Nowa Armia Ludowa

Nowa Armia Ludowa (fil. Bagong Hukbong Bayan) – filipińska grupa partyzancka będąca zbrojnym ramieniem Narodowego Frontu Demokratycznego^[1][2].

Geneza

Flaga używana przez Nową Armię Ludową

Komunistyczna Partia Filipin powstała w 1930 roku^[3]. Komuniści filipińscy tworzyli zmilitaryzowane struktury przez dziesięciolecia. Najpierw walczyli oni z Japończykami, a następnie Stanami Zjednoczonymi i elitami Filipin^[3]. Działalność partii została zakazana w 1957 roku^[3]. Niedługo potem kierownictwo partii zadecydowało o zaprzestaniu walki zbrojnej^[3]. W połowie lat 60. w partii pojawił się ruch maoistowski, na czele którego stanął José María Sison. Działacz domagał się kontynuowania antyrządowej rebelii, za co został z partii usunięty^[3].

26 grudnia 1968 roku, w dniu 75. rocznicy urodzin Mao Zedonga, Sison założył organizację, której nadał nazwę Komunistyczna Partia Filipin. Sison został wybrany przewodniczącym partii i przyjął pseudonim Amado Guerrero. W grudniu 1968 roku Sison poznał Bernabé Buscayno, uczestnika walk partyzanckich z lat 50. Sison i Buscayno zdecydowali się powołać nowe ugrupowanie partyzanckie. Utworzenie Nowej Armii Ludowej ogłoszono 29 marca 1969 roku. Pierwszym dowódcą ugrupowania został Buscayno^[3]. Odtąd kierowana przez Sisona Komunistyczna Partia Filipin, określana była jako Komunistyczna Partia Filipin – Nowa Armia Ludowa^[3].

Historia

Pierwotnie ugrupowanie miało siedzibę w regionie Capas na wyspie Luzon. NAL dysponowała 60 bojownikami uzbrojonymi w 35 karabinów^[3]. Ruch zyskał na popularności po fali demonstracji, które odbyły się pomiędzy styczniem a marcem 1970 roku. Oburzenie po brutalnym rozbiciu protestów przez reżim prezydenta Ferdinanda Marcosa spowodowało napływ opozycji do partii komunistycznej^[3]. W tym samym roku rząd przeprowadził dużą ofensywę przeciwko rebeliantom^[3].

W 1971 roku doszło do zamachu terrorystycznego na wiec Partii Liberalnej. Ugrupowanie to stanowiło umiarkowaną opozycję wobec Marcosa. W ataku zginęło 9 osób. Prezydent o przeprowadzanie zamachu oskarżył KPF-NAL. Kierownictwo partyzantki zaprzeczyło oskarżeniom^[3].

Flaga używana przez Narodowy Front Demokratyczny

W lipcu 1972 roku partyzanci otrzymali pierwsze dostawy chińskiej broni. Rząd ChRL retorycznie popierał KPF-NAL od 1969 roku^[3]. Siły bezpieczeństwa przechwyciły większość sprzętu^[3]. We wrześniu tego samego roku rząd oskarżył rebeliantów o próbę zabójstwa ministra obrony i jeszcze w tym samym miesiącu wprowadzony został stan wojenny. W obawie przed aresztowaniami działacze komunistyczni przebywający w miastach zbiegli na prowincję, gdzie zasilili szeregi ruchu oporu^[3].

W 1973 roku utworzony został Narodowy Front Demokratyczny. Front zasiliły różnorakie ugrupowanie lewicowe sprzyjające buntownikom. Koalicja często określana jest jako polityczne skrzydło KPF-NAL^[3].

W 1976 roku rebelianci utracili poparcie ze strony rządu chińskiego. Nastało to po tym, gdy Filipiny i Chiny znormalizowały obustronne stosunki. W tym samym roku rząd Filipin schwytał i uwięził przywódców powstania, w tym Bernabé Buscayno. Nowym dowódcą powstańców został Rodolfo Salas. W następnym roku rząd pojmał Sisona. Wówczas Salas objął również przewodnictwo w KPF. Pomimo osadzenia w więzieniu przywódców, Nowa Armia Ludowa rozprzestrzeniła się poza Luzon na teren Visayas i wyspy Mindanao. W tym czasie rząd nie walczył jedynie z KPF-NAL, ale także z separatystami muzułmańskimi na południu^[3].

Wybory w 1978 roku spowodowały napięcie wewnątrz struktur KPF-NAL. Przywódcy rebelii wzywali do całkowitego bojkotu wyborów, podczas gdy komitet komunistyczny Manila-Rizal organizował wsparcie dla kandydatów opozycji. Wybory zgodnie z przewidywaniem kierownictwa rebelii zostały sfałszowane na korzyść rządu. Fałszerstwa przyczyniły się do zwiększenia liczby maoistowskich ochotników^[3].

17 stycznia 1981 roku zakończyło się obowiązywanie stanu wojennego. Dzięki temu KPF-NAL mogła powrócić do obszarów miejskich i nawiązać kontakt z legalną opozycją. Siły bezpieczeństwa odniosły szereg zwycięstw nad separatystami islamskimi na południu, podczas gdy KPF-NAL przeprowadzała coraz skuteczniejsze ataki. W 1984 roku rozpoczęła się największa ofensywa wojskowa przeciwko komunistom^[3]. Na 1985 roku miejsce miała największa eskalacja wojny domowej. W walkach zginęło ponad cztery tysiące ludzi. Wśród partyzantów narastał strach przed infiltracją ze strony agentów rządu. Doprowadziło to do czystek, zginęły setki bojowników podejrzanych o współpracę z państwem^[3].

W 1986 roku kierownictwo grupy ponownie wezwało do bojkotu wyborów^[3]. Wielu działaczy zignorowało apel i włączyło się w kampanię wyborczą. Wyborcze napięcie przerodziło się w wystąpienia obywatelskie znane jako rewolucja siły ludu^[3]. Protesty zmusiły prezydenta Marcosa do ucieczki z kraju. Nowym prezydentem została Corazon Aquino. W tym samym roku prezydent nakazała uwolnienie więźniów politycznych. W tym gronie znaleźli się Sison i Buscayno. Sison wyjechał do Holandii. Z emigracji kontynuował działalność jako konsultant polityczny Narodowego Frontu Demokratycznego, odmówił przy tym ponownego zaangażowania się w działalność partii komunistycznej. Buscayno wycofał się z życia politycznego. W tym samym czasie nowym przewodniczącym partii komunistycznej został Armando Liwanaga^[3].

W grudniu 1986 roku rozpoczęto negocjacje pokojowe. Obie strony konfliktu ogłosiły zawieszenie broni. W styczniu 1987 roku siły rządowe ostrzelały demonstrację chłopską z udziałem maoistów. W pacyfikacji śmierć odniosło trzynastu demonstrantów^[3]. Pod presją Stanów Zjednoczonych i krajowych elit prezydent Aquino zerwała zawieszenie broni i nakazała atak na oddziały partyzantów^[3].

Prezydent Rodrigo Duterte doprowadził do zawarcia zawieszenia broni z Nową Armią Ludową w 2017 roku, oferował także maoistom udział w rządzie

Na przełomie lat 80. i 90. szeregi KPF-NAL opuściła frakcja umiarkowana. Rozłamowcy założyli własne partie polityczne lub zaangażowali się w działalność legalnie działających organizacji^[3].

Na początku lat 90. władzę w partii objąć mógł Benito Tiamzon. Według innych źródeł przewodniczącym dalej był Armando Liwanaga^[3].

Konflikt załagodził się pod prezydenturą Fidela Ramosa (1992-1998). W 1992 roku uchylono ustawę delegalizującą na Filipinach partię komunistyczną. KPF-NAL odrzuciła możliwość uczestnictwa w wyborach. W 1995 roku ruszyły negocjacje pomiędzy rządem a Narodowym Frontem Demokratycznym. W 1998 roku strony konfliktu podpisały umowę o poszanowaniu praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, która miała ochronić cywilów przed skutkami wojny domowej^[3].

Do wznowienia konfliktu doszło, gdy urząd prezydenta objął Joseph Estrada. W 2001 roku negocjacje z rebeliantami wznowiła prezydent Gloria Macapagal-Arroyo. Proces pokojowy zatrzymano po tym, gdy w 2002 roku Departament Stanu Stanów Zjednoczonych zaklasyfikował NAL jako organizację terrorystyczną^[3]. W ciągu kolejnych lat siły zbrojne Filipin zwiększyły częstotliwość akcji przeciwko maoistom. Benigno Aquino III, który objął prezydenturę w 2010 roku, zdecydował się na wznowienie negocjacji pokojowych. Dialog utrudniało naruszanie praw człowieka przez zwaśnione strony^[3].

W 2016 roku z inicjatywy prezydenta Rodrigo Duterte ogłoszono nowe zawieszenie broni. Określający się jako socjalista prezydent obiecywał zapewnienie pokoju jeszcze w czasie kampanii wyborczej. Obiecał nawet komunistom udział w rządzie. Zawieszenie trwało przez pięć miesięcy, po czym w lutym 2017 roku zostało zerwane przez stronę rebeliancką. Przed zerwaniem paktu na wolność wypuszczeni zostali osadzeni w więzieniach przywódcy maoistów^[4][1]. Już w marcu wypracowano nowe zawieszenie broni^[1].

Według źródeł rządu filipińskiego w wojnie z maoistami zginęło co najmniej 30 tysięcy osób^[4][1].

Metody

Oddziały Nowej Armii Ludowej działają niezależnie od siebie. Operują w górskich regionach, skąd przeprowadzają ataki partyzanckie. NAL odpowiada również za zamachy bombowe i zabójstwa^[3][5]. Celem ataków padają służby bezpieczeństwa^[6], zagraniczne korporacje^[2] oraz obiekty i przedstawiciele Stanów Zjednoczonych^[3].

Struktury i finansowanie

Organizacja działa na terenie całego kraju. Najsilniejsza jest w Luzon, Visayas i południowym Tagalog^[3].

Armia podlega Narodowemu Frontowi Demokratycznemu, uznawanemu za polityczne ramię Komunistycznej Partii Filipin^[1][2].

W czasie powstania liczyła około 60 członków^[3]. W chwili największego rozrostu, w latach 80. XX w. liczba partyzantów wynosiła 26 tysięcy osób^[7]. W 1994 roku zmalała ona do 6 tysięcy bojowników^[3]. Według filipińskiego wojska liczy w 2017 nie więcej niż 4000 żołnierzy^[7].

Utrzymuje się z nakładania i pobierania „podatków rewolucyjnych“ od przedsiębiorców^[3].

Powiązania zagraniczne

Od 1969 do 1976 roku partyzantka otrzymywała wsparcie ze strony Chińskiej Republiki Ludowej. Pomoc obejmowała dostarczanie broni i pieniędzy. Wsparcia zaniechano po normalizacji relacji chińsko-filipińskich^[3]. Zdaniem Stanów Zjednoczonych pomocy Nowej Armii Ludowej udziela Korea Północna^[8]. Według raportów WikiLeaks z 2011 roku na przełomie lat 80. i 90. reżim Mu'ammara al-Kaddafiego z Libii miał przekazać maoistom darowizny w wysokości co najmniej siedmiu milionów dolarów. Członkowie Nowej Armii Ludowej mieli też przechodzić w Libii szkolenia wojskowe^[9].

Przedstawiciele Nowej Armii Ludowej utrzymywali lub utrzymują kontakt z innymi ugrupowaniami lewicowymi. Początek kontaktów sięga lat 70. Ich niemal całkowity kres przypadł na przełom lat 80. i 90. XX wieku^[3]. Wiadomo o kontaktach filipińskich rebeliantów z Japońską Armią Czerwoną, maoistowską frakcją Organizacji Wyzwolenia Palestyny, sandinistami czy Komunistyczną Partią Salwadoru^[3]. Nowa Armia Ludowa miała zabiegać u wspomnianych stronnictw o pomoc. Wiadomo, że zabiegi te były tylko częściowo skuteczne^[3]. Według doniesień medialnych filipińscy maoiści mieli szkolić w swoich obozach indyjskich naksalitów. Pomoc dla naksalitów miała mieć miejsce już w XXI wieku^[10].

Współpraca z islamskimi separatystami

Partyzanci maoistowscy są oskarżani o taktyczną współpracę z Narodowym Frontem Wyzwolenia Moro i Islamskim Frontem Wyzwolenia Moro. Współpraca ma polegać na unikaniu starć oraz swobodnym przepływie bojowników przez tereny separatystów. Nie odnotowano kontaktów NAL z ekstremistyczną Grupą Abu Sajjafa^[3].

Grupy rozłamowe i relacje z nimi

Z Nowej Armii Ludowej wywodzą się mniejsze grupy rebelianckie. Największe spośród nich są Brygada Alexa Boncayao i Rewolucyjna Armia Proletariacka^[11]. Brygada Alexa Boncaya założona została w 1984 roku^[11], Rewolucyjna Armia Proletariacka natomiast w 1997 roku^[12]. Obie rozłamowe grupy pozostają w sojuszu^[11]. Nowa Armia Ludowa uznaje rozłamowców za zdrajców i od 2003 roku prowadzi przeciwko nim akcje zbrojne^[11].

Ideologia

Mao Zedong uznawany jest przez Nową Armię Ludową za ideowego mentora

Ugrupowanie odwołuje się do maoizmu^[3]. Celem rebelii jest utworzenie Ludowej Republiki Nowej Demokracji^[3]. Powstańcy domagają się redystrybucji ziemi na rzecz bezrolnego chłopstwa, likwidacji wpływów amerykańskich i przeprowadzenia rewolucji kulturalnej^[3].

Jako organizacja terrorystyczna

Departament Stanu USA, Japonia i Unia Europejska klasyfikują Nową Armię Ludową jako organizację terrorystyczną^[2][13]. Rząd filipiński skreślił ją z listy organizacji terrorystycznych w 2011 roku, kiedy ruszyły wstępne rozmowy pokojowe^[2].

Przypisy