Pałac Larischa w Krakowie
 nr rej. A-130 z dnia 17.11.1965 | |
 Fasada boczna od pl. Wszystkich Świętych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | Francesco Placidi |
| Rozpoczęcie budowy | 1743 |
| Ukończenie budowy | po 1790 |
| Ważniejsze przebudowy | nadbudowa w 1815, 1882 |
| Zniszczono | 1850 (pożar) |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′34,31″N 19°56′11,46″E/50,059531 19,936517 | |
Pałac Larischa w Krakowie – zabytkowy pałac na rogu ulicy Brackiej 12-14 i placu Wszystkich Świętych 6. Obecnie jest własnością Wydziału Prawa i Administracji UJ.
Historia
Pierwotnie w miejscu obecnego pałacu istniały gotyckie kamienice, które nie później niż w roku 1725 stały się własnością Michała na Zakliczynie Jordana[1]. Na początku lat czterdziestych XVIII wieku jego syn Stefan Jordan postanowił przebudować kamienice na nową rezydencję, w związku z czym na jego zlecenie Francesco Placidi około 1742 roku wykonał projekt barokowego pałacu i rozpoczął realizację[1]. Do dzisiaj z fazy barokowej zachowały się dwie kondygnacje obecnego pałacu. W latach pięćdziesiątych XVIII wieku budowa została wstrzymana z powodu złej sytuacji finansowej Stefana Jordana[1].
W 1790 roku pałac kupił książę Massalski i dokończył jego budowę. Elewacja frontowa wznosząca się od ulicy Brackiej była podzielona na trzy części, wyższe po bokach i dłuższy niższy na środku (obecnie nadbudowany). W częściach bocznych zlokalizowano istniejące do dziś barokowe portale[1]. W arkadzie na środku znajdowały się, które na półpiętrze rozdzielały się na dwa boczne wejścia powyżej[1]. Zajmująca narożnik ul. Brackiej i pl. Wszystkich Świętych budowla uzyskała wtedy formę jednorodnego piętrowego pałacu o barokowych cechach stylowych, z portalami ozdobionymi kolumnami, ozdobnymi obramieniami okien i wspaniałym wystrojem fasady i wnętrz reprezentacyjnych pierwszego piętra (Piano nobile)[2]. W roku 1807 nowym właścicielem został Szczepan Humbert i on to około 1815 roku zaprojektował i wybudował drugie piętro w obecnej postaci[1]. Pałac nabył w 1833 roku hrabia Karol Larisch (1766–1858). Karol Larisch był znany z działalności społecznej i dobroczynnej, m.in. w 1848 roku został współzałożycielem pierwszej w Krakowie szkoły rzemieślniczej[3]. Tzw. Schody cesarskie, przedłużone przez Humberta do drugiego piętra, w 1851 roku zostały zniekształcone przez zlikwidowanie trzeciego biegu[1].
Po pożarze Krakowa w 1850 roku, pałac częściowo przebudowano, a w 1882 roku na polecenie Larischa dołączono do niego dodatkowy budynek od strony Placu Wszystkich Świętych — ujednolicono wówczas elewację od strony kościoła Franciszkanów i taką postać prezentuje obecnie[1]. Po remoncie Larisch przekazał budynek miastu, które urządziło w nim siedziby kilku instytucji kulturalno-oświatowych (m.in. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych). To właśnie w pałacu Larischa czasowo eksponowano zbiory Dąbskich z Wojnicza (obrazy, ryciny, monety, medale), które wraz z biblioteką zostały w roku 1845 przekazane w depozyt powstałemu wówczas w Krakowie Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych. Po ekspozycji w Krakowie, kolekcja przeniesiona została w roku 1903 do Rzeszowa. W latach późniejszych w dawnej rezydencji mieściło się pierwsze krakowskie Seminarium Nauczycielskie i Szkoła Ćwiczeń. Przez pewien czas właścicielką pałacu była także hr. Maria Potocka[3]. Obecny kształt budynek uzyskał po remoncie w 2. poł. XIX w. Wtedy to też stał się on oficjalną siedzibą prezydentów Krakowa (był nią do II wojny światowej).
Po II wojnie światowej znajdowała się tu biblioteka i urząd stanu cywilnego. Po przebudowie i remoncie w 2003 roku na dziedzińcu pałacu wybudowano dwupoziomową salę audytoryjną na ponad 300 osób i dwa mniejsze pokoje (na 50 i 25 osób), do których można transmitować obraz i dźwięk z sesji plenarnej[4].
Elewacja frontowa pałacu
Pałac po prawej
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Jan Janczykowski, KRAKOWSKI PAŁAC STEFANA JORDANA, Rocznik Krakowski, t. LII, 1986, PL ISSN 0080-34-99, , s. 61–69
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Pałace Krakowa. Pałac Larischa, "Echo Krakowa", 22 XI 1989 r., nr 227 (13036).
- ↑ a b Marek Żukow-Karczewski, op. cit.
- ↑ Pałac Larischa , Kraków - Konferencje.pl, www.konferencje.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Larischa, ul. Bracka 12, Stare Miasto, Kraków
Autor: Fred Romero from Paris, France, Licencja: CC BY 2.0
Bracka Bracka street with Wieża Ratuszowa above the roofs