Ontyczny

Ontyczny (z gr. ὄν, ‘byt’) – bytowy, odnoszący się do bytu, w jakiś sposób związany z bytem. Niekiedy używa się też rzeczownika ontyczność. Pod wpływem znaczenia terminu w filozofii Martina Heideggera używa się tego terminu także na określenie tego, co dotyczy jedynie bytów konkretnych.

Określenie „ontyczny” jest przeciwieństwem określenia „ontologiczny”, jeśli pod terminem „ontologiczny” rozumie się ‘odnoszący się do ontologii’: „ontologiczny” znaczy wtedy ‘odnoszący się do teorii bytu’, „ontyczny” znaczy wtedy ‘odnoszący się do przedmiotu teorii bytu’.

Termin „ontyczny” występuje często jako składnik pewnych stałych określeń:

• atom ontyczny to każdy przedmiot niepodzielny – w odróżnieniu od atomu w fizyce;
• możliwość ontyczna to przeciwieństwo możliwości logicznej: przedmiot jest możliwy logicznie, gdy nie jest sprzeczny, możliwy ontycznie jest natomiast wtedy, gdy rzeczywiście, faktycznie trwa przez jakiś okres;
• prawdziwy ontycznie jest taki stan rzeczy, który zachodzi aktualnie – koncepcja prawdziwości ontycznej odróżnia się tu od klasycznego rozumienia prawdy, które dotyczy nie samych stanów rzeczy, ale zdań lub sądów o nich;
• kategorie ontyczne to najogólniejsze rodzaje przedmiotów, wśród których wyróżnia się najczęściej rzeczy, stany rzeczy, procesy, cechy i własności, relacje, zdarzenia;
• status ontyczny danego przedmiotu to jego sposób istnienia, zwłaszcza stopień realności (wyróżnia się tu przedmioty istniejące i intencjonalne, realne i fikcyjne, aktualne i potencjalne, konieczne i przygodne, fizyczne i niefizyczne, konkretne i abstrakcyjne) czy też przynależność do którejś z kategorii ontycznych przedmiotów; czasem też przynależność do jakiejś mniej ogólnej kategorii przedmiotów, np. kategorii ludzi;
• homogeniczność ontyczna to wspólny status ontyczny jakiejś grupy przedmiotów.

Bibliografia

• Jacek Jadacki, Człowiek i jego świat. Propedeutyka filozofii, Academica, Warszawa 2003
• Antoni Podsiad, Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2000