Operacja Samum

Operation Simoom
Operacja Samum
Konflikt

I wojna w Zatoce Perskiej

Strony konfliktu
 Polska
 Stany Zjednoczone		 Irak
Cele operacji
ewakuacja funkcjonariuszy instytucji wywiadowczych USA z Iraku
Dowództwo operacji

płk Gromosław Czempiński

Czas operacji

połowa 1990

Miejsce operacji

Irak

Rezultaty operacji
powodzenie ewakuacji

Operacja Samum[a] (ang. Operation Simoom) – ściśle tajna ewakuacja funkcjonariuszy instytucji wywiadowczych USA, przeprowadzona w 1990 roku przez polski wywiad (Zarząd Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa) w Iraku.

Przebieg

W 1990 roku agenci Central Intelligence Agency (CIA) poprosili europejskie instytucje wywiadowcze o pomoc w ewakuacji sześciu amerykańskich funkcjonariuszy Centralnej Agencji Wywiadowczej, Defense Intelligence Agency (DIA) i National Security Agency (NSA), którzy śledzili ruchy irackich wojsk przed I wojną w Zatoce Perskiej. Państwa takie jak Związek Radziecki, Wielka Brytania i Francja odmówiły pomocy, tylko Polacy zgodzili się na udział[1].

Choć Polska była związana z Irakiem dzięki pracom budowlanym prowadzonym przez polskie firmy inżynierskie, władze polskie zleciły operację kilku funkcjonariuszom, w tym dyplomatom (wcześniej służącym w Służbie Bezpieczeństwa – Departament I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) w nowo powołanym Zarządzie Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa. Dowódcą operacji został płk Gromosław Czempiński współpracujący z płk. Andrzejem Maronde, pracującym pod przykryciem, dyplomatycznym kierownikiem Wydziału Konsularnego Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Bagdadzie i nowo powołanym szefem komórki organizacyjnej Zarządu Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Bagdadzie. Płk Gromosław Czempiński został zaś wyznaczony przez Ministra Spraw Wewnętrznych (pełniącego również funkcję Szefa Urzędu Ochrony Państwa) Krzysztofa Kozłowskiego. Głównym zadaniem było nawiązanie kontaktu ze szpiegami ze Stanów Zjednoczonych i przekazanie im polskich paszportów, dzięki czemu mogli oni opuścić Irak. Operacja była trudna, gdyż Irakijczycy zauważyli kontakty między Polakami a Amerykanami[2].

Amerykańscy agenci otrzymali schronienie na polskiej budowie, zapewniono im paszporty i umieszczono w autobusie wyjeżdżającym z Iraku. Pogranicznik irakijski, który patrolował granicę studiował w Polsce i dosyć dobrze znał język polski, odpytywał pasażerów. Amerykański funkcjonariusz nie znał języka polskiego, więc udawał pijanego (inna wersja mówi o tym, że zemdlał), bazując na stereotypie pijanych Polaków. Iracki funkcjonariusz odstąpił od dalszej kontroli, a autobus przekroczył granicę Iraku z Turcją ze wszystkimi pasażerami[2]. Polski wywiad zdobył także tajne, szczegółowe mapy Bagdadu z instalacjami wojskowymi, przydatne przy operacji Pustynna Burza[1].

W nagrodę za tę pomoc, członkowie administracji Stanów Zjednoczonych obiecali zwrócić się do pozostałych państw o to, by umorzyły połowę długu zagranicznego Polski zaciągniętego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czyli 16,5 miliarda dolarów amerykańskich[3]. W rezultacie tej akcji Stany Zjednoczone Ameryki pomogły też w zorganizowaniu Jednostki Wojskowej GROM, a płk Gromosław Czempiński za tę akcję uzyskał odznakę Centralnej Agencji Wywiadowczej.

Media

Informacja o tej akcji po raz pierwszy została ujawniona w 1995 roku na łamach dziennika „The Washington Post”[2]. W 1999 roku polski reżyser Władysław Pasikowski nakręcił o niej film pod tytułem Operacja Samum, pierwszy polski film współfinansowany przez Warner Bros. i trzeci przez HBO[4][5].

Wbrew doniesieniom mediów amerykańskich, ppłk Sławomir Petelicki w swojej książce zatytułowanej „GROM Siła i Honor” zaprzeczył temu, jakoby uczestniczył w tej operacji[6].

Wiosną 2002 roku na łamach witryny internetowej Urzędu Ochrony Państwa po raz pierwszy potwierdzono wyprowadzenie amerykańskich szpiegów z Iraku, bez podawania szczegółów.

Uwagi

  1. ↑ Samum – nazwa oznacza pustynny wiatr. Została użyta jako tytuł filmu Operacja Samum, ale nie ma żadnych źródeł potwierdzających, że to prawdziwy kryptonim tej operacji.

Przypisy

  1. ↑ a b Katarzyna Kaczorowska: Tylko Polacy chcieli ratować amerykańskich agentów. Tak wyglądała operacja „Samum”. tvn24.pl. [dostęp 2022-02-06].
  2. ↑ a b c John Pomfret: Polish agents rescued 6 U.S. spies from Iraq. The Washington Post, 17.01.1995. [dostęp 2022-02-06]. (ang.).
  3. ↑ During Gulf War, Polish Agents Saved 6 American Spies. New York Times. [dostęp 2012-01-07].
  4. ↑ Operacja Samum w bazie IMDb (ang.)
  5. ↑ Operacja Samum w bazie Filmweb
  6. ↑ Michał Komar, GROM Siła i Honor, 2010, ISBN 978-83-08-04538-1.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Iraq (1963–1991).svg
Flag of Iraq, 1963-1991. Also flag of Syria, 1963-1972.