Obwód grodzieński

Obwód grodzieński
Гродзенская вобласьць
Гродненская область
Obwód
Ilustracja
Rzeka Niemen w Grodnie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Białoruś

Siedziba

Grodno

Kod ISO 3166-2

BY-HR

Przewodniczący

Uładzimir Kraucou

Powierzchnia

25 tys. km²

Populacja (2015)
• liczba ludności


1 052 100[1]

• gęstość

42 os./km²

Numer kierunkowy

+375-15

Kod pocztowy

230 xxx, 231 xxx

Szczegółowy podział administracyjny
Plan obwodu grodzieńskiego
Liczba rejonów

17

Położenie na mapie Białorusi
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Białoruś
Budynek Komitetu Wykonawczego Obwodu Grodzieńskiego w Grodnie

Obwód grodzieński (biał. Гродзенская вобласьць, trb. Hrodzienskaja wobłaść; ros. Гродненская область) – obwód będący częścią Białorusi, leżący w jej północno-zachodniej części, przy granicy z Polską i Litwą. Dawna historyczna Grodzieńszczyzna Wielkiego Księstwa Litewskiego, odpowiadająca w przybliżeniu obwodowi grodzieńskiemu (biał. Hrodzienskaja wobłasć) .[2] Stolicą obwodu jest Grodno. Skupisko mniejszości polskiej na Białorusi.

Podział administracyjny

Obwód grodzieński dzieli się na 17 rejonów:

  1. BIA Brzostowica Wielka COA.jpg Brzostowicki (Brzostowica Wielka) Бераставіцкі (Bierastawicki)
  2. Coat of arms of Hrodna.svg Grodzieński (Grodno) Гарадзенскі (Haradzienski)
  3. Coat of Arms of Iŭje.svg Iwiejski (Iwie) Іўеўскі (Iujeuski)
  4. Coat of Arms of Kareličy, Belarus.png Korelicki (Korelicze) Карэліцкі (Karelicki)
  5. Coat of Arms of Lidy, Belarus.svg Lidzki (Lida) Лідскі (Lidski)
  6. BIA Mosty COA.svg Mostowski (Mosty) Мастоўскі (Mastouski)
  7. Coat of Arms of Navahrudak, Belarus.svg Nowogródzki (Nowogródek) Наваградзкі (Nawahradzki)
  8. BIA Ostrowiec COA.svg Ostrowiecki (Ostrowiec) Астравецкі (Astrawiecki)
  9. Coat of Arms of Ašmiany, Belarus.svg Oszmiański (Oszmiana) Ашмянскі (Aszmianski)
  10. Coat of Arms of Słonim, Belarus.svg Słonimski (Słonim) Слонімскі (Słonimski)
  11. Coat of Arms of Smarhoń, Belarus.svg Smorgoński (Smorgonie) Смаргонскі (Smarhonski)
  12. Coat of Arms of Ščučyn, Belarus.svg Szczuczyński (Szczuczyn) Шчучынскі (Szczuczynski)
  13. BIA Świsłocz COA.svg Świsłocki (Świsłocz) Свіслацкі (Swisłacki)
  14. BIA Woronów COA.svg Werenowski (Werenowo) Воранаўскі (Woranauski)
  15. Coat of Arms of Vaŭkavysk, Belarus.svg Wołkowyski (Wołkowysk) Ваўкавыскі (Waukawyski)
  16. Coat of Arms of Dziatłava, Belarus.svg Zdzięcielski (Zdzięcioł) Дзятлаўскі (Dziatłauski)
  17. Coa of zelva, belarus.jpg Zelwieński (Zelwa) Зэльвенскі (Zelwienski)

Geografia

Obwód grodzieński położony jest w północno-zachodniej części Białorusi. Maksymalna odległość terytorialna z północy na południe obwodu grodzieńskiego wynosi 247 km, a ze wschodu na zachód obwodu wynosi 213 km. Całkowite terytorium obwodu wynosi 25 tys. km². Na północnym wschodzie graniczny z obwodem witebskim, na wschodzie z obwodem mińskim, a na południu z obwodem brzeskim. Na zachodzie graniczny z Polską (województwo podlaskie), a na północy z Litwą (okręg wileński). Terytorium jest przede wszystkim równinne, a jego wysokość wynosi ok. 120–180 m. Obwód leży w obrębie Niziny Niemeńskiej, Niziny Naroczańsko-Wileńskiej i Równiny Lidzkiej (do 170 metrów). Najniższy punkt znajduje się na północno-zachodniej części obwodu w miejscu, w którym Niemen wpływa na terytorium Litwy – wynosi 80 m n.p.m. Najwyższym punktem obwodu jest Góra Zamkowa (323 m) znajdująca się na obszarze Wyżyny Nowogródzkiej. Praktycznie całe terytorium obwodu należy do basenu Niemna i jego dopływów: Gawii, Dzitwy, Uszy, Szczary i Łosośnej. Na północnym zachodzie zaczyna swój bieg rzeka Narew – dopływ Wisły. Na terytorium obwodu znajduje się też Kanał Augustowski, łączący Wisłę i Niemen. Występują również jeziora: Jezioro Białe, Rybnica, Świteź, Świr.

Historia

Obwód został utworzony 20 września 1944 roku dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z części obwodów baranowickiego, białostockiego i brzeskiego[3], po wyparciu Niemców z tzw. Zachodniej Białorusi (ziem północno-wschodnich II Rzeczypospolitej) przez Armię Czerwoną. Utworzona na jego terenie sowiecka administracja cywilna w większości składała się z osób pochodzących ze wschodniej Białorusi lub z głębi ZSRR. Miejscowa ludność tylko w niewielkim stopniu otrzymała możliwość współudziału w realnym zarządzaniu obwodem. Cała kadra administracyjna na szczeblu obwodowym i rejonowym złożona była z byłych sowieckich partyzantów, z których 300 osób wysłano na kursy doszkalające KC KP(b)B. Podobnie było w rejonowych oddziałach milicji, szczególnie w miejscowościach zamieszkanych przez ludność polską, gdzie były one złożone prawie wyłącznie z osób niemiejscowych[4].

W wyniku działań wojennych prowadzonych w czasie II wojny światowej, na terenie obwodu zostało spalonych i zniszczonych 14 127 domów, z których do 1 czerwca 1945 roku odbudowano 3 226[4].

Od 1991 r. obwód stanowi jednostkę administracyjną niepodległej Republiki Białorusi.

Dziedzictwo kulturowe, historyczne i przyrodnicze obwodu grodzieńskiego i województwa podlaskiego promuje transgraniczny "Szlak Tyzenhauza" - od Sokółki do Grodna.[5]

Demografia

Liczba ludności:

  • 1995: 1 215,6 tys.
  • 1999: 1 185 tys.(741 tys. miejska, 444 tys. wiejska)[6]
  • 2003: 1 156,4 tys.
  • 2006: 1 111,4 tys.
  • 2007: 1 106,6 tys.
  • 2008: 1 104,5 tys.
  • 2009: 1 072 tys. (740 tys. miejska, 332 tys. wiejska)[6]
  • 1 stycznia 2010: 1 069,6 tys. (739,9 tys. miejska, 329,7 tys. wiejska)[7]
  • 1 stycznia 2011: 1 065,9 tys.[8]
  • 1 maja 2011: 1 064,3 tys.[9]

Około 69% ludności obwodu żyje w miastach i miasteczkach, podczas gdy 31% ludności obwodu mieszka na wsi. Kobiety stanowią 53% populacji obwodu, a mężczyźni stanowią 47% populacji obwodu. Obwód zamieszkuje około 310 tys. dzieci w wieku poniżej 19 lat oraz 240 tys. osób powyżej 60 roku życia. Białorusini stanowią 62,3% mieszkańców obwodu grodzieńskiego. Obwód grodzieński zamieszkują także mniejszości narodowe: Polacy (24,8%), Rosjanie (10%), Ukraińcy (1,8%), Żydzi (0,4%), Tatarzy (0,2%), Litwini (0,2%) oraz inne narodowości (0,4%)[10].

Gotycka cerkiew obronna w Murowance z pocz. XVI w.
Gotycka cerkiew obronna w Synkowiczach z XV w.

Narodowości obwodu grodzieńskiego.png

W obwodzie grodzieńskim dominującymi religiami są katolicyzm i prawosławie. W obwodzie znajduje się 165 cerkwi i 169 kościołów. Większość Polaków mieszkających w obwodzie należy do Kościoła rzymskokatolickiego.

  • Białorusini      >90%      80–90%      70–80%      60–70%      50–60%      40–50%      <40%
    Białorusini

         >90%

         80–90%

         70–80%

         60–70%

         50–60%

         40–50%

         <40%

  • Polacy      >50%      30–50%      20–30%      10–20%      5–10%      2–5%      <2%
    Polacy

         >50%

         30–50%

         20–30%

         10–20%

         5–10%

         2–5%

         <2%

  • Rosjanie      >10%      8–10%      5–8%      <5%
    Rosjanie

         >10%

         8–10%

         5–8%

         <5%

Mapa

Podział administracyjny obwodu grodzieńskiego:


Kościół św. Antoniego i Objawienia Pańskiego w Kamionce
Panorama Oszmiany

Ludność w miastach

Zespół zamkowy w Mirze

Zabytki

Przypisy

  1. ↑ Stan na 1 lipca 2015 roku: Национальный статистический комитет Республики Беларусь: О демографической ситуации в январе – июне 2015 г. (ros.). [dostęp 2015-08-03].
  2. ↑ Anastasiya Niakrasava, Polska kultura ludowa w świadomości społeczności polskiej na Grodzieńszczyźnie, Warszawa 2014, s. 3,
  3. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР от 20 сентября 1944 года об образовании Бобруйской, Гродненской и Полоцкой областей в составе Белорусской ССР (Сборник законов СССР и указов Президиума Верховного Совета СССР. 1938 г. — июль 1956 г / под ред. к. ю. н. Мандельштам Ю. И. — Москва: Государственное издательство юридической литературы, 1956, s. 56)
  4. ↑ a b Jan Szumski: I.II. Sytuacja społeczno-polityczna w drugim półroczu 1944–1945. Inny obraz sowieckiego wyzwolenia. W: Jan Szumski: Sowietyzacja Zachodniej Białorusi 1944–1953. Propaganda i edukacja w służbie ideologii. Wyd. 1. Kraków: ARCANA sp. z o.o., 2010, s. 29–55. ISBN 978-83-60940-21-1. (pol.)
  5. ↑ Marcin Gliński, Sokółka i Grodno połączyły siły - powstał "Szlak Tyzenhauza".
  6. ↑ a b Предварительные итоги переписи населения Республики Беларусь 2009 года (ros.). Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2010-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-11)].
  7. ↑ Czislennost′ nasielenija po Riespublikie Biełaruś, obłastiam i g. Minsku (tysiacz czełowiek) na 1 janwaria 2010 goda (ros.). Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)].
  8. ↑ Czislennost′ nasielenija po obłastiam i g. Minsku (ros.). Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-29)].
  9. ↑ O diemograficzeskoj situacyi za janwar′ – apriel′ 2011 g. (ros.). Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-10)].
  10. ↑ Polacy na Białorusi-Liczebność i rozmieszczenie ludności polskiej według ostatnich spisów powszechnych (1999)

Linki zewnętrzne

Podział administracyjny Białorusi
Obwody
Miasto wydzielone
Dawne obwody

Białoruś

Rejony obwodu grodzieńskiego

Herb obwodu grodzieńskiego

Media użyte na tej stronie

Flag of Hrodna Voblasts.svg
Flag of Hrodna Voblasts, Belarus
Grodno Oblast, Polish Names.png
Map of Grodno Oblast, Polish names.
Coa of zelva, belarus.jpg
coa of zelva, Belarus
Grodno Region Administration Building 1.jpg
Autor: Paju, Licencja: CC BY-SA 3.0
Hrodna Region (province) Administration Building in Hrodna (Гро́дна, Гродно, Grodno, Gardinas), Belarus.
Hrodna Voblast in Belarus.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of XY (see filename) in Belarus.
BIA Ostrowiec COA.svg
Герб города Островец, Беларусь
Harodnia province, Harodnia district.svg
Autor: Rulezz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Harodnia district on the map of Harodnia province
Russians in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009 census).png
Autor: Homoatrox, Licencja: CC BY-SA 4.0
Russians in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009)
Coat of Arms of Iŭje.svg
Герб города Ивье, Беларусь
Coat of Arms of Hrodna Voblasts.svg
Coat of arms of Hrodna Voblasts, Belarus
BIA Woronów COA.svg
Герб городской посёлка Вороново, Гродненской области Беларуси.
BIA Mosty COA.svg
Герб города Мосты, Беларусь
Ashmiany Panorama.jpg
Autor: Viktar Palstsiuk, Licencja: CC BY-SA 2.5
Panorama of Ašmiany, Belarus
Kamenka church.jpg
Autor: Graffer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Parafia p.w. św. Antoniego i Objawienia Pańskiego w Kamionce, Białoruś
Hrodna-Neman2.JPG
Autor: Szeder László, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Neman river in Hrodna, Belarus
Mir castle in spring.JPG
Autor: Rave, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mir castle in spring
Coat of Arms of Ašmiany, Belarus.svg
Coat of Arms of Ashmiany, Belarus
Poles in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009 census).png
Autor: Homoatrox, Licencja: CC BY-SA 4.0
Poles in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009)
BIA Świsłocz COA.svg
Герб города Свислочь, Беларусь.
Belarusians in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009 census).png
Autor: Homoatrox, Licencja: CC BY-SA 4.0
Belarusians in Hrodzienskaja voblasć, Belarus (2009)
Narodowości obwodu grodzieńskiego.png
Autor: Graffer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Narodowości obwodu grodzieńskiego (po polsku)