Pałac w Litomyšli

Pałac w Litomyšli
Symbol zabytku nr rej. 11786/6-4176 z 3 maja 1958[1]
Ilustracja
Państwo Czechy
MiejscowośćLitomyšl
AdresJiráskova 93, 570 01 Litomyšl
Typ budynkupałac
Styl architektonicznyrenesans
ArchitektGiovanni Battista Aostalli
Kondygnacje3
Powierzchnia użytkowa350000 m²
Rozpoczęcie budowy1568
Ukończenie budowy1581
Pierwszy właścicielVratislav z Pernštejna
Położenie na mapie Czech
Ziemia49°52′24,75″N 16°18′46,54″E/49,873542 16,312928
Strona internetowa
Pałac w Litomyšli[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
ilustracja
Państwo Czechy
Typkulturowy
Spełniane kryteriumII, IV
Numer ref.901
Region[b]Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę1999
na 23. sesji
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pałac w Litomyšli[2] (cz. Zámek v Litomyšli) – pałac[3] w Litomyšli[2], w kraju pardubickim w Czechach. Jest uważany za jeden z najlepszych przykładów renesansowego zamku arkadowego, typu budynku, który został wymyślony we Włoszech, a potem zmodyfikowany w Europie Środkowej w XVI wieku[4]. Należy do najważniejszych zabytków architektury Pogranicza Czesko-Morawskiego i jest jednym z najlepszych przykładów architektury renesansu w Czechach[3].

W 1962 obiekt został wpisany na listę narodowych zabytków kultury Republiki Czeskiej[5]. W 1999 został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO[4].

Historia

Według dokumentu z roku 1398 wiadomo, że istniał tu już pierwszy zamek. Badania archeologiczne i historyczne wykazały pozostałości średniowiecznej struktury poniżej oraz wewnątrz obecnego zamku. W 1425 roku miasto zostało zdobyte po oblężeniu przez husytów. Renowacja została przeprowadzona pod koniec wojen husyckich przez nowych właścicieli Litomyšli, rodzinę Kostków z Postupic. Był jednak trzykrotnie niszczony przez pożary z lat 1460, 1546 i z 1560. Ostatni pożar był najbardziej dotkliwy i niemal doprowadził zamek do ruiny[4].

Zniszczoną twierdzę w 1567 przejął Wysoki Kanclerz Królestwa Czech Vratislav II z Pernštejna[4]. Nowy właściciel polecił zbudować nowy pałac dla swej małżonki Marii Manrique de Lara[6]. Zbudowano go w latach 1568–1581, a pracami kierował włoski architekt Giovanni Battista Aostalli[7]. Pomagał mu także jego brat Oldřich (Ulrico). W roku 1649 zamek przejęli Trauttmansdorffovie, którzy dokonali drobnych zmian barokowych wewnątrz jak i na zewnątrz. W roku 1719 pałac przeszedł większą rekonstrukcję w stylu barokowym, za którą odpowiedzialny był architekt František Maximilián Kaňka. Duże zmiany, które dotyczyły wnętrza pałacu, miały miejsce w latach 1792–1796 (kiedy właścicielami zamku był ród Wallenstein-Wartembergów[6]), jednak architekt Jan Kryštof Habich zachował renesansowe szczyty. Wówczas powstał także teatr, a jego dekorację malarską wykonał malarz wiedeńskiego dworu Josef Platzer[8]. Od tego czasu nie było już żadnych zmian dotyczącej struktury, projektu czy dekoracji zamku[4]. W roku 1855 właścicielami zamku zostali Thurn-Taxisovie[8].

Na terenach zamkowych kręcono następujące filmy: Filozoficzna opowieść (1937), Młode lata (1952), Zapomnij o Mozarcie (1985) i Szkarłatny kwiat (1999)[6].

Opis

Obiekt jest czteroskrzydłowy i trzypiętrowy. Południowo-wschodni róg skrzydła wschodniego zawiera kaplicę zamkową[4]. Zewnętrzne ściany i szczyty zdobi sgraffito. Główny dziedziniec przystrojony jest na trzech ścianach renesansowym krużgankiem z trzema kondygnacjami arkad. Czwartą ścianę pokrywają malowidła o treści batalistycznej (w tym m.in. kopia manierystycznego obrazu Giulia Romana z Watykanu)[7].

Zwiedzanie z przewodnikiem możliwe jest na dwa sposoby. Pierwszy pozwala zapoznać się z XVIII-wiecznym teatrem, w którym młody Bedřich Smetana pierwszy raz w życiu zagrał dla szerszej publiczności (miejsce urodzin kompozytora znajduje się zaraz obok pałacu) oraz z komnatami na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła budowli. Drugi wariant obejmuje zwiedzanie renesansowej kaplicy św. Michała i sali bankietowej (pierwsze piętro wschodniego i północnego skrzydła)[7].

Przypisy

  1. ↑ Národní památkový ústav: Ústřední seznam kulturních památek České republiky (cz.). Nemovité památky. [dostęp 2015-04-09].
  2. ↑ a b Czeska czy czeski Litomyšl?. Poradnia Językowa PWN, 2013-09-07. [dostęp 2019-01-02]. Cytat: Według normy wzorcowej mówmy ta Litomyšl i ta Třeboň, według normy użytkowej mówmy ten.
  3. ↑ a b Pałac Litomyšl (pol.). ceskomoravskepomezi.info. [dostęp 2015-04-09].
  4. ↑ a b c d e f Litomyšl Castle (ang.). whc.unesco.org. [dostęp 2015-04-09].
  5. ↑ Národní památkový ústav: Zámek v Litomyšli (Litomyšl - část Záhradí) (cz.). W: Národní kulturní památky České republiky [on-line]. Nemovité památky. [dostęp 2015-04-09].
  6. ↑ a b c Litomyšl - pałac (pol.). www.czechy-wschodnie.info. [dostęp 2015-04-09].
  7. ↑ a b c Czechy wschodnie. W: Sławomir Adamczak, Katarzyna Firlej-Adamczak: Czechy. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 253-254, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-140-7.
  8. ↑ a b Litomyšl - zámek (cz.). www.npu.cz. [dostęp 2015-04-09].
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Czechach

Flag of UNESCO.svg

Kulturowe
Przyrodnicze

Flag of the Czech Republic.svg

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

Media użyte na tej stronie

Czech Republic adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the Czech Republic
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda zamek.svg
Symbol zamku do legendy mapy
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Litomyšl (Leitomischl) chateau - by Pudelek.jpg
Autor: Pudelek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chateau Litomyšl (Leitomischl), Czech Republic
Litomysl zamek.jpg
Autor: Přemysl Otakar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Státní zámek v Litomyšli (2017)