Oddział IV Sztabu Generalnego WP

Oddział IV Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (Oddz. IV SG WP) – komórka organizacyjna Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (od 1928 Sztabu Głównego WP), właściwa w sprawach opracowywania planów materiałowego zaopatrzenia sił zbrojnych w czasie wojny i rozbudowy sieci komunikacyjnej według określonych wytycznych Ścisłej Rady Wojennej, ewidencji komunikacji kolejowej, drogowej i wodnej, przygotowania ruchu transportów wojskowych, organizacji etapów i obszaru wojennego oraz opisu kraju i terenów państw obcych.

Historia oddziału

Z dniem 10 lipca 1921 na podstawie rozkazu 1/500/IV pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. Władysława Sikorskiego dotychczasowa:

utworzyć miały nowy Oddział IV Sztabu Generalnego.

Struktura oddziału w 1921:

Szefowi Wydziału Komunikacyjnego podporządkowani byli:

  • Generalny Wojskowy Komisarz Kolejowy – płk SG Tadeusz Kurcyusz
    • Wojskowa Sekcja Kolejowa przy Ministerstwie Kolei Żelaznych
    • Dyrekcyjni Wojskowi Komisarze Kolejowi przy okręgowych dyrekcjach kolei
    • Wojskowe Wydziały Kolejowe
  • Wojskowy Komisarz Dróg Wodnych (Żeglugi Śródlądowej) – kmdr por. Stanisław Wagner
  • Wojskowy Komisarz Telegrafów i Telefonów (Wojskowy Komisarz Łączności) – ppłk Stanisław Miniewski
  • Wojskowy Komisarz Poczt Polowych – urzędnik wojsk. VI rangi Jakub Salicki (1921 – 26 IX 1923[1])
  • Wojskowy Komisarz Drogowy – płk Mieczysław Dobrucki
  • Wojskowy Komisarz Lotniczy

Faktycznie służba komunikacyjna w Oddziale IV zorganizowana została dopiero w styczniu 1923. 22 października 1926 ustanowiono zostało stanowisko Szefa Komunikacji Wojskowych.

Struktura oddziału w 1929:

  • Samodzielny Referat Ogólny
  • Wydział Zaopatrywania i Etapów
  • Wydział Komunikacyjny

15 września 1930 Szef Komunikacji Wojskowych wyodrębniony został z Oddziału IV na prawach oddziału Sztabu Głównego.

Struktura oddziału w 1930:

  • Wydział Etapów
    • Referat Organizacyjny
    • Referat Bezpieczeństwa
  • Wydział Zaopatrywania
    • Referat Ogólny
    • Referat Operacyjny
    • Referat Studiów

Struktura oddziału w 1935:

  • Ekipa „Wschód” (sześć samodzielnych referatów)
  • Samodzielny Referat Operacyjno-Kwatermistrzowski
  • Samodzielny Referat Operacyjno-Mobilizacyjny

1 września 1939 oddział wszedł w skład Sztabu Naczelnego Wodza.

Kadra Oddziału IV

Szefowie oddziału
Oficerowie oddziału
  • ppłk kanc. Władysław Kulma(od 20 XI 1924[5])
  • ppłk dypl. piech. Marian Kijowski (X 1924 – VII 1929)
  • ppłk SG Tadeusz Szałowski (do V 1927)
  • ppłk SG Józef Albin Wiatr (do X 1927)
  • ppłk dypl. art. Leon Zubrzycki (XI 1927 – VIII 1929)
  • mjr SG Marian Kroh (do X 1927)
  • mjr SG Adam Mniszek (do X 1927)
  • mjr SG Tadeusz Rudnicki (do 31 X 1927)
  • mjr SG Kazimierz Soldenhoff (XI 1926 – III 1931)
  • ppłk SG Karol Płoszajski (od X 1927)
  • ppłk SG Michał I Terlecki (od 28 X 1927)
  • ppłk SG Franciszek I Grabowski (od 28 X 1927)
  • kpt. SG Kazimierz Brauliński (od 28 X 1927)
  • kpt. SG Jerzy Stawiński (15 X 1925 - 26 VII 1926)
  • mjr SG Konrad Pokorny-Ruszczyc (IX 1922 – X 1924)
  • mjr SG Kazimierz Południowski
  • mjr dypl. art. Jerzy Stępniewski (IX 1930 – 18 II 1931)
  • kpt. / mjr dypl. piech. Piotr Demkowski (1 XI 1930 - 11 VII 1931)
Delegaci SG przy DOKP w Stanisławowie
  • ppłk SG Ernest Giżejewski (do I 1929)
  • mjr dypl. piech. dr Aleksander Patejdl (VI 1930 – X 1933)
Obsada w marcu 1939[6]
  • szef oddziału – płk dypl. piech. Jan Hyc
  • kierownik kancelarii – kpt. adm. (piech.) Maciej Ksawery Katyll
  • szef Wydziału Etapowego – ppłk dypl. piech. Jerzy Pajączkowski-Dydyński
  • kierownik referatu – mjr piech. Roman Jakub Jeż
  • referent – kpt. piech. Józef Grochowski[a]
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Stanisław Władysław Kłosowicz
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Leon Stanisław Kolbuszewski
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. art. Marian Kułakowski
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. kaw. dr Bronisław Mokrzycki
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Stanisław Tadeusz Skowroński
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. art. Tadeusz Strutyński
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Marian Tomicki
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Stanisław Toruń
  • kierownik samodzielnego referatu – ppłk dypl. piech. Hugo Ferdynand Zallmann
  • kierownik samodzielnego referatu – mjr dypl. piech. Wiktor Bielski
  • kierownik samodzielnego referatu – mjr dypl. piech. Wojciech Gorgos
  • kierownik samodzielnego referatu – mjr dypl. piech. Zdzisław Henryk Szymański

Uwagi

  1. ↑ kpt. piech. Józef Grochowski ur. 13 marca 1901 w Krośniewicach, w rodzinie Stanisława[7].

Przypisy

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 16 października 1923, s. 710.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 97 z 25 września 1924, s. 539.
  3. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 22 maja 1926, s. 169.
  4. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 332.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 16 grudnia 1924, s. 726.
  6. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 424.
  7. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 44.

Bibliografia

  • Regina Czarnecka, Organizacja i zakres działania Sztabu Głównego (Generalnego) WP w latach 1921-1939, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 23 z 2000.
  • Regina Czarnecka, Organizacja oraz zadania Oddziału IV i Wojskowej Służby Komunikacyjnej Sztabu Głównego (Generalnego) WP w latach 1921-1939, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 24 z 2001.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.