ORP Czapla (1945)

ORP Czapla
Ilustracja
OORP „Czapla” i „Jaskółka” w Gdańsku
Klasatrałowiec
Typproj. 253Ł
Oznaczenie NATOT-301
Historia
StoczniaNr 189, Leningrad
Położenie stępkikoniec 1944
Wodowaniewiosna 1945
 MW ZSRR
NazwaT-228
Wejście do służbysierpień 1945
Wycofanie ze służby1946
 Marynarka Wojenna (PRL)
NazwaORP „Czapla”
Wejście do służby5 kwietnia 1946
Wycofanie ze służby1958
Dane taktyczno-techniczne
Wypornośćstandardowa: 128 ton
pełna: 143 t
Długość38 metrów
Szerokość5,7 m
Zanurzenie1,5 m
Napęd
3 silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM
3 śruby
Prędkość12,5 węzła
Zasięg3100 Mm przy prędkości 6 węzłów
Uzbrojenie
2 działka kal. 45 mm 21-KM L/68 (2 x I)
4 wkm Colt kal. 12,7 mm (2 x II)
ew. 12-18 min
Wyposażenie
trał kontaktowy OTSz-1
trał magnetyczny PEMT-2
2 trał akustyczny BAT-2p
sonar Tamir-10
Załoga37

ORP Czapla – polski trałowiec redowy z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki T-228, jeden z dziewięciu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 253Ł. Okręt został zbudowany w latach 1944–1945 w stoczni numer 189 w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w sierpniu 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi „CP”, „CL” i T-11, został skreślony z listy floty w 1958 roku i następnie przekazany Żegludze Mazurskiej.

Projekt i budowa

Prace nad nowym typem niewielkiego trałowca (ros. MT – малый тральщик) projektu 253 rozpoczęto w ZSRR w 1942 roku[1]. Projekt okrętów został zmodyfikowany w oblężonym Leningradzie: główne zmiany polegały na uproszczeniu konstrukcji jednostek, co nadało im „kanciasty” kształt[1][2].

T-228 zbudowany został w stoczni numer 189 w Leningradzie[2][3]. Stępkę okrętu położono pod koniec 1944 roku, został zwodowany wiosną 1945 roku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł w sierpniu 1945 roku[3].

Dane taktyczno-techniczne

Rufa polskiego trałowca proj. 253Ł

Okręt był niewielkim, przybrzeżnym trałowcem redowym[2]. Długość całkowita wynosiła 38 metrów, szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,5 metra[2][4]. Wyporność standardowa wynosiła 128 ton, zaś pełna 143 tony[2][3][a]. Okręt napędzany był przez trzy 6-cylindrowe silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM[2][3]. Trzy wały napędowe poruszały trzema śrubami[2][4]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 12,5 węzła, zaś ekonomiczna – 8 węzłów[2][4]. Okręt zabierał 12 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 3100 Mm przy prędkości 6 węzłów (lub 2500 Mm przy prędkości 8,6 węzła)[2][3].

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa pojedyncze działka półautomatyczne kalibru 45 mm 21-KM L/68 oraz cztery chłodzone wodą wielkokalibrowe karabiny maszynowe Colt kal. 12,7 mm (2 x II)[2][4]. Jednostka mogła też zabrać na pokład 12-18 min, umieszczanych na dwóch torach minowych biegnących wzdłuż burt od śródokręcia do rufy[2][4][b]. Wyposażenie trałowe obejmowało: trał kontaktowy Szulca OTSz-1, trał magnetyczny PEMT-2 i trał akustyczny BAT-2p[4][7]. Wyposażenie radioelektroniczne stanowił sonar Tamir-10[3].

Załoga okrętu składała się z 37 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][4].

Służba

Przejęcie przez Polskę trałowców proj. 253Ł, kwiecień 1946 r.

T-228 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej[8][9]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych[10]. 31 marca 1946 roku trałowiec przybył do Gdyni[11], zaś 5 kwietnia pod nazwą ORP „Czapla” został przyjęty w skład Marynarki Wojennej[2][12]. Pierwszym polskim dowódcą jednostki został por. mar. Julian Czerwiński[2][13]. Przez początkowe trzy miesiące służby na okręcie w charakterze instruktorów przebywali marynarze radzieccy, którzy wyjechali do kraju 23 czerwca 1946 roku[14]. Okręt z oznaczeniem burtowym „CP” (zmienionym później na „CL”, a w czerwcu 1952 roku na T-11)[3][15] początkowo wchodził w skład 3. Dywizjonu Trałowców, włączonego następnie do Flotylli Trałowców[2][11]. Wraz z pozostałymi trałowcami jednostka była intensywnie eksploatowana, uczestnicząc w rozminowywaniu polskich wód terytorialnych[2][7]. Od grudnia 1947 roku do stycznia 1948 roku okręt (razem z bliźniaczym „Kondorem”) uczestniczył w naprawie kabla podmorskiego Kołobrzeg – Bornholm[16]. W 1952 roku trałowiec poddano modernizacji: wymieniono część poszycia kadłuba, niektóre wręgi i pompy skrzydełkowe, wykonano nowe fundamenty i okucia pokładowe, a silniki Superior zostały zamienione na radzieckie 3D6[17]. Zmiany zaszły także w uzbrojeniu, gdyż zdemontowano amerykańskie karabiny maszynowe Colt, instalując w zamian radzieckie DSzK 2M-1 tego samego kalibru (2 x II)[18]. Koszt remontu wyniósł około 450 000 złotych (bez wartości silników)[18]. Okręt został skreślony z listy floty w 1958 roku i w lipcu został przekazany Żegludze Mazurskiej w Giżycku[4][19].

Uwagi

  1. ↑ M. Soroka i J. Piwowoński podają, że wyporność wynosiła 145,8/180 ton[4][5], zaś według Jane’s Fighting Ships of World War II – 130 ton[6].
  2. ↑ Według Navypedii jednostka przenosiła także 12 bomb głębinowych[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-05-09].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 176.
  3. ↑ a b c d e f g h Ivan Gogin: ALBATROS minesweepers (project 253LP) (1945/1946) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-05-09].
  4. ↑ a b c d e f g h i Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 59.
  5. ↑ Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 338.
  6. ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 219.
  7. ↑ a b Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 336.
  8. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 58.
  9. ↑ Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: 1996, s. 312.
  10. ↑ Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 172.
  11. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 161.
  12. ↑ Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, s. 275.
  13. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 24.
  14. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 45.
  15. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 43.
  16. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 31.
  17. ↑ Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 219-220.
  18. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 220.
  19. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 62.

Bibliografia

  • Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN 83-1108-202-2.
  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.)
  • Ivan Gogin: ALBATROS minesweepers (project 253LP) (1945/1946) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-05-09].
  • Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-05-09].
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-67-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.)
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986. ISBN 83-215-3249-7.
Polskie trałowce projektu 253Ł
  • ORP „Albatros”
  • ORP „Czapla”
  • ORP „Jaskółka”
  • ORP „Jastrząb”
  • ORP „Kania”
  • ORP „Kondor”
  • ORP „Kormoran”
  • ORP „Krogulec”
  • ORP „Orlik”

Media użyte na tej stronie

Naval Ensign of Poland (1980-1993).svg
Bandera wojenna Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Oparta na File:Naval Ensign of Poland.svg i File:Herb PRL.svg. Używana oficjalnie do 1990 roku - a więc także przez Marynarkę Wojenną III RP.
Naval Ensign of Poland.svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Flag of Poland (state).svg. Zgodnie z decyzją podjętą w tym głosowaniu, symboliczne użycie polskiej flagi/godła powinno być oparte o uproszczone kolory HTML: white (#ffffff) i crimson (#dc143c).
OORP Czapla Jaskolka(1945) Gdansk.jpg
Trałowce proj. 253Ł ORP "Czapla" (1945) i ORP "Jaskółka" (1945) w Gdańsku
Przejecie tral proj.253(1945) 2.jpg
Przejęcie przez Polskę trałowców proj. 253Ł
Naval Ensign of the Soviet Union (1950–1991).svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Rufa tral proj.253.jpg
Rufa polskiego trałowca proj. 253Ł