Osiedle Spółdzielcze
| ||
 Widok bloków na osiedlu od południa, od strony Parku Wiśniowy Sad | ||
| Państwo |  Polska | |
| Miasto | Kraków | |
| Dzielnica | XVIII Nowa Huta | |
| Data budowy | 1958–1962 | |
| Architekt | Tadeusz Rembiesa, Bolesław Skrzybalski i inni | |
Położenie na mapie Krakowa  | ||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||
 50°04′38″N 20°01′38″E/50,077222 20,027222 | ||
Osiedle Spółdzielcze – osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy XVIII Nowa Huta, niestanowiące jednostki pomocniczej niższego rzędu w ramach dzielnicy.
Historia
Osiedle Spółdzielcze wchodzi w skład sektora D Nowej Huty. Był to ostatni sektor realizowany w ramach budowy pierwszej części dzielnicy, w odróżnieniu od pozostałych (A, B i C), czas jego realizacji przypadł na okres po odwilży w stosunkach politycznych z roku 1956. Wskutek tego o ile sektory A, B i C zostały zrealizowane w mniejszym lub większym stopniu w stylu socrealistycznym, o tyle sektor D reprezentuje już styl poodwilżowego modernizmu. Układ sektora stanowi luźną zabudowę budynkami wolnostojącymi rozmieszczonymi między dużymi obszarami zieleni. Projekt sektora D wykonali architekci Tadeusz Rembiesa i Bolesław Skrzybalski. Projekty bloków na terenie sektora opracowali również Józef König, Andrzej Radnicki, Adam Fołtyn, Wacław Głowacki, Kazimierz Karasiński oraz Marta i Janusz Ingardenowie. Jego forma, która składa się w większości z wyjątkiem nielicznych punktowców przy al. Jana Pawła II z budynków w zabudowie niewysokiej trzy- i czteropiętrowych, ma bezpośredni związek z bliskością lotniska w Czyżynach, które funkcjonowało do 1963 roku, a więc jeszcze w momencie rozpoczęcia budowy osiedli w sektorze[1]. Osiedle Spółdzielcze było realizowane najpóźniej spośród osiedli wchodzących w skład sektora D, zatem jest ono najmłodszym osiedlem tzw. „Starej Nowej Huty”.
Usytuowanie i rozplanowanie
Osiedle przestrzennie posiada kształt nieregularnego czworoboku. Za jego granice można uznać: od północnego wschodu al. gen. Andersa, od wschodu ul. gen. Boruty-Spiechowicza, od południa Park Wiśniowy Sad, od północnego zachodu ul. Bieńczycką.
Zabudowa mieszkaniowa na osiedlu składa się w większości z nietypowej dla innych części Krakowa zabudowy trzypiętrowej. Znajduje się tu 9 podłużnych bloków reprezentujących taki układ. Jeden podłużny blok czteropiętrowy znajduje się od strony skrzyżowania al. gen. Andersa i ul. gen. Boruty-Spiechowicza. Czteropiętrowe są również dwa bloki typu „puchatki”, ulokowane w środkowej części osiedla. Spośród obiektów użyteczności publicznej znajdują się tutaj: Zespół Szkół Ekonomicznych nr 2 im. Ignacego Daszyńskiego oraz Przedszkole Samorządowe nr 105.
W otoczeniu Osiedla Spółdzielczego, od jego południowej strony znajduje się Park Wiśniowy Sad, wyremontowany po 2014 roku stanowi główny teren zielony dla osiedla. Jego strukturę uzupełniają dwie plenerowe rzeźby, autorstwa Magdaleny Pruszyńskiej-Jaroszyńskiej: Syrenka z lat 1963–1965 i abstrakcyjna rzeźba Flirt wodorostów z muszlą, popularnie zwana Ślimakiem lub Muszlą o strukturze betonowej na metalowym stelażu, dekorowana kolorowymi, ceramicznymi kafelkami w typie mozaiki, ustawiona 1 października 1963 roku[2][3].
Rzeźba Syrenka
Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska, sztuczny kamień, 1963–1965
Rzeźba Flirt wodorostów z muszlą
Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska, 1963
Bloki os. Spółdzielcze 12, 11, 10 i 8
Blok os. Spółdzielcze 14–16
Przypisy
- ↑ Nowa Huta Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku. Kraków: Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, 2018, s. 91-93. ISBN 978-83-948244-3-3.
- ↑ Alternatywny przewodnik po Nowej Hucie. Kraków: Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, 2017, s. 127-129. ISBN 978-83-948244-0-2.
- ↑ Monika Kozioł: Rzeźby plenerowe w Nowej Hucie. W: Nowa Huta w kulturze — kultura w Nowej Hucie. Jarosław Klaś, Maria Wąchała-Skindzier (red.). Kraków: Ośrodek Kultury im. C.K. Norwida, 2019, s. 189. ISBN 978-83-948244-8-8. [dostęp 2020-12-25].
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Rzeźba „Flirt wodorostów z muszlą”, zwana również „Ślimakiem” lub „Muszlą”. Autor: Magdalena Pruszyńska-Jaroszyńska, 1963, beton, mozaika. Park Wiśniowy Sad w Krakowie. 2019
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Spółdzielcze w Krakowie. Widok bloków na osiedlu od południa, od strony Parku Wiśniowy Sad. 2019
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 3.0
Rzeźba „Syrenka”, autorstwa Magdaleny Jaroszyńskiej z lat 1963-1965 w Parku Wiśniowy Sad na Osiedlu Spółdzielczym w Krakowie. 2019
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Spółdzielcze w Krakowie, bloki 12, 11, 10, 8.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Osiedle Spółdzielcze w Krakowie, blok 14-16.