Ochrona przyrody
Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z 1100 roku p.n.e. w Chinach, dotyczące "zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej"[1]. W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. Rzymianin Cyceron pisał: "niszczenie lasów jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa".
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.
- motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczono je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"[1]. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
- motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej danego kraju, np. "Wodogrzmoty Mickiewicza" (Tatry), "Dąb Jagiełły" (Puszcza Białowieska), "Lipy Czarnoleskie"[1].
- motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć regalia, czy zarządzenie ochrony cisa (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na jelenie, dziki, konie leśne i łososie wydane przez króla Jagiełłę, czy odłowu bobrów wydany Bolesława Chrobrego.
- motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest "prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w XV wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w XVII wieku w księstwie Műnster"[1]. Do rozwoju motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku "kult natury", zainicjowany przez Jana Jakuba Rousseau.
- motywy patriotyczne – "miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi", pisał Jan Gwalbert Pawlikowski. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy krajoznawstwa głoszące potrzebę ochrony przyrody.
W XIX wieku do rozpropagowania idei ochrony środowiska przyczynił się niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt, który wprowadził pojęcie pomnik przyrody.
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei parku narodowego. Pierwszym takim obiektem był Park Narodowy Yellowstone powołany ustawą amerykańskiego Kongresu w 1872 roku. W 1887 roku powołano Park Narodowy Banff w Kanadzie, a w 1894 roku w Nowej Zelandii Park Narodowy Tongariro.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d L. Indeka, Z. Michał Karaczun: Człowiek a środowisko przyrodnicze. Warszawa: Bellona, 1993, s. 97-116.
Linki zewnętrzne
- Jay Odenbaugh, Conservation Biology, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 23 czerwca 2016, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31] (ang.). (Biologia ochrony środowiska)
Media użyte na tej stronie
Autor: Cesar Paes Barreto, Licencja: Copyrighted free use
Racines pneumatophores.
Snow builds up in Colorado's high forests in the Rocky Mountains. Snow melt is essential to western agriculture. Converted to maximum quality JPEG from the original TIFF image (32 bit CMYK color) --Ævar Arnfjörð Bjarmason 00:28, 14 Dec 2004 (UTC)
Autor: William Scot, Licencja: CC BY-SA 2.5
Photographie de deux petits pandas (Ailurus fulgens fulgens) prise au Zoo de la Palmyre.
Le petit panda est un mammifère principalement végétarien originaire de l'Himalaya et de la Chine méridionale. Son aire de répartition est vaste : elle couvre à l'ouest certaines parties de l'Himalaya (Népal, Bhoutan et Tibet) et, à l'est, le nord de la Birmanie et les provinces chinoises du Sichuan et du Yunnan.
À l'instar des pandas géants avec lesquels ils partagent de nombreux territoires, les petits pandas mangent de grandes quantités de bambous, mais leur régime alimentaire comprend également des fruits, des racines, des glands et du lichen. Ces animaux paisibles sont d'excellents grimpeurs qui s'alimentent en grande partie dans les arbres, et passent la plupart de leur temps à manger et dormir.
L'espèce est actuellement en danger, en grande partie en raison de la réduction de son habitat, mais aussi à cause d'un important braconnage. Elle figure sur la liste rouge de l'Union internationale pour la conservation de la nature (IUCN).