Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii

Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii (OZ Podolskiej BK) – oddział kawalerii Wojska Polskiego.

Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii w Stanisławowie nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był jednostką mobilizowaną zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej przez 6 pułk ułanów. W niektórych publikacjach używano też nazwy Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Stanisławów” lub „Kraśnik”^[1].

Formowanie i przekształcenia organizacyjne

Mobilizację Ośrodka Zapasowego Podolskiej Brygady Kawalerii rozpoczęto z chwilą ogłoszenia mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939 w koszarach 6 pułku ułanów w Stanisławowie. W skład ośrodka miały wejść Oddziały Zbierania Nadwyżek 6 pułku ułanów, 9 pułku ułanów, 14 pułku ułanów. Zmobilizowane w swoich macierzystych garnizonach po wyjeździe pułków Podolskiej Brygady Kawalerii na zachodnią granicę do składu Armii „Poznań”. Ośrodek miał za zadanie uzupełniać składy osobowe 6 puł., 9 puł., 14 puł., oraz wszystkich pododdziałów kawalerii ze składu Podolskiej BK: 6 szwadronu kolarzy, 6 szwadronu łączności i 6 szwadronu pionierów. Dodatkowo miał zadanie formować uzupełnienia dla szwadronów kawalerii dywizyjnej nr 12, 47, 11, 5 i szwadronów kawalerii KOP stacjonujących na południowo wschodnim obszarze kraju. Od chwili wejścia w życie mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939, do siedziby ośrodka w koszarach 6 puł. w Stanisławowie przybywali mający karty mobilizacyjne oficerowie, podchorążowie, podoficerowie i szeregowi rezerwy. Ponadto dowództwo Ośrodka formowano o kadry Oddział Zbierania Nadwyżek 6 puł i nadwyżki szwadronu zapasowego 9 puł. w Stanisławowie. Dowództwo objął pokojowy zastępca dowódcy 6 puł. ppłk Włodzimierz Gilewski. Do mobilizowanego ośrodka sukcesywnie docierały Oddziały Zbierania Nadwyżek 9 puł. z Trembowli i 14 puł. ze Lwowa. Planowany skład ośrodka:

• dowództwo,
• szwadron gospodarczy,
• 4 szwadrony liniowe,
• szwadron km,
• pluton pionierów,
• pluton łączności,
• pluton kolarzy^[1].

Do 6 września w OZ Podolskiej BK sformowano: dowództwo Ośrodka, szwadron gospodarczy, 8 szwadronów liniowych, szwadron ckm, szwadron kolarzy, szwadron pionierów i pluton łączności. Zmobilizowano potrzebną liczbę koni. 7 września dowództwo Ośrodka przejął przybyły płk Kazimierz Tadeusz Kurnatowski. Szwadrony organizowano w koszarach w Stanisławowie i pobliskich wsiach. Prowadzono intensywne szkolenie rezerwistów, ćwicząc musztrę, jazdę konno pojedynczo i plutonami, władanie bronią białą i strzelanie. Na zachód od Stanisławowa żołnierze Ośrodka budowali zapory przeciwczołgowe. 14 września OZ Podolskiej BK w Stanisławowie wizytował gen. bryg. Maksymilian Milan-Kamski dowódca Grupy „Dniestr”. Na jego rozkaz w trybie alarmowym sformowano w Ośrodku jednostkę bojową pod nazwą: pułk marszowy Podolskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem ppłk. Włodzimierza Gilewskiego w składzie 4 szwadronów liniowych, szwadronu gospodarczego, plutonów kolarzy i ckm. Jeszcze 14 września wieczorem pułk marszowy opuścił Stanisławów i wszedł w skład Grupy „Stryj”. 17 września po otrzymaniu informacji o agresji sowieckiej płk Kazimierz Kurnatowski doznał ataku serca i zmarł po kilku dniach. Ośrodek pod dowództwem mjr. Karola Dilleniusa otrzymał rozkaz wycofania się w kierunku granicy węgierskiej. OZ Podolskiej BK w składzie 4 szwadronów liniowych, szwadronu ckm, szwadronu kolarzy, szwadronu pionierów i szwadronu gospodarczego wymaszerował wieczorem 17 września do Ottyni. Skąd 18 września poprzez Nadwórną, Delatyn, Jaremcze dotarł do granicy węgierskiej w rejonie Worochaty. 19 września przez Przełęcz Tatarską Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii przeszedł na Węgry i został internowany^[2].

Obsada dowódcza

Dowództwo OZ (15 IX 1939)^[3]

• Dowódca - ppłk Włodzimierz Gilewski (do 7 IX 1939), płk Kazimierz Tadeusz Kurnatowski (7-17 IX 1939), mjr Karol Dillenius (18-19 IX 1939)
• zastępca dowódcy - ppłk Włodzimierz Gilewski (7-13 IX 1939), mjr Karol Dillenius (14-17 IX 1939)
• adiutant - por. Zbigniew Bojanowski
• oficer informacyjny - ppor. Michał Bohdanowicz
• oficer mobilizacyjny - rtm. Tadeusz Płoski
• kwatermistrz - mjr Władysław Letyński
• oficer gospodarczy - kpt. Jan Ostrowski
• oficer materiałowy - rtm. Witold Kowalski
• oficer żywnościowy - ppor. Marian Turzański
• dowódca szwadronu gospodarczego - por. Władysław Piotrowski

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Przemysław Dymek: Brygada ze Stanisławowa 1921-1939. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-083-6.