Oscar Wilde

Oscar Wilde
Ilustracja
Oscar Wilde (ok. 1882)
Imię i nazwisko

Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde

Data i miejsce urodzenia

16 października 1854
Dublin

Data i miejsce śmierci

30 listopada 1900
Paryż

Narodowość

irlandzka

Język

angielski

Alma Mater

Trinity College

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła
Faksymile
Strona internetowa
Alfred Douglas (L) i Oscar Wilde

Oscar Fingal O'Flahertie Wills Wilde (ur. 16 października 1854 w Dublinie, zm. 30 listopada 1900 w Paryżu) – irlandzki poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Przedstawiciel modernistycznego estetyzmu.

Życie i twórczość

Był synem znanego chirurga, okulisty i laryngologa sir Williama Wilde’a i lady Jane Wilde, poetki która prowadziła jeden z najznamienitszych salonów literackich Dublina. Zajmowała się też tłumaczeniem literatury niemieckiej, była zaangażowana w ruch polityczny Młoda Irlandia; publikowała tam pod pseudonimem Speranza.

Młody Oscar Wilde odbierał edukację najpierw w Portora Royal School w Enniskillen (1864–1871), a następnie w Trinity College w Dublinie (1871–1874). Już tam zyskał opinię wybitnie zdolnego, którą potwierdził, studiując w latach 1874–1878 w Magdalen College w Oksfordzie. We wszystkich szkołach wyróżniał się, zdobywał nagrody i stypendia. W Oksfordzie w roku 1878 zdobył pierwszy laur poetycki za wiersz „Ravenna”. Na uniwersytecie znany był szczególnie ze swego błyskotliwego humoru i daru wymowy, a także wyróżniał się ekstrawagancją. Demonstrował swoją zniewieściałość, nosił długie włosy, drwił z „męskich” zawodów sportowych, a swoje pokoje przystrajał pawimi piórami, kwiatami, porcelaną i innymi bibelotami. W tym okresie stał się przedstawicielem estetyzmu (ang. Aestheticism), który głosił hasło „sztuka dla sztuki”.

Postawa i poglądy Wilde’a z jednej strony były wyszydzane, np. w operetce Giberta i Sullivana Patience (1881), lecz z drugiej – podziwiane i modne, a on stał się z czasem bywalcem salonów i arbitrem w sprawach sztuki.

W roku 1882 pojechał z cyklem wykładów do Stanów Zjednoczonych. W 1884 r. ożenił się z Constance Lloyd i miał z nią dwójkę dzieci, synów Cyrila (1885) i Vyvyana (1886), którzy obaj przyjęli później nazwisko Holland. Wilde w latach 1887–1889 pracował jako dziennikarz w Pall Mall Gazette, potem był wydawcą Woman's World.

W tym okresie napisał Szczęśliwego księcia i inne opowiadania (The Happy Prince and Other Tales, 1888) oraz powieść Portret Doriana Graya (The Picture of Dorian Gray, 1890). Później, z dużą regularnością, prawie co rok, publikował odznaczające się błyskotliwym humorem satyryczne komedie. Dopiero te dzieła przyniosły mu większe uznanie u czytelników.

Wachlarz Lady Windermere (Lady Windermere's Fan, 1892), wystawiony w St James’s Theatre w 1892 r., Kobieta bez znaczenia (Woman of No Importance, 1894), Mąż idealny (An Ideal Husband, 1895), Bądźmy poważni na serio (The Importance of Being Earnest, 1895) należą do jego mistrzowskich dzieł.

W 1893 r. wydawca, ze względów obyczajowo-religijnych, nie zgodził się na wystawienie sztuki Wilde’a Salome, premiera sceniczna odbyła się w Paryżu, gdzie dokonała tego Sarah Bernhardt. Treść sztuki stała się osnową wczesnej opery Richarda Straussa o tym samym tytule (1905).

Oscar Wilde był osobą biseksualną[1][2]. Jak sam mówił, kultywował pederastię na wzór starożytnych Greków. Miał kilku kochanków, m.in. Roberta Rossa, który był również jego oddanym przyjacielem. Innym z kochanków Wilde’a był lord Alfred Douglas, którego nazywał „Bosie”. Jego ojciec, markiz Queensberry, John Sholto Douglas, publicznie znieważył Wilde’a, zostawiając w klubie notkę, w której napisał z błędem ortograficznym „Mr. Wilde posing as a Somdomite”.

W związku z tym Wilde oskarżył markiza o zniesławienie. Niektórzy uważali, że to jego kochanek podjudzał go do złożenia pozwu przeciw ojcu. W sądzie Wilde przegrał sprawę.

Cela Wilde'a w więzieniu w Reading (2016)

6 kwietnia 1895 Wilde został aresztowany i oskarżony o kontakty homoseksualne (w tamtych czasach karalne w Wielkiej Brytanii). Sąd skazał go na 2 lata ciężkich robót, karę odbywał w więzieniu w Reading pod Londynem. Jego żona zmieniła nazwisko na Constance Holland, zabrała dzieci i wyjechała z kraju.

Podczas pobytu w więzieniu (1895–1897) napisał De Profundis, zawierający 30 tys. słów autobiograficzny list-monolog, który był zaadresowany do Alfreda Douglasa. Został on opublikowany dopiero po śmierci Wilde’a, w 1905 (w wersji ocenzurowanej), a w 1949 w całości.

W więzieniu Wilde podupadł na zdrowiu, a jego stan finansowy po wyjściu na wolność był godny pożałowania. Pod przybranym nazwiskiem Sebastian Melmoth wyjechał na kontynent i tam spędził ostatnie lata życia. W tym okresie opublikował słynny poemat Ballada o więzieniu w Reading (1898). Zmarł w podrzędnym paryskim hoteliku „Hotel d'Alsace” z powodu zapalenia opon mózgowych. Miał 46 lat. Został pochowany na cimetière de Bagneu, w 1909 szczątki przeniesiono na cmentarz Père-Lachaise i złożono w grobowcu zaprojektowanym przez Jacoba Epsteina. W 1950 w grobowcu złożono prochy Roberta Baldwina Rossa (Robbiego Rossa).

Utwory Oscara Wilde’a na język polski tłumaczyli m.in. Ewa Berberyusz, Antoni Libera, Maria Feldmanowa, Jan Kasprowicz, Andrzej Tretiak, Janina Pudełek, Jadwiga Korniłowiczowa, Włodzimierz Lewik, Cecylia Wojewoda i Bolesław Józef Korzeniowski.

Życie Oscara Wilde’a stało się podstawą do nakręcenia filmów fabularnych: Procesy Oskara Wilde’a (The Trials of Oscar Wilde, 1960) z Peterem Finchem w roli głównej, Wilde (1997) z Stephenem Fry'em, The Happy Prince (2018) - w roli Oscara Wilde wystąpił Rupert Everett.

Wybrane utwory Oscara Wilde’a

Pocałunki na grobie Wilde'a (2010)
  • Sonnet on Hearing the Dies Irae Sung in the Sistine Chapel, 1877
  • Szczęśliwy książę i inne opowieści (The Happy Prince and Other Tales, 1888)
  • Portret Doriana Graya (The Picture of Dorian Gray, 1890)
  • Dom w granatowym gaju (A House of Pomegranates, 1891)
  • Dusza człowieka w socjalizmie (The Soul of Man under Socialism, 1891)
  • Zbrodnia lorda Artura Savile'a i inne opowiadania (Lord Arthur Savile's Crime and Other Stories , 1891)
  • Wachlarz Lady Windermere (Lady Windermere's Fan, 1892)
  • Kobieta bez znaczenia (A Woman of No Importance, 1893)
  • Mąż idealny (An Ideal Husband, 1895)
  • Bądźmy poważni na serio (The Importance of Being Earnest, 1895)
  • Ballada o więzieniu w Reading (The Ballad of Reading Gaol, 1898)
  • De Profundis (1905)
  • Charmides and Other Poems, 1913

Książki biograficzne o Oscarze Wilde

  • Jan Parandowski, Alchemia życia, 1930 (tytuł późniejszego wydania Król życia).
  • H. Pearson, Oscar Wilde, Warszawa 1963.
  • Richard Ellman, Oscar Wilde, London 1987, Hamish Hamilton, ISBN 0-241-12392-5.
  • Trevor Fisher, Oskar Wilde i Bosie: fatalna namiętność, Warszawa 2004, „Twój STYL”, ISBN 83-7163-347-5.
  • Frank Harris, Oscar Wilde – His Life And Confessions, 2002, IndyPublishers, ISBN 1-4043-2346-5.
  • Anna Bojarska, Biedny Oscar – czyli dwa razy o miłości, 1992, BGW.
  • Neil McKenna, The Secret Life of Oscar Wilde, London: Arrow Books, 2004, ISBN 0-09-941545-3

Ekranizacje

Przypisy

  1. Oscar Wilde w bazie Notable Names Database (ang.)
  2. Źródło: books.google.pl, dostęp 2009-09-13

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Homosexualitywilde.jpg
Oscar Wilde and his male lover, Lord Alfred Douglas, before the trial, in 1894.
Oscar Wilde portrait by Napoleon Sarony - albumen.jpg
Three quarter length portrait of Oscar Wilde(en) by Napoleon Sarony(en). 1 photographic print on card mount : albumen.
Oscar Wilde Signature.svg
Signature of Oscar Wilde.
Oscar Wilde Prison Cell Reading 2016.jpg
Autor: Jack1956, Licencja: CC0
The prison cell of Oscar Wilde in Reading Gaol as it appeared in 2016
Tomb of Oscar Wilde I.jpg
Autor: Aleksandr Zykov, Licencja: CC BY-SA 2.0
Close-up of the Wilde´s tomb.