Organy zarządzania gospodarką w ZSRR

Organy zarządzania gospodarką w ZSRR. W tym państwie można było odnotować szczególnie interesującą ewaluację form zarządzania, niezwykle rozbudowaną w przypadku administracji centralnej. Powody częstych reorganizacji były różne – zasady gospodarki centralnie sterowanej, potrzeby kraju prowadzącego działania w okresie tzw. wielkiej wojny ojczyźnianej, tj. II wojny światowej czy zimnej wojny. Po 1918 były to np. powoływane różnego rodzaju komisje, następnie od 1923 przeobrażane w ludowe komisariaty, a po II wojnie światowej – w ministerstwa i komitety.

Okres od 1917 do 1938

W 1917 powołano pierwszy urząd centralny zarządzający gospodarką Federacji Rosyjskiej:

  • Rada Najwyższa Gospodarki Krajowej RSFRR (Высший совет народного хозяйства РСФСР – ВСНХ).

W 1923 powołano podobny urząd zarządzający gospodarką w skali całego Związku Radzieckiego:

  • Rada Najwyższa Gospodarki Krajowej ZSRR (Высший совет народного хозяйства СССР – ВСНХ), który podzielono w 1932 na 3 komisariaty ludowe (ministerstwa)
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Ciężkiego (Народный комиссариат тяжёлой промышленности СССР),
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Lekkiego (Народный комиссариат лёгкой промышленности СССР),
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Leśnego (Народный комиссариат лесной промышленности СССР).

Okres od 1939 do 1946

Organizacja zarządzania gospodarką w okresie II wojny światowej:

Dodatkowo w 1941 utworzono:

W 1946 utworzono:

  • Ludowy Komisariat Budownictwa Wojskowego ZSRR (Народный комиссариат по строительству военных и военно-морских предприятий СССР, pol. Ludowy Komisariat Budownictwa Przedsiębiorstw Wojskowych i Marynarki Wojennej ZSRR)

Na rzecz zwycięstwa Armii Czerwonej pracowały nie tylko te ludowe komisariaty, lecz cała gospodarka. Nieustannie poszukiwano nowych rozwiązań. Np.

  • Ludowy Komisariat Przemysłu Naftowego ZSRR (Народный комиссариат нефтяной промышленности СССР), podzielono na krótki okres (4–15 marca 1946) na 2 ludowe komisariaty:
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Naftowego Wschodnich Rejonów ZSRR (Народный комиссариат нефтяной промышленности восточных районов СССР),
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Naftowego Południowych i Zachodnich Rejonów ZSRR (Народный комиссариат нефтяной промышленности южных и западных районов СССР).
  • Ludowy Komisariat Przemysłu Węglowego ZSRR (Народный комиссариат угольной промышленности СССР), podobnie na 2 LK (na okres 19 stycznia – 15 marca 1946):
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Węglowego Wschodnich Rejonów ZSRR (Народный комиссариат угольной промышленности восточных районов СССР),
    • Ludowy Komisariat Przemysłu Węglowego Zachodnich Rejonów ZSRR (Народный комиссариат угольной промышленности западных районов СССР).

Okres po 1953

Funkcjonowały ministerstwa centralne, tzw. wszechzwiązkowe, również ministerstwa o tej nazwie we wszystkich republikach wchodzących w skład ZSRR. Szereg z instytucji centralnych nosiło nazwę komitetów.

Po rozpadzie ZSRR

Na początku lat 90 XX w. większości branżowych ministerstw gospodarczych obniżono rangę zmieniając im nazwy na agencje. Następnie częściowo je zrestrukturyzowano.

Obecnie

Dotychczasowe tendencje do rozrastania się administracji, w tym nadawania nazw ministerstw lub prestiżowych tytułów ministrów, przeniosły się, zwłaszcza po przekształceniu ZSRR w Federację Rosyjską, o szczebel niżej – do obwodów, krajów, republik autonomicznych, i miast wydzielonych jak np. Moskwy. Przykłady poniżej:

Zobacz też

Bibliografia

  • Тема 15. Управление экономикой, [w:] Носова Н.П.: История государственного управления России (IX-XX вв.), [w:] [1]
  • Перестройка управления и экономики в годы Великой Отечественной войны, [w:] [2]