Partyzanci Bielskich

Partyzanci Bielskich (także Grupa Bielskich, Otriad Bielskich) – żydowski oddział partyzancki, który wsparł partyzantkę radziecką[1], działający na terenie Puszczy Nalibockiej w okolicach Nowogródka w latach 1941–1944. Oddział nazwany był na cześć swoich przywódców, braci Bielskich: Tewjego, Asaela (Izraela) oraz Aleksandra (Zusa). Często pomijany jest udział czwartego z braci, Aarona (obecnie Aron Bell), który w roku powstania oddziału miał 14 lat[2].

Początkowo oddział tworzony był przez czwórkę braci Bielskich i 13 innych uciekinierów z getta. Zalążek grupy bojowej powstał na wiosnę 1942 roku, liczyła wówczas około 40 żołnierzy. Za głowę przywódców oddziału reżim niemiecki wyznaczył nagrodę w wysokości 100 000 marek niemieckich. Mimo radzieckich prób bezpośredniego włączenia Bielskich w swoje struktury, żydowscy partyzanci zachowali jednak niezależność. Oddział chronił i uratował ponad 1200 lokalnych Żydów, m.in. pomagając im uciec z getta[3]. Wielu zbiegłych Żydów dołączało się do oddziału tworząc wspólnotę nazwaną Leśne Jeruzalem. Dysponowała ona z czasem zakładami rzemieślników (pracownie krawieckie, szewcy, naprawa broni liczyły około 125 pracowników), szkołą, synagogą i szpitalem. Obóz miał nawet własny sąd i więzienie. W szczytowym momencie grupa liczyła 1236 osób, z których 70% stanowiły dzieci, kobiety i osoby starsze, a 150 osób należało do grupy partyzanckiej. Były one w 3/4 ukryte w ziemiankach. Miejsce to służyło ochronie prześladowanych Żydów, jednocześnie stanowiąc największy żydowski oddział partyzancki. Mimo faktu ocalenia tylu osób stosunki w obozie opisywane są dwuznacznie. Mówi się o despotyzmie i nadużyciach braci Bielskich[4].

W lecie 1944 roku, kiedy rozpoczęła się kontrofensywa na Białorusi i teren został przejęty przez Armię Czerwoną, jednostka, licząca 1.230 mężczyzn, kobiet i dzieci, wyszła z lasu i wkroczyła do Nowogródka. Pomimo wcześniejszej współpracy z Sowietami, relacje szybko się pogorszyły. Funkcjonariusze NKWD zaczęli przesłuchiwać braci Bielskich w związku z plotkami dotyczącymi posiadanego przez nich majątku, NKWD oskarżyło także partyzantów o brak „realizacji ideałów socjalistycznych w obozie”[5].

Oddział był oskarżany o morderstwa na polskich chłopach, rabunek ich żywności wspólnie z Sowietami[6] oraz współpracę z Sowietami przeciwko polskiej partyzantce[5]. Mógł być zaangażowany w zbrodnię w Nalibokach, gdzie partyzanci komunistyczni wymordowali 128 polskich cywilów[7]. Według śledztwa prowadzonego przez IPN: „fakt udziału partyzantów z Oddziału Bielskiego w ataku na Naliboki jest tylko jedną z wersji przyjętych w toku śledztwa”[8][9].

Partyzanci Bielskiego stali się przedmiotem kilku książek i innych produkcji. W 2008 r. w USA został nakręcony film o partyzantach Bielskiego pt. Opór.

Przypisy

  1. ↑ Od 1941 wspierał radziecki Otriad Październikowy.
  2. ↑ Piotr Głuchowski, Marcin Kowalski: Wymazany Aron Bell, Gazeta Wyborcza, 2008-06-16.
  3. ↑ informacja z United States Holocaust Memorial Museum.
  4. ↑ Piotr Zychowicz: Bielski pomagał Żydom, ale też ich wykorzystywał. Rzeczpospolita, 23.01.2009.
  5. ↑ a b Piotr Głuchowski, Marcin Kowalski: Wojna polsko-ruska pod bokiem niemieckim. Gazeta Wyborcza, 2009-01-13.
  6. ↑ Nadwyżki żywności pochodzące z rabunku na miejscowej polskiej ludności były przerzucane przez front przy pomocy samolotów sowieckich, które na polowe lotniska w puszczy przywoziły materiały propagandowe i instrukcje, a w drodze powrotnej na drugą stronę frontu zabierały żywność. A.Pilch, Partyzanci trzech puszcz, Wydawnictwo Mireki 2013.
  7. ↑ Piotr Zychowicz: Bohater w cieniu zbrodni. Rzeczpospolita, 16-06-2007.
  8. ↑ Komunikat dot. śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez partyzantów sowieckich w latach 1942–1944 na terenie byłego województwa nowogródzkiego. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2018-02-07].
  9. ↑ Bogdan Musiał: Bielski w puszczy niedomówień. Rzeczpospolita, 31.01.2009.

Bibliografia