Oczarowate

Oczarowate
Ilustracja
Hamamelis virginiana
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

oczarowate

Nazwa systematyczna
Hamamelidaceae R. Br. in Abel
Narr. Journey China: 374. Aug 1818
Zasięg
Mapa zasięgu

Oczarowate (Hamamelidaceae R. Br. in Abel) – rodzina roślin obejmująca 26 rodzajów z około 86 gatunkami[3]. Występują one w rozproszeniu na obszarach pod wpływem klimatu tropikalnego i umiarkowanego, głównie na wschodnich i południowo-wschodnich krańcach Azji, poza tym w Ameryce Środkowej, wschodniej części Ameryki Północnej i wschodniej części Afryki[2]. Mają duże znaczenie jako rośliny ozdobne, zwłaszcza przedstawiciele rodzajów leszczynowiec i oczar. Cenionego w meblarstwie drewna dostarczają rośliny z rodzajów dwusłupek Distylium i Exbucklandia. Oczar wirginijski jest rośliną leczniczą[3].

Morfologia

Kwiaty Hamamelis × intermedia 'Angelly'
Kwiatostan Fothergilla gardenii
Kwiatostan Sinowilsonia henryi
Kwiatostan Corylopsis sinensis
Pokrój
Drzewa i krzewy[3].
Liście
Zimozielone lub zrzucane na zimę. Najczęściej skrętoległe, rzadko naprzeciwległe lub niemal naprzeciwległe. Liście ogonkowe z parą lub pojedynczym przylistkiem u nasady. Blaszka niepodzielona i pierzasto użyłkowana, rzadziej trójklapowe i dłoniasto użyłkowane[3].
Kwiaty
Skupione w szczytowe lub wyrastające w kątach liści różne typy kwiatostanów: kłosy i główki, rzadziej grona i wiechy. Kwiaty jedno- lub obupłciowe, wsparte przysadkami. Zwykle promieniste (grzbieciste tylko u Rhodoleia). Dno kwiatowe różne – płytko lub silnie wgłębione. Działki kielicha w liczbie czterech lub pięciu, czasem całkiem zredukowane. Jeśli obecne to zwykle trwałe. Płatki korony często nieobecne lub wydłużone taśmowato w liczbie czterech lub pięciu. Pręciki są cztery, jest ich pięć lub wiele, w ostatnim przypadku zwykle w dwóch okółkach, z których wewnętrzny to płonne prątniczki. Zalążnia dolna do górnej, powstaje z dwóch owocolistków, które na szczycie są wolne i każdy zwieńczony jest własną szyjką słupka i znamieniem[3].
Owoce
Skórzaste lub drewniejące torebki otwierające się dwiema lub czterema klapami, zawierające nasiona, czasem oskrzydlone[3].

Systematyka

Pozycja rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Oczarowate tworzą grupę siostrzaną dla rodzin grujecznikowatych i Daphniphyllaceae, wraz z którymi wchodzą w skład rzędu skalnicowców[2].

Powiązania filogenetyczne rodziny w obrębie rzędu skalnicowców:

skalnicowce

Peridiscaceae





piwoniowate Paeoniaceae




altyngiowate Altingiaceae




oczarowate Hamamelidaceae




grujecznikowate Cercidiphyllaceae



Daphniphyllaceae









gruboszowate Crassulaceae




Aphanopetalaceae




Tetracarpaeaceae




Penthoraceae



wodnikowate Haloragaceae








iteowate Iteaceae




agrestowate Grossulariaceae



skalnicowate Saxifragaceae







Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa oczarowe Takht., nadrząd Hamamelidanae Takht., rząd oczarowce (Hamamelidales Griseb.), rodzina oczarowate (Hamamelidaceae R. Br. in Abel)[4].

Podział rodziny[2][4]:

Podrodzina Exbucklandoideae Harms – 3 rodzaje z 14 gatunkami występującymi w południowo-wschodniej Azji

  • Exbucklandia R.W.Br.
  • Rhodoleia Champ. ex Hook.
  • Mytilaria Lecomte

Podrodzina Disanthoideae Harms

  • Disanthus Maxim.dwukwiat

Podrodzina Hamamelidoideae Burnett – 23 rodzaje z 78 gatunkami

  • Chunia H.T.Chang
  • Corylopsis Siebold & Zucc.leszczynowiec
  • Dicoryphe Thouars
  • Distyliopsis P.K.Endress
  • Distylium Siebold & Zucc.dwusłupek
  • Embolanthera Merr.
  • Eustigma Gardner & Champ.
  • Fortunearia Rehder & E.H.Wilsonforczenaria[5]
  • Fothergilla L.fotergilla
  • Hamamelis L.oczar
  • Loropetalum R.Br. ex Rchb.
  • Maingaya Oliv.
  • Matudaea Lundell
  • Molinadendron P.K.Endress
  • Neostrearia L.S.Sm.
  • Noahdendron Endress, B.Hyland & Tracey
  • Ostrearia Baill.
  • Parrotia C.A. Mey.parocja
  • Parrotiopsis (Nied.) C.K.Schneid.parocjopsis
  • Sinowilsonia Hemsl.
  • Sycopsis Oliv.
  • Tetrathyrium Benth.
  • Trichocladus Pers.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-01] (ang.).
  3. a b c d e f Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 234-235. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. a b Crescent Bloom: Hamamelidaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-08].
  5. Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 179. ISBN 83-01-12029-0.

Media użyte na tej stronie

Hamamelidaceae Distribution.svg
Autor: Ninjatacoshell, Licencja: CC BY-SA 3.0
The range of the plant family Hamamelidaceae, according to [1].
Hamamelis virginiana - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-070.jpg
Zaubernuss. A ein blühender Zweig mit Herbstbelaubung, natürl. Grösse. B ein fruchttragender Zweig mit Sommerbelaubung, natürl. Grösse. 1 Blüte vergrössert 3/1; 2 Kelchblatt mit Staubblatt vergrössert 3/1; 3 Kelchblatt, Rückseite; 4 Geschlechtsorgane im Längsschnitt, stark vergrössert; 5 Pistill im Längsschnitt, stark vergrössert; 6 Frucht im Längsschnitt, natürl. Grösse; 7 Samen im Längsschnitt, vergrössert; 8 Diagramm.
Hamamelis x intermedia 'Angelly' 01.JPG
Autor: Dominicus Johannes Bergsma, Licencja: CC BY-SA 3.0
Hamamelis x intermedia 'Angelly' (witch hazel). A nice selection of † Jan Van Heijningen.
Corylopsis sinensis kz01.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Corylopsis sinensis var. sinensis in Arboretum Rogów (Poland)
Dwarf Fothergilla Fothergilla gardenii Flower.JPG
Autor: Photo by and (c)2016 Derek Ramsey (Ram-Man), Licencja: CC BY-SA 4.0
Photograph of a flower on a Dwarf Fothergilla (Fothergilla gardenii). Photo taken at the Tyler Arboretum where it was identified by tag.
Sinowilsonia henryi 2010-05-15 02.jpg
Autor: Agnieszka Kwiecień, Nova, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sinowilsonia henryi, kwiatostan, okaz uprawiany w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, Polska.