Ogrodzona (województwo śląskie)

Ogrodzona
	wieś
	; Widok na Ogrodzoną z Godziszowa
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Dębowiec
Liczba ludności (2008)	861
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-426
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0051693
	Położenie na mapie gminy Dębowiec Ogrodzona
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ogrodzona
	Położenie na mapie województwa śląskiego Ogrodzona
	Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Ogrodzona
	49°45′40″N 18°43′10″E/49,761111 18,719444
	Strona internetowa

Artykuł	49°45′40″N 18°43′10″E
- błąd	39 m
WD	49°46'59.9"N, 18°43'0.1"E
- błąd	14 m
Odległość	2619 m

Nieoficjalny herb wsi Ogrodzona

Ogrodzona (cz. Ohrazená, niem. Ogrodzon) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Dębowiec. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 695 ha^[2], liczba ludności 861 (2008), co daje gęstość zaludnienia równą 123,9 os./km².

Geografia

Miejscowość położona jest na Pogórzu Cieszyńskim nad rzeką Knajką. Przez najwyższe wzniesienie w Ogrodzonej (387 m) przechodzi wododział zlewisk Odry i Wisły.

Historia

Ogrodzona to jedna z najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniona jest również Ogrodzona jako Ogrozona^[3]^[4]. Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie, w granicach którego znalazła się również Ogrodzona. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Miejscową parafię pw. św. Mateusza Ewangelisty założono w XIV wieku^[5], w połowie XV wieku liczyła 90 parafian^[6].

Od XIV wieku była to wieś szlachecka. W latach 70. XV wieku jej właścicielem Andrzej Pięćlat z Ogrodzonej. Zapewne pod koniec XV wieku trafiła w ręce książęce, kiedy to Machna z Ogrodzonej wraz z synem Staszkiem sprzedali Strumień Mikołajowi z Brodów^[7].

Księga gruntowa wsi (Registra diedinna wsi Ohrazeney) powstała w 1616 roku.^[8]

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 62 budynkach w Ogrodzonej na obszarze 691 hektarów mieszkało 417 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 60,3 os./km². z tego 265 (63,5%) mieszkańców było katolikami, 143 (34,3%) ewangelikami a 9 (2,2%) wyznawcami judaizmu, 409 (98,1%) było polsko-, 3 (0,7%) czesko- a 3 (0,7%) niemieckojęzycznymi^[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 63 a mieszkańców do 460, z czego 459 zameldowanych było na stałe, 266 (57,8%) było katolikami, 180 (39,1%) ewangelikami, 14 (3%) żydami, 449 (97,6%) polsko-, 5 (1,1%) niemiecko- a 5 (1,1%) czeskojęzycznymi^[10].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Stańka, który podlegał organizacyjnie 1 kompanii w Cieszynie^[11].

W 1945 w tutejszym lasku UB rozstrzelało reakcyjnych działaczy podziemia, nieznana jest ostateczna liczba ofiar. W miejscu zdarzenia dzięki staraniom Ogólnoświatowego Związku Byłych Żołnierzy AK postawiono pamiątkowy krzyż.

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Ogrodzona, a w latach 1975–1998 położona była w województwie bielskim.

Turystyka, zabytki i pomniki przyrody

Jednym z najstarszych budynków we wsi są Środowiskowy Ośrodek Kultury z 1778 roku oraz kościół św. Mateusza z 1855 wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego^[12].

Znajdujący się na terenie miejscowości 150-letni buk zwyczajny (Fagus silvatica) o obwodzie 330 cm i wysokości 28 m uznany został za pomnik przyrody w 1953^[13].

Przez miejscowość przechodzi trasa rowerowa:

zielona trasa rowerowa nr 13 – Ustroń - Jastrzębie-Zdrój - Rybnik (82 km)

Religia

Na terenie Ogrodzonej działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

Transport

Przez Ogrodzoną przebiega droga ekspresowa S52. Przez wieś kursują autobusy autobusy DAS II do Cieszyna i Bielska-Białej oraz busy Linea Trans do Brennej Bukowej i Cieszyna.

Galeria

Zabytkowy kościół katolicki pw. św. Mateusza
Szkoła Podstawowa w Dębowcu filia w Ogrodzonej
Środowiskowy Ośrodek Kultury
Ochotnicza Straż Pożarna w Ogrodzonej
Panorama zachodniej części Ogrodzonej, widok z Kostkowic – luty 2004

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 855 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Gmina Dębowiec: Plan Odnowy Miejscowości Ogrodzona. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2010-08-24. [dostęp 2011-12-12].
↑ Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].
↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ I. Panic, 2010, s. 415
↑ I. Panic, 2010, s. 321
↑ I. Panic, 2010, s. 334
↑ Vincenc Prasek: Gruntovní a sirotčí registra na Těšínsku. In: Selský archiv, 1907 (6), nr 2, s. 98-99. (czes.)
↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .
↑ Wykaz pomników przyrody na terenie Śląska Cieszyńskiego. W: Henryk Mróz: Śląsk Cieszyński, Środowisko naturalne. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1997, s. 66. ISBN 83-903589-9-9.

Bibliografia

Władysław Szweda: Z dziejów Ogrodzonej. Ogrodzona: 2008. ISBN 978-83-928082-0-6.
Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

[1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 855 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[odnowaOgrodzona-2] Gmina Dębowiec: Plan Odnowy Miejscowości Ogrodzona. [w:] www.debowiec.bip.info.pl [on-line]. 2010-08-24. [dostęp 2011-12-12].

[3] Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].

[4] Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.

[5] I. Panic, 2010, s. 415

[6] I. Panic, 2010, s. 321

[7] I. Panic, 2010, s. 334

[8] Vincenc Prasek: Gruntovní a sirotčí registra na Těšínsku. In: Selský archiv, 1907 (6), nr 2, s. 98-99. (czes.)

[9] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).

[10] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[CITEREFJerzy_Szczurek193332-37-11] Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.

[12] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .

[13] Wykaz pomników przyrody na terenie Śląska Cieszyńskiego. W: Henryk Mróz: Śląsk Cieszyński, Środowisko naturalne. Cieszyn: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 1997, s. 66. ISBN 83-903589-9-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Wsie	Gumna Iskrzyczyn Kostkowice Łączka Ogrodzona Simoradz
Integralne części wsi	Chodniki Dębina Górny Koniec Hersztówki Kępa Łęg Owczarek Pasieki Podlesie Pole Samlowiec Stary Dwór Tornowa Za Wodą

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne