Nowy Świat (Kłodzko)

Nowy Świat – część miasta Kłodzko w Polsce, położonego w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim. W ciągu dziejów jego lokalizacja ulegała licznym zmianom.

Pierwsza lokalizacja

W okresie średniowiecza na południe od zabudowań miejskich, tworzących współczesne Stare Miasto, które otoczone było murami, bramami i fosą znajdowały się liczne przedmieścia. Jednym z nich położonym na obszarze na obszarze zachód od Młynówią, a obecną ulicą Bohaterów Getta był Nowy Świat (niem. Naulende)^[1]. Przedmieście to wielokrotnie było niszczone, a następnie odbudowywane podczas licznych konfliktów zbrojnych, w tym m.in.: wojen husyckich (1419–1436), wojny trzydziestoletniej (1618-1648) oraz wojen śląskich (1740-1763)^[2][3]. Po przyłączeniu hrabstwa kłodzkiego do Królestwa Prus ich władca - Fryderyk II Wielki Hohenzollern postanowił rozbudować twierdzę na Górze Zamkowej, a co za tym idzie, przesiedlić mieszkańców najbliżej położonych przedmieść przyszłej fortyfikacji, w odleglejsze rejony od murów miejskich. Los taki spotkał również mieszkańców przedmieścia Nowy Świat^[4].

Współcześnie w pierwotnym miejscu zajmowanym przez kłodzki Nowy Świat znajduje się osiedle im. Gustawa Morcinka^[5], powstałe w latach 70. XX wieku^[6].

Druga lokalizacja

W połowie XVIII wieku mieszkańcy Przedmieścia Nowy świat zostali przesiedleni na tereny określane do tej pory mianem Łąk Komturowskich (niem. Comthurwiesen). Znajdowały się one na południe od wzniesienia Krzyżna Góra, u ujścia Jaszkówki do Nysy Kłodzkiej^[4]. W ciągu kilkunastu lat zbudowali oni wzdłuż szosy prowadzącej do Bystrzycy Kłodzkiej nową osadę, którą nazwali na cześć poprzedniczki także Nowym Światem (niem. Neuland)^[7]. Pomimo bliskości zabudowań Nowego Świata z domostwami Jaszkowej Dolnej, osada ta nie została wchłonięta przez tę wioskę, zostając wciąż kłodzkim przedmieściem^[4].

Po zakończeniu II wojny światowej i przyłączeniu ziemi kłodzkiej do Polski w 1945 roku dokonano urzędowych zmian dotychczasowych miejscowości niemieckich na polskie. Dawny Neuland został częścią Kłodzka z oficjalną nazwą urzędową Nowy Świat^[8]. Mimo wprowadzenia tej nazwy nie przyjęła się ona wśród nowych mieszkańców tego terenu, którymi byli w większości repatrianci, uważający Nowy Świat za integralną część miasta^[4]. Pomimo to określenie tego obszaru, położonego na południowy wschód od Jaszkówki i na wschód od Nysy Kłodzkiej, jako Nowy Świat - znalazło swoje potwierdzenie w kolejnych rozporządzeniach władz centralnych, w tym m.in. z 2012 roku^[9].

Trzecia lokalizacja

W związku ze zmianą nazw miejscowości w pierwszych latach powojennych, lokalne władze dokonywały, w większości na własną rękę, przemianowania placów i ulic. Podobnie sytuacja taka miała miejsce w Kłodzku. Dotychczasowa niemiecka ulica Totenweg, położona na północ od kłodzkiej twierdzy, na terenie historycznego Ustronia Górnego (niem. Oberhalbendorf)^[10], została przemianowana na ulicę Nowy Świat^[11]. Nowym Światem określono także Państwowe Ogródki Działkowe położone wzdłuż ulicy Noworudzkiej w Kłodzku^[12]. W związku z powyższym, z upływem lat cały ten obszar, który historycznie nazywać się powinien Ustroniem Górnym, zaczęto określać mianem osiedla Nowy Świat^[13]. Co warto zaznaczyć z braku oficjalnego podziału Kłodzka na osiedla czy dzielnice, będące jednostkami samorządowymi, nazwa ta nie została oficjalnie usankcjonowana, a pojawia się w licznych opracowaniach miejskich, w tym strategiach rozwoju gminy miejskiej oraz funkcjonuje w świadomości lokalnych mieszkańców^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wyd. I-Bis, Wrocław 1994.
• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.