Obwód zakarpacki

Obwód zakarpacki
Закарпатська область
Obwód
Ilustracja
Użhorod, pomnik Tarasa Szewczenki i siedziba władz obwodu
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Ukraina

Siedziba

Użhorod

Kod ISO 3166-2

UA-21

Gubernator

Anatolij Połoskow

Powierzchnia

12 777 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


1 250 129[1]

• gęstość

97,8 os./km²

Tablice rejestracyjne

AO

Szczegółowy podział administracyjny
Plan obwodu zakarpackiego
Liczba rejonów

6

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Ukraina

Obwód zakarpacki (ukr. Закарпатська область) – jeden z 24 obwodów Ukrainy. Leży w zachodniej części Ukrainy, na obszarze historycznego Zakarpacia. Graniczy z Polską, Słowacją, Węgrami i Rumunią. Stolicą obwodu jest Użhorod. Obwód został utworzony 22 stycznia 1946 roku.

Obwód zakarpacki graniczy od północy z polskim województwem podkarpackim oraz z obwodami lwowskim i iwanofrankowskim, od południa – z rumuńskimi okręgami Marmarosz i Satu Mare, od południowego zachodu – z węgierskim komitatem Szabolcs-Szatmár-Bereg, od zachodu – ze słowackimi krajami preszowskim i koszyckim (historyczny region Zemplín). Jest jedynym obwodem Ukrainy który graniczy bezpośrednio z czterema państwami.

Gospodarka

W obwodzie rozwinął się przemysł drzewno-papierniczy, spożywczy oraz lekki[2].

W regionie wydobywa się węgiel brunatny oraz sól kamienną[2].

W obwodzie zakarpackim uprawia się zboże, tytoń, drzewa owocowe, winorośl oraz hoduje się bydło, trzodę chlewną, owce[2].

Historia

Obwód zakarpacki został utworzony 22 stycznia 1946 r. dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR[3]. Jak nazwa wskazuje, jest jedyną częścią Ukrainy leżącą po południowej stronie Karpat. Dzisiejszy obwód zakarpacki zajmuje ziemie historycznej Rusi Zakarpackiej, Marmaroszu oraz dwa skrawki historycznie należące wcześniej do Czechosłowacji – pas przy granicy ze Słowacją i z Polską na zachód i północny zachód od doliny Użu oraz pas przy granicy ze Słowacją i z Węgrami, na południe od Użhorodu, z miastem Czop.

Obszar dzisiejszego obwodu włączono do ZSRR w 1945, przedtem należał do Węgier (1938/1939–1945), Czechosłowacji (1918–1939) i Austro-Węgier (do 1918). Za panowania węgierskiego obszar dzisiejszego obwodu należał do komitatów Ung, Bereg, Ugocsa i Máramaros. Dzisiejsza północna granica obwodu do 1945 stanowiła granicę państwową: Polski i Węgier (1938–1939), Polski i Czechosłowacji (1918–1939), austriackiej Galicji i Węgier (1867–1918), a przed 1772 – Rzeczypospolitej Obojga Narodów (województwa ruskiego) i Królestwa Węgier.

Podział administracyjny na rejony

Podział obwodu na rejony
Obecny podział obwodu na rejony
Podział obwodu na rejony do 17 lipca 2020 r.

Do 17 lipca 2020 roku obwód zakarpacki dzielił się na 13 rejonów: berehowski, chuściański, irszawski, miżhirski, mukaczewski, pereczyński, rachowski, swalawski, tiacziwski, użhorodzki, wielkoberezneński, wołowiecki, wynohradiwski oraz 5 miast wydzielonych: Berehowo, Chust, Czop, Mukaczewo, Użhorod.

W wyniku reformy podziału administracyjnego zmniejszono z 490 do 136 liczbę rejonów na Ukrainie[4]. Od 17 lipca 2020 roku obwód zakarpacki dzieli się na 6 rejonów[5]:

Ludność

Struktura etniczna

Obwód zakarpacki jest wielonarodowościowy. Wśród jego mieszkańców Ukraińcy stanowią 80,5%, Węgrzy – 12,1%, Rumuni – 2,6%, Rosjanie – 2,5%, Cyganie – 1,1%, Słowacy – 0,5%, Niemcy – 0,3%[6].

Na Zakarpaciu urodzili się

Największe miejscowości

MiejscowośćNazwa ukraińskaNazwa rusińskaNazwa węgierskaNazwa słowackaNazwa rosyjskaLiczba mieszkańców
(według spisu z 5 XII 2001)
UżhorodУжгородУнґгородъUngvárUžhorodУжгород117 317
MukaczewoМукачевеМукачівMunkácsMukačevoМукачево82 346
ChustХустГустHusztChust/HustХуст29 080
BerehoweБереговеБереговоBeregszászBerehovoБерегово26 735
WynohradiwВиноградівВиноградовоNagyszőlősVinohradovВиноградов25 760
SwalawaСваляваСваляваSzolyvaSvaľavaСвалява17 145
RachówРахівРаховоRahóRachovРахов15 241
TiacziwТячівТячевоTécsőŤačovТячев9786
MiżhirjaМіжгір'яВолове lub Волове ПолеÖkörmezőVolovéМежгорье9656
IrszawaІршаваИршаваIlosvaIršavaИршава9515
Boczków WielkiВеликий БичківБычківNagybocskóВеликий Бычков9430
SołotwynoСолотвиноСолотвыноAknaszlatinaSlatinské DôlyСолотвина9276
DuboweДубовеДубовоDombóDubovéДубовое9246
Wełyki ŁuczkiВеликі ЛучкиNagylucskaVeľký LúčkyВеликие Лучки9029
CzopЧопЧопCsapČopЧоп8919
IlnyciaІльницяІльницяIloncaIľnicaИльница8902
BusztynoБуштиноБуштыноBustyaházaBuštinoБуштына8554
KorolewoКоролевоКоролевоKirályházaКоролёво8147
WyszkowoВишковоВышковоViskViškáВышково8141
BiłkyБілкиБелкиBilkiБелки8078
JasinaЯсіняЄсінєKőrösmezőJasiňaЯсиня8006

Zobacz też

Przypisy

  1. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [dostęp 2021-07-31] (ukr.).
  2. a b c Obwód zakarpacki, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-10-25].
  3. Указ Президиума Верховного Совета СССР от 22.01.1946 об образовании Закарпатской области в составе Украинской ССР (Сборник законов СССР и указов Президиума Верховного Совета СССР. 1938 г. – июль 1956 г / под ред. к. ю. н. Мандельштам Ю. И. – Москва: Государственное издательство юридической литературы, 1956, s. 54).
  4. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych Kolejny krok do decenralizacji na Ukrainie
  5. Прийнято Постанову "Про утворення та ліквідацію районів". Інформаційне управління Апарату Верховної Ради України. Опубліковано 17 липня 2020 (ua)
  6. https://web.archive.org/web/20070911044252/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/Zakarpattia/ Number and composition population of ZAKARPATTIA REGION by data All-Ukrainian population census '2001.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Map of Ukraine Oblasts simple 4 colors.svg
Autor: Amakuha, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blank map of Ukraine with oblasts in 4 colors. It's based on my map Map of Ukraine Oblasts simple DEMO.svg, which is based on Map of Ukraine political simple blank.svg. It's easy to edit.
West ukraine.png
Map of the areas claimed by the West Ukrainian People's Republic in 1918.
Czechoslovakia01.png
Map of Czechoslovakia in 1928-1938. Note: The provinces shown on the map were introduced by Act No. 125/1927 Zb. and became effective in 1928.
Subcarpathia Ukraine districts.svg
Today's ukrainian Subcarpathian region (Zakarpatska oblast') with districts' borders, rivers and main roads. Based on different printed maps.
Subcarpathia Carpatho-Ukraine.svg
Zakarpacie w latach 1938–1939.
Zakarpat2001languages.PNG
Autor: Tovel, Licencja: CC BY-SA 3.0
Native languages of Zakarpattya oblast according to 2001 census
Flag of Zakarpattia Oblast.svg
Flag of Zakarpattia Oblast, adopted on 27 February 2009.
Zakarpattia regions.svg
Autor: Катерина Ткачова (Користувач:Kaha), Licencja: CC BY-SA 3.0
Карта-схема районів Закарпатської області
Zakarpattia Oblast 2020 subdivisions.jpg
Autor: Ministry of Territorial Development, Ukraine, Licencja: CC BY-SA 4.0
Subdivisions of Zakarpattia Oblast, as adopted by the Verkhovna Rada on 17 July 2020. Work of the Ministry of Territorial Development, available as CC-BY 4.0. Raion borders and centers are shown in red, borders of united territorial communities are shown in white.
Uschhorod oblastnarada.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Elya (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Uzhhorod, Ukraine, Oblast adminstration and monument of en:Taras Shevchenko

  • author: Elke Wetzig (elya)
  • date: 2004-10-19
  • Uschhorod, Ukraine, Oblastverwaltung und Denkmal Taras Schewtschenko
  • Fotografin: Elke Wetzig
  • Aufnahmedatum: 19. 10. 2004
Map of Ukraine political simple Oblast Transkarpatien.png
Autor: Sven Teschke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Political map of Ukraine, highlighting Zakarpattia Oblast
Coat of arms of Zakarpattia Oblast.svg
Coat of arms of Zakarpattia Oblast, adopted on 18 December 1990.