Noty tyrońskie

Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Tachygrafia (dyskusja). Nie opisano powodu propozycji integracji.

Psalm 68 zapisany notami tyrońskimi

Noty tyrońskie – posługujący się wieloma skrótami system szybkiego pisania, który pojawił się w ostatnich latach republiki rzymskiej.

Pochodzenie

Według Plutarcha, opracował je Tullius Tiro (Tyron), sekretarz Marka Tulliusza Cycerona (106-43 przed Chr.)^[1]. By móc wiernie notować mowy swego pryncypała, Tyron wymyślił rodzaj współczesnej stenografii. Specjalne skróty zastosowane przez Tyrona nazwano notami tyrońskimi^[2]. Istnieje również wersja przypisująca wynalezienie systemu szybkiego pisania – a tym samym i skrótów – poecie Enniusowi.

Zastosowanie

System Tyrona zyskał wielką popularność, posługiwali się nim pisarze zapisujący mowy urzędników występujących na zebraniach ludowych i w senacie, mowy, w których poruszano kwestie prawne i które niejednokrotnie same stawały się podstawą dla nowych praw. Pisarzy owych, z racji posługiwania się przez nich notami tyrońskimi zwano notariuszami. Pod koniec dawnej ery not było już około pięciu tysięcy, a zadania ich spisania podjął się Seneka Starszy (55 r. przed Chr. - ok. 40 r. po Chr.).

Noty były mocno przetworzonymi i skrajnie uproszczonymi literami bądź fragmentami liter, z których pozostawał często jeden charakterystyczny element. Końcówki fleksyjne oznaczano poprzez układ kropek i przecinków o znaczeniu zależnym od położenia względem sąsiedniej litery. Do średniowiecznych systemów brachygraficznych weszło tylko kilka znaków wywodzących się z not tyrońskich. Dały one natomiast początek średniowiecznemu systemu skracania wyrazów poprzez znaki specjalne.

Przypisy