Palaeoloxodon antiquus

	Palaeoloxodon antiquus
	(Falconer i Cautley, 1847)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	trąbowce
Rodzina	słoniowate
Rodzaj	Palaeoloxodon
Gatunek	Palaeoloxodon antiquus

Palaeoloxodon antiquus (także Elephas antiquus, zwany słoniem leśnym^[1]^[2]) – wymarły gatunek słonia, który przez niemal cały plejstocen zasiedlał Europę.

Było to zwierzę nawet dwa razy większe od dzisiejszych słoni, o bardzo dużych i prostych ciosach. Samiec osiągał 4,1 metra wysokości, ważył około 10 ton^[3], był jednym z największych słoni, jaki kiedykolwiek żył. Najdłużej przetrwał prawdopodobnie na Półwyspie Iberyjskim, gdzie wyginął 33–34 tys. lat temu, natomiast jego potomkowie na Tilos żyli jeszcze 4 tys. lat temu^[4].

Zapis kopalny dowodzi, że Palaeoloxodon antiquus zamieszkiwał całą Europę, łącznie z Wielką Brytanią, choć prawdopodobnie bez Irlandii i północnej Fennoskandii^[4]. W okresach lodowcowych wycofywał się na południe kontynentu, podczas interglacjałów opanowywał tereny północne. Wyspy Morza Śródziemnego zasiedlała w plejstocenie cała gama podgatunków P. antiquus lub pokrewnych gatunków o zredukowanych w wyniku skarłowacenia rozmiarach. Najmniejszy z nich, Palaeoloxodon falconeri (Elephas falconeri), osiągał w kłębie zaledwie metr wysokości. Ssaki te wymarły zapewne podczas kolonizacji wysp przez pierwszych ludzi w czasach historycznych.

Palaeoloxodon antiquus w muzeach polskich

Największy okaz słonia kopalnego znaleziono w Europie na terenie odkrywkowej kopalni węgla brunatnego w Jóżwinie. Eksponat, zniszczony przez koparkę, jest obecnie prezentowany w Muzeum Okręgowym w Koninie^[1]. Fragment innego szkieletu, wykopanego w Warszawie, wystawia także Muzeum Ziemi PAN w Warszawie^[2].

Galeria

Rekonstrukcja z książki Men of the Old Stone Age (1916) autorstwa amerykańskiego paleontologa Henry’ego Fairfielda Osborna.
Slkamieniała czaszka i miniaturowy model Palaeoloxodon antiquus w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Madrycie.
Fragment szkieletu w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, wykopanego w 1847 roku w Warszawie.
Fragment szkieletu w Muzeum Historii Naturalnej w Rotondzie we Włoszech.
Skamieniała kość piszczelowa P. antiquus w Muzeum Paleontologicznym w Montevarchi we Włoszech.