozostawały tylko 3 osobniki tego podgatunku. 19 marca 2018 zmarł Sudan, ostatni samiec, pozostały 2 samice (Najin i Fatu), też już wiekowe, czyli bez możliwości kontynuacji tego podgatunku poprzez naturalne poczęcie[5][6][7].

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zaliczyła nosorożce północne do gatunków krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła je w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych kategorii CR (critically endangered)[2].

Wygląd zewnętrzny

Nosorożec północny z rogiem podobnym do rogu einiozaura, Dvůr Králové Zoo

Jest bardzo podobny do podgatunku południowego – ma czworokątną wargę górną, świetnie przystosowaną do skubania traw. Róg u niektórych osobników zagina się do przodu, u innych – lekko lub bardziej do tyłu. Jest to cecha genetyczna.

Tryb życia, środowisko i dieta

Tak jak podgatunek południowy (Ceratotherium simum simum), nosorożec północny zamieszkuje sawanny. Przez większość dnia ukrywa się w cieniu, aby nie przegrzać organizmu. Nosorożce są aktywne od wieczora do rana i ten czas poświęcają na posiłek. Nosorożec północny żywi się głównie trawą (tak, jak jego południowy krewniak), dietę uzupełnia też gałęziami drzew, ostami i krzewami.

Ciąża trwa około 16 miesięcy, po upływie których rodzi się jedno młode. Samica nie rozmnaża się podczas opieki nad młodym, a kolejne ciąże przychodzą w odstępach 2–3 lat. Nosorożce północne żyją samotnie lub w mniejszych grupach rodzinnych.

Zagrożenia

Nosorożec północny nie ma naturalnych wrogów, poza człowiekiem, który masowo odławiał nosorożca dla rogu. Ludzie wierzyli bowiem, że róg ten ma właściwości lecznicze. Przyczyniło się to praktycznie do jego zagłady – pod koniec marca 2018 żyły tylko 2 osobniki północnego podgatunku nosorożca białego. W roku 2001 żyły jeszcze 32 osobniki, niektóre były hodowane w ogrodach zoologicznych. Sześć osobników żyło w Zoo Dvůr Králové w Czechach. Cztery z nich zostały przewiezione do Afryki w 2009 roku, gdzie naukowcy mieli nadzieję, że się rozmnożą. Jeden z nich padł w 2014 roku. Wcześniej w Czechach padł też jeden z dwóch pozostałych w 2011. Ostatnia pozostała w Czechach samica o imieniu Nabire padła w 2015 roku. W zoo w San Diego padły także 2 kolejne sztuki: Angalifu (padł w grudniu 2014 roku) i samica Nola (padła 22 listopada 2015 roku). Obecnie ostatnie nosorożce północne są ściśle chronione przez strażników, jednak jest mało prawdopodobne, aby udało się uratować nosorożca północnego przed wyginięciem.

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zalicza formalnie nosorożce północne do zwierząt krytycznie zagrożonych wymarciem[2], jednak w kontekście śmierci ostatniego znanego samca (19 marca 2018) kontynuacja tego podgatunku poprzez naturalne poczęcie zdaje się być niemożliwa[5][6][7].

Nosorożce północne w niewoli

Lista znanych nosorożców północnych w niewoli[8][9]
NrPłećImięData urodzeniaMiejsce urodzeniaData śmierciMiejsce śmierci
15MPaul1948-08-07Sudan1968-04-13Zoo w Antwerpii
16FChloe1948-06-07Sudan1985-08-07Zoo w Antwerpii
19MBen1950-07-25Uganda1990-06-25Zoo Dvůr Králové
27MBill1954-03-04Sudan1975-05-02San Diego Zoo Safari Park
28FLucy1954-03-04Sudan1979-03-15San Diego Zoo Safari Park
54M[n/a]1963-04-01Sudan1985-12-31Riyadh National Zoo
55F[n/a]1963-04-01Sudan1985-12-31Riyadh National Zoo
74MDinka1952-07-28Sudan Południowy1991-01-28San Diego Zoo Safari Park
75FJoyce1953-01-28Sudan Południowy1974-08-15San Diego Zoo Safari Park
290FBebe1950-07-01Uganda1964-05-29Zoological Society of London
345FTofacha1970-01-01Sudan1978-09-12Al Ain Zoo
347M[n/a]1968-04-01Sudan1978-01-18Khartoum Zoo
348MAngalifu1972-04-01Sudan2014-12-14San Diego Zoo Safari Park
351FNasima1965-07-01Uganda1992-08-28Zoo Dvůr Králové
372MSudan1973-09-19Sudan2018-03-19Ol Pejeta Conservancy
373MSaut1972-09-19Sudan2006-08-14Zoo Dvůr Králové
374FNola1974-09-19Sudan2015-11-22San Diego Zoo Safari Park
375FNuri1973-09-19Sudan1982-01-04Zoo Dvůr Králové
376FNadi1972-09-19Sudan2007-05-30San Diego Zoo Safari Park
377FNesari1972-09-19Sudan2011-05-26Zoo Dvůr Králové
476FNasi1977-11-11Zoo Dvůr Králové2007-07-20Zoo Dvůr Králové
630MSuni1980-06-08Zoo Dvůr Králové2014-10-18Ol Pejeta Conservancy
789FNabire1983-11-15Zoo Dvůr Králové2015-07-27Zoo Dvůr Králové
943FNajin1989-07-11Zoo Dvůr Králové
1122F[n/a]1991-07-18Zoo Dvůr Králové1991-07-18Zoo Dvůr Králové
1123F[n/a]1963-04-01Sudan1967-08-02Khartoum Zoo
1252?[n/a]1948-11-17Sudan1949-01-29Khartoum Zoo
1305FFatu2000-06-29Zoo Dvůr Králové

Przypisy

  1. a b Ceratotherium simum cottoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c Ceratotherium simum cottoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 166. ISBN 978-83-88147-15-9.
  4. Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ceratotherium simum cottoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 23 kwietnia 2017]
  5. a b Na naszych oczach ginie kolejny gatunek. Padł ostatni samiec nosorożca białego północnego, „gazeta.pl” [dostęp 2018-03-20] (pol.).
  6. a b Tomek Orszulak, Nie żyje ostatni biały nosorożec północny, ale jest szansa na przetrwanie gatunku. „Był delikatnym olbrzymem”, „wiadomosci.wp.pl”, 20 marca 2018 [dostęp 2018-03-20] (pol.).
  7. a b Nie żyje ostatni na świecie samiec nosorożca białego północnego. Zostały dwie samice, „WPROST.pl”, 20 marca 2018 [dostęp 2018-03-20] (pol.).
  8. Dr Andreas Ochs, International studbook for the African white rhinoceros, Ceratotherium simum (Burchell, 1817), 01.01.2001 Ninth edition, „Rhino Resource Center” [dostęp 2018-03-31] (ang.).
  9. Joe Christman, International studbook for the white rhinoceros Ceratotherium simum (Burchell 1817), vol. 12 (status 31.12.2011), „Rhino Resource Center” [dostęp 2018-03-31] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 CR pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Mapa distribuicao original white rhino.png
Autor: Przesyłający: Fabio b, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ceratotherium simum range map
 
Northern white rhino (C. simum cottoni)
 
Southern white rhino (C. simum simum)
Northern White Rhinoceros Angalifu.jpg
Angalifu, male Northern White Rhinoceros at San Diego Wild Animal Park. Angalifu died from old age on December 14, 2014.