Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki

Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki
Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdańsk

Adres

Oliwa, ul. Cystersów 19
80-330 Gdańsk

Kierownik

Waldemar Elwart

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki”
Ziemia54°24′41,723″N 18°33′33,120″E/54,411590 18,559200
Strona internetowa

Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku – placówka muzealna mieszcząca się w zabytkowym[1] Spichlerzu Opackim z początków XVIII wieku.

Historia

Spichlerz Opacki, wejście
Brama do pocysterskiego zespołu pałacowego a także do parku. Z lewej strony widoczny jest Spichlerz Opacki.
Tablica Longina Malickiego – twórcy oddziału etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku. Projekt i wykonanie: Artysta rzeźbiarz Zbigniew Marchewka.
Tablica informacyjna Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku

Zbiory etnograficzne od 1945 roku były gromadzone w ramach Muzeum Miejskiego w Gdańsku – przemianowanym w 1948 na Muzeum Pomorskie w Gdańsku. Z inicjatywy jego dyrektora – Jana Chranickiego (1906–1976), utworzone zostały poszczególne działy muzeum. I tak w 1958 roku został utworzony dział etnograficzny, a jego kierownictwo powierzono antropologowi i etnografowi Longinowi Malickiemu[2]. Początkowo kierowana przez niego jednostka mieściła się w obiekcie należącym niegdyś do Franciszkanów (późniejsza siedziba Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego) przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu[3].

W 1966 zbiory działu etnograficznego przeniesione do odbudowanego po zniszczeniach wojennych barokowego Pałacu Opatów[4]. Miało tu powstać Muzeum Etnograficzne, wydzielone z Muzeum Pomorskiego, jednak tak się nie stało[3]. W nowej siedzibie pod kierunkiem Malickiego prowadzona była działalność wystawiennicza, naukowo-badawcza i oświatowa. Odbywały się tu odczyty, prelekcje i poranki folklorystyczne[2]. W 1979 Dział Etnografii podniesiono do rangi Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku, a jego siedzibą od 30 maja 1988 roku stał się zaadaptowany na ten cel i odnowiony zabytkowy Spichlerz Opacki położony na terenie Parku Oliwskiego[5].

Spichrz Opacki

Historia spichlerza sięga 1723 roku[6] – czasów opata Franciszka Mikołaja Zalewskiego (1772–1740)[7].

Ten 3-kondygnacyjny budynek barokowy z małymi okienkami z półokrągłymi łukami, położony nieopodal bramy barokowej prowadzącej z parku do archikatedry, wchodził w skład pałacowego założenia w Gdańsku-Oliwie. Zbudowano go z porozbiórkowych cegieł gotyckich, w miejsce dwóch mniejszych spichrzów średniowiecznych[8]. Nad jego wejściem, od strony wschodniej widnieje kartusz herbowy Godziemba opata Zalewskiego[9]. Początkowo spichlerz pełnił funkcje gospodarcze, a przed i po wojnie służył za magazyn dla muzeum pomorskiego. Przechowywano tu m.in. eksponaty czekające na konserwację[8].

Jesienią 2008 roku, z okazji rocznicy stulecia urodzin Longina Malickiego (1908-1986) oraz 50. rocznicy powołania Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, pracownicy Oddziału Etnografii i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku ufundowali tablicę pamiątkową ku czci założyciela oddziału. Tablica zawisła na ścianie Spichlerza Opackiego, siedzibie oddziału[10].

Zbiory

W Oddziale Etnografii zgromadzono kilka unikatowych zbiorów o znaczeniu ponadregionalnym jak m.in.

  • kolekcję przedmiotów związanych z kulturą osadników zamieszkujących Żuławy do 1945 roku,
  • kolekcję pozaeuropejską, która zawiera broń, rzeźby, ceramikę, ozdoby z terenu Afryki, Ameryki Płd. i Oceanii,
  • kolekcję przedmiotów, fotografii i archiwaliów przywiezionych przez ludność przesiedloną z dawnych kresów wschodnich II Rzeczypospolitej,
  • kolekcję zabytków etnograficznych z regionów sąsiadujących z Pomorzem Gdańskim.

Do najcenniejszych spośród 10 000 zgromadzonych eksponatów niewątpliwie należy kolekcja XVIII, XIX i XX wiecznych mebli ludowych oraz sztuki i rzemiosła, pochodząca głównie z Pomorza Gdańskiego: Kaszub, Kociewia, Żuław, Powiśla i Borów Tucholskich[11].

Warto tu zwrócić również uwagę na stałą ekspozycję Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego, gdzie zobaczyć można m.in. zbiory z zakresu rybołówstwa, rolnictwa, hodowli oraz gospodarstwa domowego. Obok niej w Spichlerzu organizowane są również wystawy czasowe poświęcone kulturze ludowej poszczególnych regionów Polski i ludom pozaeuropejskim, a także warsztaty edukacyjne dla szkół i przedszkoli[12].

W 2017 oddział odwiedziło łącznie 48795 zwiedzających[13].

W budynku Spichlerza mieszczą się także: archiwum fotograficzno-etnograficzne, biblioteka etnograficzna licząca ponad 4000 pozycji, archiwum kresowe i pracownie merytoryczne[14].

Zobacz też

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
  2. a b Lud: organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Tom 72. Nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1988, s. 366.
  3. a b Muzealnik. 2016. [dostęp 2018-02-28].
  4. Stanisław Brzostowski, Muzea w Polsce: przewodnik-informator, Wydawn. Zwia̜zkowe CRZZ, 1971, s. 49.
  5. Muzeum Etnograficzne. InfoGdansk, 2017. [dostęp 2018-02-28].
  6. Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Robert Pasieczny: Atlas zabytków architektury w Polsce. Wydawn. Nauk. PWN, 2001, s. 37. ISBN 83-01-13478-X.
  7. Spichlerz opacki. dawnaoliwa.pl. [dostęp 2018-02-28].
  8. a b Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie. gdansk.pl.
  9. Zygmunt. Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś : przewodnik po zabytkach katedry i byłego klasztoru, Gdańsk: Wydawn. Diecezji Pelplińskiej "Bernardinum", 2001, s. 231, ISBN 83-86557-07-9, OCLC 49327194.
  10. Tablica pamiątkowa. kaszubi.pl. [dostęp 2018-02-28].
  11. Grażyna Antoniewicz. Półwiecze oliwskiego muzeum. „Pomerania: biuletyn Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku”, s. 21-64, 2008. Powiela Spółdzielnia "Nowator". 
  12. Muzeum Etnograficzne - Spichlerz Opacki [dostęp 2018-02-28] (pol.).
  13. Muzeum Narodowe w Gdańsku: 162 137 zwiedzających. trojmiasto.wyborcza.pl, 2017. [dostęp 2018-02-27].
  14. Spichlerz Opacki. [dostęp 2018-02-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gdańsk location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Gdańsk, Polska
Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Gdańsk Oliwa – Spichlerz Opacki (wejście).JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Spichlerz Opacki w Gdańsku Oliwie.
Gdańsk Oliwa – Spichlerz Opacki.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Spichlerz Opacki w Gdańsku Oliwie.
Gdańsk, Park Oliwski im. Adama Mickiewicza - fotopolska.eu (307955).jpg
(c) Yanek / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Brama do pocysterskiego zespołu pałacowego a także do parku. Wejście od strony ul. Cystersów, choć właściwiej winno brzmieć, od ul. bpa Edmunda Nowickiego. Z lewej strony Spichlerz Opacki, dziś Muzeum Etnograficzne.
Information board of Departament of Ethnography of National Museum in Gdańsk.jpg
Autor: Starscream, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica informacyjna Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Gdańsk Oliwa – Spichlerz Opacki tablica Longin Malicki.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Spichlerz Opacki w Gdańsku Oliwie. Tablica poświęcona Longinowi Malickiemu.