Nowa Wioska (powiat świebodziński)

Nowa Wioska
wieś
Ilustracja
Plaża w Nowej Wiosce
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

świebodziński

Gmina

Lubrza

Liczba ludności (2019)

393[1]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-218[2]

Tablice rejestracyjne

FSW

SIMC

0910989

Położenie na mapie gminy Lubrza
Mapa konturowa gminy Lubrza, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego
Mapa konturowa powiatu świebodzińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Ziemia52°17′28″N 15°26′27″E/52,291111 15,440833

Nowa Wioska (niem. Neudörfel) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Lubrza[3][4].

Nowa Wioska z północnego wschodu przylega bezpośrednio do wsi Lubrza. Do sołectwa w Nowej Wiosce należy położony na południe od miejscowości przysiółek Wągieł. Przez wieś przepływa Kanał Niesulicki.

Położenie

Nowa Wioska położona jest na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej na Pojezierzu Łagowskim, w dorzeczu Obry, nad trzema jeziorami: Goszcza (48 ha, głęb. 20,2 m), Lubie (28,4 ha, głęb. do 35 m) oraz Wągieł. Krajobraz okolic wsi został ukształtowany w plejstocenie przez zlodowacenie środkowopolskie i bałtyckie[5][6].

Geograficznie w zachodniej Polsce, administracyjnie w województwie lubuskim, historycznie na północnych krańcach Dolnego Śląska, dokładniej na ziemi świebodzińskiej, w pobliżu granicy z Wielkopolską[7]. Najbliższym miastem jest Świebodzin, położony 8 kilometrów na południe od wsi.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Nowa Wioska[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0910995Wągiełprzysiółek

Przyroda

Okolice miejscowości porośnięte są w większości drzewostanami sosnowymi[6]. Większe zróżnicowanie drzewostanu występuje na stromych brzegach jeziora Goszcza oraz Lubie, które porośnięte są lasem ochronnym, z drzewostanem składającym się z takich gatunków drzew jak: dąb szypułkowy, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, jesion wyniosły, olsza czarna, buk zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, czeremcha amerykańska, kasztanowiec pospolity, lipa drobnolistna, leszczyna pospolita oraz grab pospolity[8]. Kilometr na południe od Nowej Wioski znajduje się rezerwat przyrody Pniewski Ług, gdzie spotkać można chronione gatunki roślin w tym: rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową oraz przygiełkę białą[9]. W pobliżu rezerwatu położony jest pomnik przyrody Krzeczkowskie Bagno, który został utworzony w celu ochrony źródlisk ze śródleśnym torfowiskiem wysokim[10].

Historia

Według źródeł, wieś wzmiankowana w 1401 roku[11]. Pierwsza wzmianka dotyczyła, rozgraniczenia Nowej Wioski, Mostek oraz Wilkowa, dokonanego przez rajców z Krosna. Granica między wsiami została wyznaczona na jeziorze Pień, którego 1/3 przypadła dla klasztoru z Paradyża. Do 1810 roku własność opactwa cystersów z Paradyża[12]. W latach 50. XIX wieku w okolicach wsi działały kopalnie węgla brunatnego, w tym największa z nich "Concordia"[13]. Od roku 1853 miejscowość w rękach rodziny von Loose[12]. W 1944 roku w okolicy wsi odkryto żelazny miecz z 2 poł. X wieku, który posiadał napis minuskułą karolińską VLFBERHT. Napis ten interpretowany jest jako znak imienny miecznika działającego na początku IX w. na terenie między Moguncją, a Bonn. Według badaczy świadczy to o kontaktach handlowych okolic wsi z tamtym regionem[14].

Most rolkowy nr 705 w Nowej Wiosce

Wieś została zajęta pomiędzy 30, a 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 11 kompanii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego[15][16][17]. W trakcie działań wojennych miejscowość nie doznała większych zniszczeń. Następnie przeszła pod administrację polską. W latach 1945–1946 siedziba gminy Nowa Wioska[18].

25 września 1945 roku wieś – jako jednostka administracyjna powiatu sulechowsko-świebodzińskiego – została powierzona administracji wojewody poznańskiego[19], po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku została przyłączona do woj. poznańskiego. 6 lipca 1950 roku Nowa Wioska znalazła się w powiecie świebodzińskim włączonym do nowo utworzonego (tzw. starego) województwa zielonogórskiego, do którego należała do 1975 roku. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Od 1999 roku wieś należy do województwa lubuskiego[20].

Demografia

Liczba ludności w poszczególnych latach[1][21][22][12]:

Zabytki

Kościół pw. św. Anny
Jedna z zachowanych tablic nagrobnych

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[23]:

  • kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, barokowy, powstały w 1670 roku, na początku XX wieku; górująca nad zabudowaniami świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej; wewnątrz ołtarz pochodzący z 1630 roku

Zgodnie z uchwaloną 30 maja 2017 roku Gminną ewidencją zabytków w Nowej Wiosce chronione są ponadto[24]:

  • forteczny most rolkowy nr 705 z czasów II wojny światowej, położony na Kanale Niesulickim. Fragment Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w pobliżu mostu znajdują się ruiny strzegących go obiektów oznaczone wspólnym numerem 691
  • cmentarz ze słabo zachowanymi niemieckimi nagrobkami z końca XIX wieku.
  • cmentarz przykościelny w centralnym punkcie wsi, wraz z historycznym otoczeniem kościoła.
  • dom nr 20 z 1poł. XIX w.
  • dom nr 49 z 1poł. XIX w.

Przypisy

  1. a b Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza – stan na 31 grudnia 2019, Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości.
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 822 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. S. Zajchowska, Środowisko Geograficzne, w: Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, Tom 1, Ziemia Lubuska, Nowa Marchia, Wielkopolska, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1967, s. 24–25.
  6. a b A. Łęszczak, Z. Adamczak, ''Gmina Lubrza, przewodnik turystyczny'', Swarzędz: Instar '96, 1998, s. 9, ISBN 83-909176-1-0, OCLC 751292880.
  7. M. Nowacki, Wydzielenie enklawy Świebodzina w końcu XV wieku, [w:]Materiały pomocnicze do nauczania historii regionu w powiecie świebodzińskim, M. Nowacki, A. Gonciarz, Świebodzin 2002, s. 71.
  8. Bank danych o lasach – mapa interaktywna. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  9. Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, Dział 1.2 Rezerwaty przyrody, s. 106. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
  10. Rozporządzenie nr. 30 Wojewody lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2009-02-23]. (pol.).
  11. * Paradyż, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
  12. a b c R. M. Jurga, Wędrując po Gminie Lubrza, natura, historia, legenda... Przewodnik Turystyczny, Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra 2015, s. 8–19, ISBN 978-83-931173-8-3.
  13. M. Nowacki, Węgiel brunatny z okolic Świebodzina, w: Powiat Świebodziński, Szkice historyczne, Świebodzin 2006, ISBN 83-905943-5-8, s. 83.
  14. A. Michalak, A grodzianie […] wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami…”więcej o występowaniu mieczy nAa środkowym nadodrzu w średniowieczu, Zielona Góra 2007, s. 215, [1]
  15. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 836.
  16. Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 30.01.1945.
  17. Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 31.01.1945.
  18. S. Szulc (red.), Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14.II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947
  19. M.P. z 1945 r. nr 29, poz. 77.
  20. J. Bochiński, J. Zawadzki, Polska nowy podział terytorialny, przewodnik encyklopedyczny, Świat Książki, Warszawa 1999, ISBN 978-83-7227-259-1, s. 93.
  21. Neudörfel (Züllichau-Schwiebus) – GenWiki, web.archive.org, 10 czerwca 2014 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-10].
  22. Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza - stan na 31 grudnia 2010,Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości
  23. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 70. [dostęp 2013-02-15].
  24. Uchwała nr XXIV/163/2017 Rady Gminy Lubrza z dnia 30 maja 2017 r.

Media użyte na tej stronie

Lubusz Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.18 N
  • S: 51.33 N
  • W: 14.40 E
  • E: 16.60 E
Plaża w Nowej Wiosce.jpg
Autor: Cyku new Łukasz Świerczewski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plaża w Nowej Wiosce
Cmentarz Nowa Wioska.jpg
Autor: Cyku newŁukasz Świerczewski, Licencja: CC BY 3.0
Jeden z niewielu częściowo zachowanych nagrobków niemieckich na cmentarzu w Nowej Wiosce
Forteczny most rolkowy nr 705 w Nowej Wiosce.jpg
Autor: Łukasz Świerczewski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Forteczny most rolkowy nr 705 w Nowej Wiosce
SM Nowa Wioska Kościół św Anny 2019 (0).jpg
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowa Wioska, Kościół św. Anny
Powiat świebodziński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu świebodzińskiego, Polska