Ogród japoński

Ogród japoński w Ryōan-ji, Kioto

Ogród japoński, Pano, Cowra, Nowa Południowa Walia, Australia

Ogród japoński w Portland

Ogród japoński w Przelewicach

Ogród japoński (jap. 日本庭園 nihon-teien) – ogród w tradycyjnym japońskim stylu, spotykany przy domach prywatnych, w parkach, przy świątyniach buddyjskich i chramach shintō oraz w pobliżu zabytków (np. zamków).

Opis

Ogród japoński ma naśladować przyrodę, nie starając się jej podbić ani zniszczyć. Należy go tak pielęgnować, aby jak najstaranniej ukryć działania człowieka. Ideałem dla japońskich ogrodników jest odpoczynek wśród dzikiej przyrody. Jeden z tekstów dotyczących urządzania ogrodów japońskich (XI w.) mówi: „ucz się od natury, lecz jej nie kopiuj”.

Istnieje kilka rodzajów ogrodów japońskich, ale wszystkie cechuje harmonia, prostota, asymetria i elegancja. Dwa podstawowe style ogrodów to tsukiyama ('sztuczne, małe wzgórze w ogrodzie') z małymi pagórkami, kamieniami symbolizującymi góry, stawami naśladującymi morza i jeziora oraz karesansui – styl suchego ogrodu ze żwirem przedstawiającym wodę, głazami wyobrażającymi wyspy i grabionym piaskiem imitującym uderzające w nie fale^[1].

Niezbędnym elementem w klasycznym ogrodzie japońskim jest woda – wnosi do niego życie, ruch. Płynąca woda ożywia i porusza ogród, nadając mu wrażenie żywego, naturalnego krajobrazu. Starannie i precyzyjnie zaprojektowany przepływ wody ma określoną prędkość, co tworzy delikatnie szemrzący strumień. Woda czasem bywa zastąpiona nieregularną plamą jasnego żwiru.

Konieczny jest także kamień – symbolizuje niezmienność i trwałość przyrody. Głazy użyte do dekoracji ogrodu powinny mieć naturalną formę, taki sam kolor i fakturę. Tworzą strukturę, ścieżki i kształtują płynącą wodę. Są starannie dobierane i ustawiane w taki sposób, aby przyciągały wzrok w szczególny sposób, często z myślą o symbolice. Płaski kamień w wodzie często przedstawia żółwia, a jeden stojący pionowo może wskazywać na żurawia.

W roślinności dominuje kolor zielony. Kwiaty stosowane są tylko jako pojedynczy akcent. Najczęściej używane rośliny to: azalie japońskie, klony palmowe, magnolie i wiśnie oraz peonie. W japońskim ogrodzie znaleźć też można kamienne latarnie i ścieżki ułożone z pojedynczych płaskich kamieni.

Typy

Tsukiyama

Słowo to oznacza „miniaturowe, sztuczne wzgórze”. Autorami takich ogrodów byli najpierw amatorzy, potem (w epoce Muromachi) ich rolę przejęli mnisi buddyjscy.

Przykłady ogrodów tsukiyama:

• ogród wokół Srebrnego Pawilonu (Ginkaku-ji), Kioto
• ogród wokół Złotego Pawilonu (Kinkaku-ji), Kioto, autor: Soseki Musō (znany też jako Kokushi Musō)
• ogród świątyni Tenryū-ji (1340), Kioto, autor: Soseki Musō
• ogród świątyni Saihō-ji (1341), Kioto, autor: Soseki Musō

Karesansui

Słowo to znaczy „suchy pejzaż”, „ogród suchego krajobrazu”. Na jego powstanie miały wpływ idee zen, wyraża krajobraz za pomocą skał i piasku, bez użycia wody.

Przykłady ogrodów karesansui:

• ogród w świątyni zen Ryōan-ji, 23 x 9 m, ok. 1499, Kioto
• ogród przy pawilonie Daisen’in przy klasztorze Daitoku-ji, Kioto

Ogrody japońskie w Polsce

W Polsce istnieje:

• Ogród Japoński we Wrocławiu,
• prywatny (dostępny do zwiedzania) ogród japoński w Jarkowie w gminie Lewin Kłodzki,
• ogród japoński jest też częścią Łódzkiego Ogrodu Botanicznego,
• ogród japoński IBUKI w Janowicach w gminie Bestwina,
• dostępny do zwiedzania ogród japoński w Starej Morawie w gminie Stronie Śląskie^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Wiesław Kotański, Sztuka Japonii, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974
• Marek Majorowski, Ogród japoński - elementy i zasady kompozycji, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002, ISBN 83-7073-297-6
• Rosella Menegazzo, Japonia, Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa 2008, ISBN 978-83-213-4578-9